TY  - JOUR
ID  - 5002203
TI  - بررسی تطبیقی ماهیت دین در اندیشه اسپینوزا و علامه طباطبایی: از عقل‌گرایی تا فطرت‌گرایی
JO  - مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)
JA  - 16
LA  - fa
SN  - 2008-8116
AU  - Hassan , Karami mohammadabadi 
AD  - دانشجوی دکتری - دانشگاه تهران
AU  - Ali, Asgariyazdi
AD  - 
AU  - Seyed mojtaba, mirdamadi
AD  - عضو هیئت علمی
AU  - Hosein, Rahnemaei
AD  - استادیار - گروه مبانی نظری اسلام، دانشگاه تهران
Y1  - 2026
PY  - 2026
VL  - 17
IS  - 1
SP  - EP  - دین ,اسپینوزا ,علامه طباطبایی ,مطالعه تطبیقی ,DO  - 10.22034/marefateadyan.2025.5002203
AB  - هدف اصلی این مطالعه، بررسی تطبیقی ماهیت دین در اندیشه باروخ اسپینوزا و علامه سیدمحمدحسین طباطبایی است تا نشان دهد چگونه تفاوت در دیدگاه‌های آنان ریشه در مبانی فلسفی متفاوتشان دارد. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و تطبیقی، و با اتکا بر آثار اصلی هر دو متفکر، به این مهم می‌پردازد. یافته‌ها نشان می‌دهد که اسپینوزا، با رویکردی عقل‌گرایانه و بر اساس هستی‌شناسی مبتنی بر جوهر واحد، دین را عمل بر اساس شناخت خدا می‌داند. او کتاب مقدس را متنی تاریخی و اخلاقی تلقی کرده و وحی را بیشتر در حوزه عمل، کاربردی می‌داند تا حوزه شناخت حقیقت. در مقابل، علامه طباطبایی، با تکیه بر هستی‌شناسی سلسله‌مراتبی (اصالت و تشکیک وجود) و با رویکردی که عقل را در کنار وحی و فطرت به عنوان منابع معرفت دینی به رسمیت می‌شناسد، دین را راهنمایی فطری برای رسیدن به سعادت تلقی می‌کند. این مطالعه تطبیقی آشکار می¬سازد که تفاوت بنیادین میان دین عقل‌گرای اسپینوزا و دین فطرت‌گرای علامه، پیامد مستقیم مبانی هستی‌شناختی متفاوت آنان است. بدین ترتیب، پژوهش حاضر ضمن روشن ساختن نقاط اشتراک و افتراق این دو اندیشمند، بر نقش تعیین‌کننده پیش‌فرض‌های متافیزیکی در شکل‌دهی به فلسفه دین تأکید می‌ورزد.
UR  - https://marefateadyan.nashriyat.ir/node/5002203
L1  - ER  -