As a moral virtue and one of the pivotal principles and sources of Sufism, asceticism has been of special interest to Khawaja Abdullah Ansari (396-481 AH), a Muslim mystic, as shown in his book " Waystations of the Travelers " and Bahya ben Joseph ibn Paquda Ansari's contemporary Jewish mystic, as shown in " The Guidance to the Obligatory Duties of the heart". They have included it among the discussions of spiritual journey. The findings of this study which is based on comparative descriptive method show that these two mystics differ about the position, description and classification od asceticism despite sharing views about its definition. Khawaja hold that asceticism is ranked sixteenth the hundred waystations of among the spiritual journey towards the unity of God, while Ibn Baquda sees that it is ranked the ninth among the ten gates to divine love. Khawaja's spiritual journey in founded on the Book and narrations, and the degrees of asceticism according are classified in his brief exposition to the rank of wayfares into three types: lawful, moral, and gnostic, However Ibn Baquda explains and evaluates reason, narration, the book, and Islamic sources, in the form of a detailed explanation, with a moral view and by laying emphasis on the criterion of lawful moderation.
Title :بررسی تطبیقی زهد از نگاه خواجه عبدالله انصاری در «منازل السائرین» و بحیابنباقودا در «الهدایة الی فرائض القلوب»
Abstract:
زهد، فضیلت اخلاقی و از اصول محوری و سرچشمه های تصوف است که خواجه عبدالله انصاری (396-481ق)، عارف مسلمان، در «منازل السائرین» و بحیابن باقودا، عارف یهودی معاصر وی، در «الهدایة الی فرائض القلوب»، آن را از جمله ابواب سلوکی قرار داده اند. یافته های این پژوهش که بر پایة مطالعات کتابخانه ای و با روش توصیفی ـ تطبیقی، مرتبة زهد را در نزد دو عارف بررسی کرده است، نشان می دهد که این دو عارف با وجود اشتراک در تعریف زهد، دربارة جایگاه، شرح و تقسیم بندی آن اختلاف دارند. خواجه زهد را در جایگاه شانزدهم از منازل یک صدگانة سلوکی به سوی توحید قرار داده است؛ حال آنکه ابن باقودا آن را باب نهم از ابواب ده گانه به محبت الهی معرفی کرده است. خواجه که بنیان سلوکی خود را بر نقل و کتاب استوار نموده، در بیان موجز خود، درجات زهد را بر اساس رتبة سالکان، به سه درجة شرعی، اخلاقی و عرفانی تقسیم کرده است؛ ولی بحیا با استفاده از عقل، نقل و کتاب و بهره گیری از منابع اسلامی، در قالب بیانی مبسوط، با نگاهی اخلاقی و با تأکید بر ملاک اعتدال شرعی، به تبیین و ارزیابی زهد در سالکان پرداخته است.
باسورث، کلیفورد ادموند، 1381، سلسلههای اسلامی جدید، ترجمه فريدون بدرهاى، تهران، مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
بالنثیا، آنخل جنثالث، 2011م، تاریخ الفکر الاندلسی، ترجمه حسین مونس، قاهره، المرکز القومی للترجمة.
بوش، ریچارد و کنت دالرهاید و عظيم نانجی، 1378، جهان مذهبی ادیان در جهان امروز، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
بیهقی، امام حافظ ابیبکر، 1408ق، کتاب الزّهد الکبیر، بیروت، موسسة الکتب الثقافیة.
جلالی، سیدلطفالله، 1390، «جریانهای الاهیاتی یهودی متأثر از جریانهای اسلامی در دوره میانه»، معرفت ادیان، ش7، ص19-46.
جوزیه، ابنقیم، 1423ق، مدارج السالكين بين منازل إياك نعبد و إياك نستعين، بیروت، دارالكتاب العربي.
حسینزاده شانهچی، غلامحسن، 1390، «نقش مهاجرت و رحلههای علمی در توسعه علوم در اندلس تا پایان قرن پنجم هجری»، پژوهشهای تاریخی، ش1، ص35-48.
حسینی، سید احمد، 1391، بررسی تهذیب از نگاه خواجه نصیرالدین طوسی و بحیه ابنپقوده، پایاننامه کارشناسی ارشد، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب.
حومه، اسعد، 1988م، محنة العرب فی الاندلس، بیروت، موسسة العربیة للدراسات و النّشر.
خسروپناه، عبدالحسین، 1396، جستاری در عرفان نظری و عملی، موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، قم، بوستان کتاب.
