Ma`rifat-e Adyan, Volume 14, Issue 3, No 55, Year 2025 , Pages 77-94

    The Traces of Buddhist Thoughts in the Images and Cultural Works of the Ilkhanate Era

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    ✍️ Amir / Instructor and Faculty Member at the Department of the History, the Faculty of Humanities, Payam Noor University, Tehran, Iran / amirfarahzadi110@gmail.com
    Seyed ahmad / Associte Professor at the Department of History, Faculty of Humanities, the University of Sebastan and Baluchistan / aghili@lihu.usb.ac.ir
    Abstract: 
    Along with the invasion of Mongol soldiers and in the second period of their invasion under the command of Hulagu Khan, Buddhism entered Iran in the 7th century AH. Buddhism has three main sects: Theravada (Hinayana), Mahayana and Vajrayana. From the era of Hulagu Khan onwards, Iran has been one of the important centers for the growth and expansion of Buddhist ideas, and since many of the Mongol Ilkhanate adhered Vajrayana, they made great efforts to expand Buddhism, and in a short time, many Bakhshians, Tibetan lamas, and Buddhist monks from Tibet, Mongolia, the land of the Uighurs, and even India came to Iran. Abaqa Khan and Arghun Khan made great efforts for the spread of Buddhism. In this period, Buddhism spread a lot in Iran. A lot of research has been carried out regarding the presence and influence of Buddhism in Iran - at least in the Ilkhanate period; but this research mainly aims to analyze the effective components of Buddhism in Iranian culture in this historical period. Using descriptive-analytical method and based on a historical study, the article deals with investigating the traces of Buddhism’s concepts in the cultural works of the Ilkhanate era. The main research result shows that, throughout the history of Iran during the Ilkhanate era, the traces of Buddhism can be seen in cultural works, such as the writings of elites and scientific and literary thinkers, Sufism, temples’ architecture, and paintings, which have not a lot been taken into account by researchers. Therefore, offering clear historical documents, the research presents some examples of the effectiveness of cultural patterns, which will feature new dimensions and horizons in research on the history of religions.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :ردپای اندیشه‌های بودایی در انگاره‌ها و آثار فرهنگی عصر ایلخانان
    Abstract: 
    آیین بودا در قرن هفتم هجری همراه سپاهیان مغول و در دوره‌ی دوم هجوم آنها به فرماندهی هلاکو وارد ایران شد. دین بودا دارای سه فرقه‌ی اصلی تیره واده (هینه یانه)، مهایانه و وجریانه است. از زمان هلاکو به بعد، ایران یکی از مراکز مهم رشد و گسترش افکار بودایی بوده است و ازآنجاکه بسیاری از ایلخانان مغول پیرو وجریانه بودند، سعی و تلاش فراوانی برای بسط دین بودایی به کار بردند و در اندک زمانی سیل بخشیان، لاماهای تبتی و راهبانان بودایی تبت، مغولستان، سرزمین اویغور و حتی هند به ایران سرازیر شد. آباقاخان و ارغون در رواج دین بودایی تلاش فراوانی مبذول داشتند و در دوره‌ی آنان دین بودایی در ایران گسترش زیادی یافت. درباره‌ی حضور و نفوذ این آیین در ایران ـ دست کم در دوره‌ی حضور ایلخانان ـ تحقیقاتی انجام شده؛ اما هدف اصلی پژوهش حاضر واکاوی مؤلفه های اثرپذیر در فرهنگ ایرانی از آیین بودا در دوره‌ی تاریخی مورد بحث است. مقاله به شیوه‌ی توصیفی ـ تحلیلی مبتنی بر یک مطالعه‌ی تاریخی، به بازشناسایی ردپای مفاهیم آیین بودایی در آثار فرهنگی عهد ایلخانی می پردازد. دستاورد مهم پژوهش این بوده است که در تاریخ ایران عصر ایلخانی می توان در مواضع متعددی ردپای بودیسم را در آثار فرهنگی، نظیر نوشته های نخبگان و اندیشمندان علمی و ادبی، تصوف، معماری معابد و هنر نقاشی مشاهده کرد که این موضوعات تاکنون کمتر مورد توجه محققان واقع شده است. بدین لحاظ، رهیافت پژوهشی مقاله ارائه‌ی مصادیقی از این اثرپذیری انگاره های فرهنگی با مستندات تاریخی مبرهن است، که زوایا و افق های جدیدی را در پژوهش های تاریخ ادیان به روی محققان به تصویر خواهد کشید.
