معرفت ادیان، سال شانزدهم، شماره اول، پیاپی 61، زمستان 1403، صفحات 138-154
بررسی و تحلیل باور به نبوت در آیین یارسان و اثرپذیری آن از دونادون
نویسندگان:
چکیده:
اعتقاد به اصل نبوت عامه و خاصه، در متون مقدس یارسان و در باور پیروان و سرسپردگان این آیین مشاهده گردیده است؛ این مهم سبب انتساب یارسان به دین اسلام شده و بسیاری از پیروان این آیین به آن اذعان دارند؛ اما اصل نبوت در مبانی کلامی این فرقه اصالت خود را از دست داده و با اثرپذیری و آمیخته شدن با اندیشة دونادون، در قالبی دیگر مطرح شده و پیچیدگی‌های خاصی در این موضوع ایجاد کرده است. موضوع چگونگی اثرپذیری نبوت در یارسان از دونادون، در هاله‌ای از ابهام است و پژوهش‌های پیشین که در زمینة نبوت در آیین یارسان نگاشته شده، اشاره‌ای به ارتباط و اثرپذیری نبوت از دونادون نکرده‌اند. بنابراین در این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی بر اساس متون مقدس یارسان، اعتقاد سرسپردگان این آیین به نبوت عامه و خاصه و تأثیر دونادون بر نبوت ذکر شده و نتایج به‌دست‌آمده آن است که دونادون تأثیر مستقیمی بر نبوت در آیین یارسان دارد و موجب خروج نبوت از مسیر اصلی آن و ایجاد انحراف شده است.
Article data in English (انگلیسی)
Abstract:
The principle of general and specific prophethood has been observed in the Yarsan sacred texts of and the beliefs of the followers of this cult. This important fact has led to the attribution of the Yarsan to the religion of Islam, as acknowledged by many followers of this cult; however, influenced and mixed with Don-Na-Don ideas and causing some complications, the principle of prophethood has been presented in a different form and has thus lost its originality in the theological foundations of this cult. How prophethood in Yarsan is influenced by Don-Na-Don is shrouded in ambiguity, and previous studies conducted on this subject have not mentioned the connection and influence of prophethood on Don-Na-Don. Therefore, using the descriptive-analytical method and based on Yarsan sacred texts, this study deals with the belief of the followers of this religion in general and specific prophethood and the influence of Don-Na-Don in this regard. The results show that Don-Na-Don has a direct influence on prophethood in the Yarsan cult, causing prophethood to deviate from its original path.
Keywords:
References:
- Afzali, Qasem. (1971). Daftar-e ramoz-e yaristan. Tehran: Rasti.
- Afzali, Qasem. (1996). Dayeratolmaaref-e tashayyo. Tehran: Nashr-e Shahid Saeed Mohbi.
- Akbari, Mohammad. (2001). Golstan-e yarsan 1 (donadon). Place of publication not specified: No publisher.
- Alqasi, Majid. (1983). Majmueh-e ayin-e yari, andarz-e yari, ramz-e yari. Tehran: Tavahori.
- Anonymous. (2003). Daftar-e kalamat-e torke. Translated by N. Chehalakhtaran. Hamedan: No publisher.
- Babazadeh, Parviz. (1968). Hamaseh-ye porshokooh-e ahle haqq: Chehel-tanan. Tehran: Derakhshan.
- Delphani, Siavash. (2013). Peydesh-e selaseh-ye ahle haqq. Tehran: Monshour Omid.
- Elahi, Nur Ali. (1994). Barhan-alhaq. Tehran: Jayhoon.
- Farokhmanesh, Sobhat. (2003). Moghadameh-i bar din va ravanshenasi ba takid bar ahle haqq. Tehran: Author.
- Hamush. (2007). Adab-o-arqan-e yarsan. Kamyaran: No publisher.
- Hoseini, Hosein. (2018). Barrasi-e tahlili-e faregh-e ahle haqq. Qom: Zakari.
- Izadpanah, Hamid. (1976). Ahl-e haqq dar Lorestan. Kaveh (Munich, Germany), 60(14), 36-38.
- Jayhoonabadi, Neamatollah. (1982). Haq-alhaqa'eq ya shahnameh-ye haqiqat (tarikh-e manzoom-e bozorgan-e ahle haqq). Introduction by Mohammad Makki. Tehran: Tavahori.
- Khodabandeh, Abdollah. (2003). Shenakht-e faregh-e ahle haqq. Tehran: Amir Kabir.
- Khojadin, Mohammad Ali. (1983). Sar-sepordegan-e tarikh va sharh-e aghayed-e dini va adab-o-rasoom-e ahle haqq (yarastan). Tehran: Manouchehri.
- Lotfi, Javad, & Soltani, Mostafa. (2021). Khavanshi-ye enteqadi bar jaryan-haye novin-e ayin-e yarsan (ahle haqq). Shi'a Studies Research Journal, 21(8), 247-270.
