Ma`rifat-e Adyan, Volume 17, Issue 1, No 65, Year 2025 , Pages -

    A Comparative Study of the Nature of Religion in the Thought of Spinoza and Allameh Tabataba'i: From Rationalism to a Fitra-Based Approach

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Hassan Karami mohammadabadi / دانشجوی دکترا دانشگاه تهران / Hassankarami@ut.ac.ir
    ✍️ Ali Asgariyazdi / استاد دانشگاه تهران / asgariyazdi@ut.ac.ir
    Seyed mojtaba mirdamadi / استادیار دانشگاه تهران / mirdamadi_77@ut.ac.ir
    Hosein Rahnemaei / استادیار گروه مبانی نظری اسلام، دانشگاه تهران / h_rahnamaei@ut.ac.ir
    Receive Date: 2025/11/07 Accept Date: 2025/11/07
    doi 10.22034/marefateadyan.2025.5002203
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :بررسی تطبیقی ماهیت دین در اندیشه اسپینوزا و علامه طباطبایی: از عقل‌گرایی تا فطرت‌گرایی
    Abstract: 
    هدف اصلی این مطالعه، بررسی تطبیقی ماهیت دین در اندیشه باروخ اسپینوزا و علامه سیدمحمدحسین طباطبایی است تا نشان دهد چگونه تفاوت در دیدگاه‌های آنان ریشه در مبانی فلسفی متفاوتشان دارد. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و تطبیقی، و با اتکا بر آثار اصلی هر دو متفکر، به این مهم می‌پردازد. یافته‌ها نشان می‌دهد که اسپینوزا، با رویکردی عقل‌گرایانه و بر اساس هستی‌شناسی مبتنی بر جوهر واحد، دین را عمل بر اساس شناخت خدا می‌داند. او کتاب مقدس را متنی تاریخی و اخلاقی تلقی کرده و وحی را بیشتر در حوزه عمل، کاربردی می‌داند تا حوزه شناخت حقیقت. در مقابل، علامه طباطبایی، با تکیه بر هستی‌شناسی سلسله‌مراتبی (اصالت و تشکیک وجود) و با رویکردی که عقل را در کنار وحی و فطرت به عنوان منابع معرفت دینی به رسمیت می‌شناسد، دین را راهنمایی فطری برای رسیدن به سعادت تلقی می‌کند. این مطالعه تطبیقی آشکار می¬سازد که تفاوت بنیادین میان دین عقل‌گرای اسپینوزا و دین فطرت‌گرای علامه، پیامد مستقیم مبانی هستی‌شناختی متفاوت آنان است. بدین ترتیب، پژوهش حاضر ضمن روشن ساختن نقاط اشتراک و افتراق این دو اندیشمند، بر نقش تعیین‌کننده پیش‌فرض‌های متافیزیکی در شکل‌دهی به فلسفه دین تأکید می‌ورزد.
    Keywords: 
    دین
    اسپینوزا
    علامه طباطبایی
    مطالعه تطبیقی
    • 92 reads
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Karami mohammadabadi , Hassan , Asgariyazdi, Ali, mirdamadi, Seyed mojtaba, Rahnemaei, Hosein.(2025) A Comparative Study of the Nature of Religion in the Thought of Spinoza and Allameh Tabataba'i: From Rationalism to a Fitra-Based Approach. Ma`rifat-e Adyan, 17(1), - https://doi.org/10.22034/marefateadyan.2025.5002203

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Hassan Karami mohammadabadi ; Ali Asgariyazdi; Seyed mojtaba mirdamadi; Hosein Rahnemaei."A Comparative Study of the Nature of Religion in the Thought of Spinoza and Allameh Tabataba'i: From Rationalism to a Fitra-Based Approach". Ma`rifat-e Adyan, 17, 1, 2025, -

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Karami mohammadabadi , H, Asgariyazdi, A, mirdamadi, S, Rahnemaei, H.(2025) 'A Comparative Study of the Nature of Religion in the Thought of Spinoza and Allameh Tabataba'i: From Rationalism to a Fitra-Based Approach', Ma`rifat-e Adyan, 17(1), pp. -

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Karami mohammadabadi , H, Asgariyazdi, A, mirdamadi, S, Rahnemaei, H. A Comparative Study of the Nature of Religion in the Thought of Spinoza and Allameh Tabataba'i: From Rationalism to a Fitra-Based Approach. Ma`rifat-e Adyan, 2025; 17(1): -