    References: 
    • آق‌سرایی،محمدبن محمد، 1362، مسامرة الاخبار و مسایرة الاخبار، تصحیح عثمان توران، تهران، اساطیر.
    • ابن‌تیمیه، احمدبن عبدالحلیم، 1371، المنهجه فی الحدیث، به اهتمام الیاس قاسموف، قم، مرکز چاپ و نشر.
    • ابن‌نديم، محمدبن اسحاق، 1369، الفهرست، ترجمة رضا تجدد، تهران، دنياي کتاب.
    • ابوالبشري، پيمان و آ. ابراهيمي، 1394، «صوفيان و بوداييان»، نقد کتاب تاريخ، ش 8، ص 28ـ39.
    • ابوالعتاهيه، خليل شرف‌الدين، 1987م، من الرفض الي القبول، بيروت، بي‌نا.
    • اشپولر، بارتولد، 1386، تاريخ ايران مغول، ترجمة محمود ميرآفتاب، تهران، علمي و فرهنگي.
    • اقبال آشتیانی، عباس، 1388، تاریخ مغول، تهران، امیرکبیر.
    • اقبال لاهوري، محمد، 1343، کليات اشعار فارسي مولانا اقبال لاهوري، مقدمه و شرح احوال و تفسير کامل، تهران، سروش.
    • امين، سيدحسن، 1378، بازتاب بودا در ايران و اسلام، تهران، ميرکسري.
    • بارکهاوزن، يواخيم، 1346، امپراطوري زرد چنگيزخان و فرزندانش، ترجمة اردشير نيکپور، تهران، کتابفروشي زوار.
    • بلنيتسکي، الکساندر، 1371، خراسان و ماوراءالنهر (آسياي ميانه)، ترجمة پرويز ورجاوند، تهران، بي‌نا.
    • بناکتي، ابوسليمان داوودبن ابوالفضل، 1369، تاريخ بَناکَتي، ترجمه جعفر شعار، تهران، انجمن آثار ملي. 
    • بوساني، الساندرو، 1383، ايرانيان از کهن‌ترين روزگاران تا سده بيستم، ترجمة مريم صيرفي، تهران، طلوع.
    • بويل، جي آر، 1383، تاريخ کمبريج (ازآمدن سلجوقيان تا فروپاشي ايلخانان)، ترجمة حسن انوشه، تهران، اميركبير.
    • بويلت، ريچارد دبليو، 1354، «نو بهار و بقاي بوديسم ايران»، ترجمة محمدحسين وقار، مطالعات فارسي، ش 14، ص 144ـ147.
    • بياني، شيرين، 1379، دين و دولت در ايران عهد مغول، تهران، مرکز نشر دانشگاهي.
    • بينيون، لورنس، 1368، سير تاريخ نقاشي ايراني، ترجمة محمد ايرانمنش، تهران، بي‌نا.
    • پرايس، کريستين، 1364، تاريخ هنر اسلامي، ترجمة مسعود رجب‌نيا، تهران، علمي و فرهنگي.
    • پطروشفسکي، ايليا پائولوويچ، 1366، دولت در عهد ايلخانيان، ترجمة يعقوب آژند، تهران، اطلاعات.
    • پولو، مارکو، 1350، سفرنامه مارکوپولو، ترجمة حبيب‌الله صحيحي، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
    • تسف، ولاديمير، 1386، نظام اجتماعي مغولان، ترجمة شيرين بياني، تهران، علمي و فرهنگي.
    • جويني، علاءالدين عطاملک، 1374، تاريخ جهانگشاي، تصحيح محمد قزويني، تهران، علمي فرهنگي.
    • حافظ ابرو، بي‌تا، مجمع التواريخ السلطانيه، نسخه ملک، تهران، کتابخانه مرکزي دانشگاه تهران.
    • حسيني قلعه‌بهمن، سيداکبر، 1388، «حقيقت غايي در آيين بودا»، معرفت اديان، سال اول، ش 1، ص 99ـ116.
    • حکمت، علی‌اصغر، 1337، سرزمین هند، تهران، امیرکبیر.
    • خاقاني، بديل‌بن علي، 1369، ديوان خاقاني، تهران، ضياءالدين سجادي.
    • دانشنامه جهان اسلام، 1389، ذیل مدخل «بودا»، تهران، دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
    • ديویدسون، ریچارد میلر، 1381، آیین بودا، ترجمة محمدرضا بدیعی، تهران، امیرکبیر.
    • ذکرگو، اميرحسين، 1375، «از بودا تا بت: تأملي در سير پيدايش شمايل‌گري در هنرهاي بودايي»، نامة فرهنگ، سال ششم، ش 2، ص 137ـ153.
    • راجپوت، الله‌بخش، بی‌تا، فرهنگ پاکستان در ادوار قبل از مسیح (مجموعه مقالات)، کراچی، بي‌نا.
    • رشيدياسمي، غلامرضا، 1304، «و کلمات عليه، مکتبي شيرازي»، آينده، سال اول، ش 1، ص 50ـ51.
    • زرين‌کوب، عبدالحسين، 1389، تصوف در ايران، تهران، اميرکبير.