- Malami Kajouri, Ahmad. (2008). Ahle haqq va tahqiqi dar rabete ba ahle haqq. Place of publication not specified: Nashr-e Mortaza.
- Mohammadi, Mohammad. (2005). Pazhuheshi-e daqiq dar ahle haqq, tarikhcheh, aghayed, feqh. Tehran: Pazineh.
- Moradi, Golmohammad. (1986). Nigahi gozara be tarikh va falsafeh-ye yarsan. Heidelberg, Germany: Heidelberg University Press.
- Movahedi Bashir, Davoud. (1978). Shenakht-e rahvaran-e eshq-e ali ahle haqq. Place of publication not specified: Bahram.
- Niknejad, Seyd Kazem. (1996). Ayin-e yari. Place of publication not specified: No publisher.
- Niknejad, Seyd Kazem. (No date). Athar-e yari. Place of publication not specified: No publisher.
- Rostami, Mansour. (2013). Bazshenasi-ye ayin-e yarastan (ahle haqq). Qom: Rasoul-e Ya'qoubi.
- Rostami, Mansour. (2016). Tab'in-e zohur-e dowreh-ye haqiqat az negah-e kalam-e yarsan (ahle haqq). Tehran: Mobin Andisheh.
- Safizadeh, Sedigh. (1996). Nameh-ye saranejam ya kalam-e khazaneh; yeki az matn-haye kohan-e yarastan. Tehran: Hirmand.
- Safizadeh, Sedigh. (2008). Ahle haqq piran va mashahir. Tehran: Horoufiyeh.
- Sayejavadi, Ahmad, Khorramshahi, Bahauddin, & Fani, Kamran. (1996). Ahle haqq, dayeratolmaaref-e tashayyo. Tehran: Nashr-e Shahid Saeed Mohbi.
- Shahabrahimi, Amrollah. (1995). Daftar-e kalam-e sheikh-amir va seyedfarzi va sharh-e ahval-e atimour baniarani. Sahneh: Jamkhaneh-e Shahabrahimi.
- Shahabrahimi, Amrollah. (2015). Kalam (including speeches of Shah-khoshin, pir-e pirali, seyd-e shabani, kaleh-zardeh, mamooriat-e hazrat mostafa, malek tayyar, gholtas, yadegar, zalal zalal, seyd khamoush, khan-ahmad, babahider, zenour, atimour). Sahneh: Jamkhaneh-e Seyd Amrollah Shahabrahimi.
- Sohebi Baniarani Goran, Hosein. (2009). Shamim-e gol-haye kuh-e dalahoo. Tehran: Zavvar.
- Soltani, Mohammad Ali. (2002). Tarikh-e khanevadeh-haye haqiqat va mashahir-e motakhir-e ahle haqq dar Kermanshah. Tehran: Sooha.
- Soltani, Mohammad Ali. (2006). Haram-e haq. Tehran: Sooha.
- Soltani, Mohammad Ali. (2014). Daroonmayeh-haye moshtarak dar saranejam, velayatnameh, boyourough. Tehran: Sooha.
- Soltani, Mohammad Ali. (2016). Hamaseh-ye melli-e Iran dar eqteqad-e alaviyan-e yarsan. Tehran: Entesharat-e Etela'at.
- Souri, Mashallah. (1965). Sorudeh-haye dini-e yarastan. Tehran: Yarastan.
- Taheri, Tayeb. (2009). Tarikh va falsafeh-ye saranejam, sharhi bar nahleh-haye fekri va eqteqadi dar kordistan-e farhangi yarsan. Erbil (Kurdistan Region of Iraq): Mukriani.
References:
- افضلی، قاسم (1350). دفتر رموز یارستان. تهران: راستی.
- افضلی، قاسم (1375). دایرۀالمعارف تشیع. تهران: نشر شهید سعید محبی.
- اکبری، محمد (1380). گلستان یارسان 1 (دونادون). بی‌جا: بی‌نا.
- القاصی، مجید (1362). مجموعة آیین یاری، اندرز یاری، رمز یاری. تهران: طهوری.
- الهی، نورعلی (1373). برهان الحق، تهران: جیحون.
- ایزدپناه، حمید (1355). اهل‌حق در لرستان. مجلة کاوه (مونیخ آلمان)، 60(14)، 36ـ38.
- بابازاده، پرویز (1347). حماسة پرشکوه اهل حق: چهل‌تنان. تهران: درخشان.
- بی‌نام (1382). دفتر کلامات ترکی. ترجمة ن. چهل‌اختران. همدان: بی‌نا.
- جیحون‌آبادی، نعمت‌الله (1361). حق‌الحقایق یا شاهنامة حقیقت (تاریخ منظوم بزرگان اهل‌حق). مقدمة محمد مُکری. تهران: طهوری.
- حسینی، حسین (1397). بررسی تحلیلی فرقة اهل حق. قم: ذکری.
- خدابنده، عبدالله (1382). شناخت فرقة اهل حق. تهران: امیرکبیر.
