معرفت ادیان، سال چهاردهم، شماره چهارم، پیاپی 56، پاییز 1402، صفحات 39-56

    جایگاه آدم در اسلام و یهود براساس «فصوص الحکم» و «زوهر»

    نوع مقاله: 
    پژوهشی
    نویسندگان:
    فاطمه کیائی / استادیار، گروه معارف، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران / ft.kiaei@gmail.com
    چکیده: 
    آدم اولین انسان در ادیان ابراهیمی، و در دین اسلام صاحب جایگاهی بلند است. قرآن کریم او را خلیفه خداوند، مسجود فرشتگان و صاحب مقام تعلیم اسما خوانده است. با وجود آنکه تحت وسوسه ابلیس، از شجره ممنوعه چشید و به زمین هبوط کرد، ارزش وجودی او نکاست و به واسطه توبه برگزیده شد. در سفر پیدایشِ کتاب مقدس، داستان آدم به عنوان نخستین انسان آمده که در مواردی با قرآن کریم متفاوت است. مکاتب عرفانی با تأویل متون مقدس، معانی باطنی آن را آشکار می کنند. در عرفان یهود، کتاب «زوهر» باب های مربوط به آدم در سفر پیدایش را به شیوه ای درونی تفسیر می کند. در عرفان اسلامی نیز «فصوص الحکم» ابن عربی تأویلگر باطنی و رمزی داستان های انبیاست. مقاله حاضر با بررسی «تطبیقی» و بیان تفاوت ها و شباهت های رویکرد عرفانی این دو کتاب، به مقایسه جایگاه آدم در این دو سنت دینی می پردازد. در هر دو سنت فکری، آدم نمونه ازلی انسان کامل، مظهر تام و تمام اسما و صفات حق و مهر ختم خلقت است. او محل تلاقی عوالم متعدد وجود است و تنها فارق انسان کامل از حق این است که ممکن است، و خداوند واجب و بی نیاز.
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    Adam's Position in Islam and Judaism based on "Fosus al-Hekam" and "Zohar"
    Abstract: 
    Adam is the first prophet of Abrahamic religions, and he has a high position in Islam. The Holy Qur'an has called him the Caliph of God, the angels prostrated him, and he has the knowledge of ‘al-asma’ (names). Although he tasted the forbidden tree, tempted by the devil, and fell to the earth, his value was not decreased and he was chosen [as a prophet] because of his repentance. The story of Adam is mentioned in the Bible’s Book of Genesis, as the first human, which has some differences with the story of the Holy Quran. Mystical schools reveal the esoteric interpretation of sacred texts. The book "Zohar" – related to the Jewish mysticism – presents an internal interpretation of the chapters related to Adam from the Book of Genesis. In Islamic mysticism, Ibn Arabi's "Fosus al-Hikam" is an esoteric and allegorical interpretation of the prophets’ stories. Presenting a comparative study and explaining the differences and similarities of the mystical approach of the two books, the present article compares Adam's position in the two religious traditions. According to both intellectual traditions, Adam is the eternal example of a perfect human being, the complete manifestation of God’s names and attributes and the seal of creation. He is the meeting point of many worlds of existence, and the only difference between a perfect human being and God is that the first is a possible being, and the second is a necessary and self-sufficient existence.
    • قرآن کريم.
    • ابن‌عربی، محیی‌الدین، 1386، فصوص‌الحکم، تحقيق محمد داوود قیصری رومی، تهران، علمی و فرهنگی.
    • ـــــ ، 1386، فصوص‌الحکم، تحقيق محمدعلي موحد و صمد موحد، چ سوم، تهران، کارنامه.