    • سعيداللهي، ا.، 1383، «ايلخانان بودايي ايران»، كتاب ماه تاريخ و جغرافيا، ش 181، ص 54ـ59.
    • سمناني، احمدبن محمد علاءالدوله، 1362، چهل مجلس، يا رسالة اقباليه، تحرير امير اقبالشاه‌بن سابق سجستاني، مقدمه، تصحيح و تعليقات نجيب مايل هروي، تهران، کتابسرای حکمت.
    • صالحي، کوروش، 1393، «جايگاه بوداييان در ساختار حکومت ايلخانيان، پژوهش‌هاي ايرانشناسي، سال چهارم، ش 1، ص 77ـ93.
    • صفا، ذبیح‌الله، 1355، تاریخ ادبیات در ایران، تهران، فردوس.
    • فولتس، ريچارد، 1385، دين‌هاي جاده ابريشم، ترجمة عسگري پاشايي، تهران، فراروان.
    • مجتبايي، فتح‌الله، 1375، داستان‌هاي بودایي در ادبيات فارسي: داستان گاو نادان، تهران، ايندو ايرانيکا.
    • مستوفي، حمدالله، 1362، تاريخ گزيده، به اهتمام عبدالحسين نوايي، تهران، اميرکبير.
    • معري، احمدبن عبدالله، 1403ق، لزوم مالايلزم: اللزوميات، بيروت، بي‌نا.
    • ملکيان، اسدالله، 1397، «آيين بودايي در دوران اسلامي»، تاريخ‌پژوهي، ش 75، ص 125ـ133.
    • مولوی، جلال‌الدين، 1371، مثنوی معنوی، به اهتمام مهدی محقق، تهران، مؤسسة مطالعات اسلامی.
    • ناس، جان، 1375، تاريخ جامع اديان، ترجمة علي‌اصغر حکمت، تهران، علمي و فرهنگي.
    • مؤلف ناشناخته، 1382، كنز الفوائد في تنوی الموائد، تهران، مؤسسة مطالعات تاریخ پزشکی.
    • ندوي، محمدبن اسماعيل، بي‌تا، تاريخ الصِّلات بين الهند و البلاد العربيه، بيروت، بي‌نا.
    • وليدي طوغان، زکي، 1389، سندي در رابطه با روابط فرهنگي بين ايلخاني و بيزانسي‌ها، ترجمة علي کاتبي، تهران، دائرةالمعارف اسلامي.
    • هدايت، صادق، 1307، فوايد گياه‌خواري، برلين، بي‌نا.
    • همداني، رشيدالدين فضل‌الله، 1379، جامع التواريخ، تصحيح و تحشيه محمد روشن و مصطفي موسوي، تهران، البرز.
    • هیک، جان، 1385، میان شک و ایمان، ترجمة ادیب فروتن، تهران، مرکز.
    • Azad, Arezou, 2011, "Three Rock-Cut Cave Sites in Iran and Their Ilkhanid Buddhist Aspects Reconsidered", in Anna Akasoy, Charles Burnett, and Ronit Yoeli-Tlalim, eds., Islam and Tibet: Interactions along the Musk Routes, Surrey, UK, Ashgate Publishing.
    • Bacon, R., 1962, Opus Majus,   1289     v. 1, p. 287-323, 385-388; v. 2, p.  789-806.
    • Gray, Bazil, 1940, "The influence of Near Eastern Metal work on Chinese Ceramic", Transaction of oriental Ceramic socie, N, 5, p. 34-42.
    • Makhdomi, Habib, 2008, An Atlas of the Mughal Empire, Delhi.
    • Vaziri, Mostafa, 2012, Buddhism in Iran: An Anthropological Approach to Traces and Influences, United States, Palgrave Macmillan.
    • Yunhua, Jungeon, 1982, "Islamicised Pseudo-Buddhist Iconography in Ilkhanid Royal Manuscripts", Persica, N. 20, p. 91–154.
    • Yusuf, Imtiyaz, 2009, "Dialogue between Islam and Buddhism through the Concepts of Ummatan Wasatan (The Middle Nation) and Majihima-Patipada (The Middle Way),", Islamic Studies, N. 48, p 367–394.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , Amir, , Seyed ahmad.(2025) The Traces of Buddhist Thoughts in the Images and Cultural Works of the Ilkhanate Era. Ma`rifat-e Adyan, 14(3), 77-94

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Amir ; Seyed ahmad ."The Traces of Buddhist Thoughts in the Images and Cultural Works of the Ilkhanate Era". Ma`rifat-e Adyan, 14, 3, 2025, 77-94

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , A, , S.(2025) 'The Traces of Buddhist Thoughts in the Images and Cultural Works of the Ilkhanate Era', Ma`rifat-e Adyan, 14(3), pp. 77-94

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , A, , S. The Traces of Buddhist Thoughts in the Images and Cultural Works of the Ilkhanate Era. Ma`rifat-e Adyan, 2025; 14(3): 77-94