- خواجه‌دین، محمدعلی (1362). سرسپردگان تاریخ و شرح عقاید دینی و آداب و رسوم اهل حق (یارستان). تهران: منوچهری.
- دلفانی، سیاوش (1392). پیدایش سلسلة اهل حق. تهران: منشور امید.
- رستمی، منصور (1392). بازشناسی آیین یارستان (اهل‌حق). قم: رسالت یعقوبی.
- رستمی، منصور (1395). تبیین ظهور دورة حقیقت از نگاه کلام یارسان (اهل‌حق). تهران: مبین اندیشه.
- سلطانی، محمدعلی (1381). تاریخ خاندان‌های حقیقت و مشاهیر متأخر اهل حق در کرمانشاه. تهران: سُها.
- سلطانی، محمدعلی (1385). حریم حق. تهران: سُها.
- سلطانی، محمدعلی (1393). درون‌مایه‌های مشترک در سرانجام، ولایت‌نامه، بویوروق. تهران: سها.
- سلطانی، محمدعلی (1395). حماسة ملی ایران در اعتقاد علویان یارسان. تهران: انتشارات اطلاعات.
- سوری، ماشاءالله (1344). سروده‌های دینی یارستان. تهران: یارستان.
- سهرابی بانیارانی گوران، حسین (1388). شمیم گل‌ها‌ی کوه دالاهو. تهران: زوار.
- سیدجوادی، احمد، خرمشاهی، بهاءالدین و فانی، کامران (1375). اهل‌حق، دایرۀالمعارف تشیع. تهران: نشر شهید سعید محبی.
- شاه‌ابراهیمی، امرالله (1374). دفتر کلام شیخ‌امیر و سیدفرضی و شرح احوالات آتیمور بانیارانی. صحنه: جمخانة شاه‌ابراهیمی.
- شاه‌ابراهیمی، امرالله (1394). کلام (شامل کلام‌های دورة شاه‌خوشین، پیره‌پیرالی، سیده‌شبانی، کله‌زرده، مأموریت حضرت مصطفی، ملک طیار، قولتاس، یادگار، زلال زلال، سید خاموش، خان‌احمد، باباحیدر، زنور، آتیمور). صحنه: جمخانة سیدامرالله شاه‌ابراهیمی.
- صفی‌زاده، صدیق (1375). نامة سرانجام یا کلام خزانه؛ یکی از متون کهن یارستان. تهران: هیرمند.
- صفی‌زاده، صدیق (1387). اهل حق پیران و مشاهیر. تهران: حروفیه.
- طاهری، طیب (2009). تاریخ و فلسفة سرانجام، شرحی بر نحله‌های فکری و اعتقادی در کردستان فرهنگ یارسان. اربیل (اقلیم کردستان عراق): موکریانی.
- فرخ‌منش، صحبت (1382). مقدمه‌ای بر دین و روان با تأکید بر اهل حق. تهران: مؤلف.
- لطفی، جواد و سلطانی، مصطفی (1400). خوانشی انتقادی به جریان‌های نوظهور آیین یارسان (اهل حق). شیعه‌پژوهشی، 21(8)، 247ـ270.
- مالامیری کجوری، احمد (1387). اهل حق و تحقیقی در رابطه با اهل حق. بی‌جا: نشر مرتضی.
- محمدی، محمد (1384). پژوهشی دقیق در اهل‌حق، تاریخچه، عقاید، فقه. تهران: پازینه.
- مرادی، گلمراد (1986). نگاهی گذرا به تاریخ و فلسفة یارسان. آلمان: هایدلبرگ.
- موحدی بشیر، داود (1357). شناخت رهروان عشق علی(ع) اهل‌حق. بی‌جا: بهرام.
- نیک‌نژاد، سیدکاظم (1375). آیین یاری. بی‌جا: بی‌نا.
- نیک‌نژاد، سیدکاظم (بی‌تا). آثار یاری. بی‌جا: بی‌نا.
- هاموش (1386). آداب و ارکان یارسان. کرند غرب: بی‌نا.
شیوه ارجاع به این مقاله:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
لطفی، جواد، بیاتی، مهدی، یاسمی فرد، علی.(1403) بررسی و تحلیل باور به نبوت در آیین یارسان و اثرپذیری آن از دونادون. فصلنامه معرفت ادیان، 16(1)، 138-154 https://doi.org/10.22034/marefateadyan.2024.2021743
جواد لطفی؛ مهدی بیاتی؛ علی یاسمی فرد."بررسی و تحلیل باور به نبوت در آیین یارسان و اثرپذیری آن از دونادون". فصلنامه معرفت ادیان، 16، 1، 1403، 138-154
لطفی، جواد، بیاتی، مهدی، یاسمی فرد، علی.(1403) 'بررسی و تحلیل باور به نبوت در آیین یارسان و اثرپذیری آن از دونادون'، فصلنامه معرفت ادیان، 16(1), pp. 138-154
