معرفت ادیان

یکی از مهمترین آموزه‌های بودا که همۀ بودائیان بر آن اتفاق نظر دارند، آموزۀ فقدان نفس جوهری (anātman) است. اما این آموزه از زمان خود بودا پرسش‌هایی را به دنبال داشته و هر یک از مکاتب بودایی تلاش کرده‌اند تا با تعابیر و تفاسیری، به این دشواری‌های نظری پاسخ دهند. یکی از مکاتب فلسفی متقدم با نام پودگله‌واده (شخص‌گرایان) قائل است که بودا اگرچه وجود آتمن جوهری را رد می‌کند و بر آموزۀ پنج اسکندای نامتشخص تأکید می‌کند، اما هم در عبارات و هم در تقدیر آموزه‌های بودا، مواردی به چشم می‌خورد که صراحتاً یا منطقاً متضمن این هستند که در انسان چیزی به نام پودگله یا شخص نیز وجود دارد که تقوم‌بخش "من" انسان است. ما در این تحقیق تلاش کرده‌ایم که با روش توصیفی-تحلیلی مدعای مکتب شخص‌گرایان دربارۀ چیستی و جایگاه هستی‌شناختی پودگله را تبیین کنیم. از این روی، پس از بیان کوتاهی راجع به تاریخچۀ پودگلهواده، در وهلۀ نخست نشان داده‌ایم که از نظر آنان، هم دلایل متنی و هم نظری در تأیید هستی واقعی و نهایی پودگله وجود دارد. سپس تبیین کرده‌ایم که مکتب شخص‌گرایی، هستی‌شناسی تراواده‌ای را دگرگون می‌کند. نهایتاً در خصوص چیستی پودگله صحبت کرده‌ایم.