    • اپستاين، ايزيدور، 1385، يهوديت بررسي تاريخي، ترجمة بهزاد سالکي، تهران، مؤسسة پژوهشي حکمت و فلسفه ايران.
    • ايزوتسو، توشيهيکو، 1389، صوفيسم و تائوئيسم، ترجمة محمدجواد گوهري، چ چهارم، تهران، روزنه.
    • چیپمن، ان بي، 1394، «ابعاد اسطوره‌ای فرایند آفرینش آدم در دین یهود و اسلام»، ترجمة محمدحسین محمدپور، اطلاعات حکمت و معرفت، سال دهم، ش 1، ص 15ـ20.
    • حکمت، نصرالله، 1389، حکمت و هنر در عرفان ابن‌عربي، چ سوم، تهران، مؤسسة تأليف ترجمه و نشر آثار هنري.
    • رحيميان، سعيد، 1388، مباني عرفان نظري، چ سوم، تهران، سمت.
    • شولم، گرشوم، 1385، جريانات بزرگ عرفان يهودي، ترجمة فريدالدين رادمهر، تهران، نيلوفر.
    • شهبازي، حسين، عابدی، محمدرضا، 1399، «بررسی تطبیقی انسان خداگونه در تصوف، قبّالا و گنوسی»، معرفت ادیان، ش 43، ص 7ـ28.
    • صدرحسيني، عليرضا، 1386، شرح مقدمه قيصري بر فصوص‌الحکم، قم، اديان.
    • صدقي، محمد، 1386، «آدم از دیدگاه قرآن و عهدین»، رهیافت انقلاب اسلامی، ش 2، ص 73ـ94.
    • صفرپور، ابوالفضل، 1390، بررسی انتقادی جایگاه انسان از دیدگاه چهار دین توحیدی، تهران، هفت اختر اندیشه.
    • قيصري، محمدداوود، 1386، شرح فصوص الحکم، چ سوم، تهران، علمي و فرهنگي.
    • کاکايي، ابوالقاسم، 1389، وحدت وجود به روايت ابن‌عربي و مايستر اکهارت، چ چهارم، تهران، هرمس.
    • کهن، راب، بي‌تا، گنجينه از تلمود، ترجمة اميرفريدون گرگاني، بي‌جا، بي‌نا.
    • كرمي، طیبه، 1377، «نگاهی اجمالی به آدم و گناه او در یهودیت، مسیحیت، زرتشت و اسلام»، حکمت سینوی، ش 7، ص 49ـ51.
    • مجتبائي، فتح‌الله، 1367، دائرةالمعارف بزرگ اسلام، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.
    • نصر، سيدحسين، 1398، سه حکيم مسلمان، ترجمة احمد آرام، چ دهم، تهران، اميرکبير.
    • يثربي، سيديحيي، 1377، عرفان نظري، چ سوم، تهران، دفتر تبليغات اسلامي.
    • Eliade, Mircea, 2005, Encyclopedia of Religion, Second Edition, Macmillan Reference, USA.
    • Schaya, Leo, 1971, The Universal Meaning of the Kabbalah, Translated by Nancy Pearson, London, George Allen & Unwin Ltd.
    • Scholem, Gershom, 1977, Zohar, The Book of Splendour, Basic Readings from the Kabbalah, Frist published, Britain.
    • ----- , 1987, Origins of The Kabbalah, Translated by Allan Arkush, first edition, Jewish Publication Society.
    • Skolnik, Fred & Michael Berenbaum, Encyclopedia Judaica, Second Edition, U.S.A, Macmillan Reference.
    • Tishby, Isaiah & Fischel Lochower, 1994, The Wisdom of The Zohar, Translated by David Goldstein, Londan Washington,The Littman Library of Jewish Civilization.
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    کیائی، فاطمه.(1402) جایگاه آدم در اسلام و یهود براساس «فصوص الحکم» و «زوهر». فصلنامه معرفت ادیان، 14(4)، 39-56

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    فاطمه کیائی."جایگاه آدم در اسلام و یهود براساس «فصوص الحکم» و «زوهر»". فصلنامه معرفت ادیان، 14، 4، 1402، 39-56

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    کیائی، فاطمه.(1402) 'جایگاه آدم در اسلام و یهود براساس «فصوص الحکم» و «زوهر»'، فصلنامه معرفت ادیان، 14(4), pp. 39-56

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    کیائی، فاطمه. جایگاه آدم در اسلام و یهود براساس «فصوص الحکم» و «زوهر». معرفت ادیان، 14, 1402؛ 14(4): 39-56