دروزه، محمدعزّت، 1383، التّفسير الحديث، قاهره، دار إحياء الكتب العربية.
دهخدا، علیاکبر، 1377، لغت نامه دهخدا، زیر نظر دکتر محمّد معین و دکتر سیّدجعفر شهیدی، تهران، مؤسّسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران (مؤسّسه لغتنامه دهخدا).
زیبایینژاد، محمدرضا، 1375، درآمدى بر تاريخ و كلام مسيحيت، قم، الهادی.
طریحی، فخرالدین، 1375، مجمع البحرین، تصحیح احمد حسینی اشکوری، تهران، مرتضوی.
عباسیداکانی، پرویز، 1393، هزار منزل عشق: درباره زندگي، افکار و آثار خواجه عبدالله انصاري، تهران، علم.
فراهیدی، خلیل بن احمد، 1410ق، العین، قم، هجرت.
قلقشندی، ابوالعباس أحمد بنعلي، 1982ق، قلائد الجمان في التّعريف بقبائل عرب الزّمان، تحقیق ابراهيم الابياري، قاهره، دارالكتاب المصري.
لاجوردی، فاطمه و علياکبر افراسیابپور، 1398، نسخه آنلاین مقاله «خواجه عبدالله انصاری»، منتشر شده در تارنمای مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی به نشانی: https://www.cgie.org.ir.
موسویفراز، سیدمحمدرضا، 1394، «مقایسه دیدگاه خواجه عبدالله انصاری و بندیکت قدیس درباره زهد و ترک گناه»، معرفت، ش211، ص93-106.
میشل، توماس، 1387، کلام مسیحی، ترجمه حسین توفیقی، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
هاکس، جیمز، 1383، قاموس کتاب مقدس، تهران، اساطیر.
Berenbaum, Michael and Fred Skolnik, 2006, Encyclopedia Judaica, Second Edition, Volume 3, Urim Publications.
Eisenberg, Yehuda, 1981, "Sensation and Emotion in the Obligations of Hearts," Da'at 7, pp.5-35.
Ilan, Nahem, 2005, Al-I'tidal al-Shari'i: Another Examination of the Perception of Asceticism in The Duties of the Heart of Bahya, Jerusalem: Lander Institute.
Kreisel, Howard (Haim), 1988, “Asceticism in the Thought of R. Bahya Ibn Paquda and Maimonides.” Da'at 21, pp.5-22.
Lazaroff, Allan, 1970, "Bahya's asceticism against its rabbinic and Islamic background", Journal of Jewish Studies, pp.11-38.
Lobel, Diana, 2007, A Sufi-Jewish Dialogue Philosophy and Mysticism in Bahya ibn Paquda's "Duties of the Heart", University of Pennsylvania Press.
Orbach, Simcha Bunim, 1954, The Pillars of Israel Thought, The World Zionist Organization.
Rabinowitz, Louis Isaac and Isaac Levitats. 2019, Encyclopaedia Judaica: https://www.jewishvirtuallibrary.org/dayyan
Stillman, A, Norman, 2010, Encyclopedia of Jews in the Islamic world, Brill.
Vajda, Georges, 1947, La Théologie Ascétique de Bahya ibn Paquda, Paris: Impr, Nationale.
, Ghodratollah, , Azim, Mostajaboldavati, Seyed Ali.(2024) A Comparative Study of Asceticism from the Viewpoint of Khawaja Abdullah Ansari in "Waystations of the Travelers" and Bahya ben Joseph ibn Paquda in "Duties of the heart". Ma`rifat-e Adyan, 11(2), 43-58
Ghodratollah ; Azim ; Seyed Ali Mostajaboldavati."A Comparative Study of Asceticism from the Viewpoint of Khawaja Abdullah Ansari in "Waystations of the Travelers" and Bahya ben Joseph ibn Paquda in "Duties of the heart"". Ma`rifat-e Adyan, 11, 2, 2024, 43-58
, G, , A, Mostajaboldavati, S.(2024) 'A Comparative Study of Asceticism from the Viewpoint of Khawaja Abdullah Ansari in "Waystations of the Travelers" and Bahya ben Joseph ibn Paquda in "Duties of the heart"', Ma`rifat-e Adyan, 11(2), pp. 43-58
, G, , A, Mostajaboldavati, S. A Comparative Study of Asceticism from the Viewpoint of Khawaja Abdullah Ansari in "Waystations of the Travelers" and Bahya ben Joseph ibn Paquda in "Duties of the heart". Ma`rifat-e Adyan, 2024; 11(2): 43-58