Ma`rifat-e Adyan, Volume 13, Issue 4, No 52, Year 2025 , Pages 59-70

    The Levels of Wisdom in the Intellectual System of Shankaracharya and Aziz-O-Din Nassfi: A Comparative Study

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    ✍️ Saeid Geravand / Associate Professor of Religions and Mysticism at Shahid Madani University of Azerbaijan / geravand_s@yahoo.com
    Hosein Naghdi / Lecturer of Islamic Studies Department at Shahid Madani University of Azerbaijan / hnaghdi624@gmail.com
    Mina Soleymani / MA in Religions and Mysticism, Shahid Madani University, Azerbaijan / solaimani 63@yshoo.com
    Pages: 59-70 Receive Date: 2025/10/16 Accept Date: 2025/10/16
    Abstract: 
    One of the fundamental issues in the intellectual system of Shankaracharya and Aziz-O-Din Nassfi is the discussion on the levels of wisdom and its surrounding issues. A comparative study of their views shows how much their soluk (mystic journey) and soluki thought, from two spiritual traditions, are similiar. According to Shankaracharya’s system of thought, wisdom is a knowledge that eliminates false belief. In his intellectual system, wisdom has two levels: transcendental and conventional levels. Conventional wisdom is based on the senses, while the transcendental wisdom is the knowledge of "Atman" which does not need intellectual reasoning. According to Hakim Nasafi's intellectual system, wisdom is the presence of knowledge and practice, which is divided into two categories: intuitive and acquired wisdom. Nasafi believes that reaching the position of wisdom is equal to reaching the Divine position. Wisdom does not have a purely theoretical aspect in the conceptual system of the two scholars. Practical wisdom has a higher level compared with theoretical wisdom in both of their systems of thought. They both criticize theoretical wisdom in their mystical reflections and wisdom. One of the differences between the two scholars is that Shankara's division of wisdom is a complete dual division; but intuitive wisdom, according to Nasafi’s thought, has a nature with analogical gradation. This research shows that it is possible - in the intellectual system of both scholars - to reach the highest levels of wisdom through mystical journey, asceticism and striving.
    Keywords: 
    wisdom
    transcendental wisdom
    conventional wisdom
    Aziz-O-Din Nasfi
    Shankaracharya.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :بررسی تطبیقی مراتب حکمت در منظومة فکری شنکره چاریه و عزیزالدین نسفی
    Abstract: 
    در منظومه‌ی فکری شنکره چاریه و عزیز الدین نسفی بحث درباره‌ی مراتب حکمت و مسائل پیرامون آن یکی از مسائل بنیادین است که بررسی تطبیقی آن میزان همانندی سلوک و تفکر سلوکی این دو حکیم را در دو سنت معنوی نشان می دهد. حکمت در منظومه‌ی فکری شنکره چاریه عبارت است از شناختی که باور نادرست را محو می سازد. در منظومه‌ی فکری شنکره، حکمت دو سطح دارد: متعالی و متعارف. حکمت متعارف مبتنی بر حواس است؛ درحالی که حکمت متعالی معرفت به «آتمن» است که نیازی به احتجاج عقلی ندارد. حکمت در منظومه‌ی فکری حکیم نسفی، حضور علم و عمل است که به دو مقوله‌ی شهودی و اکتسابی تقسیم می شود. نسفی بر این باور است که رسیدن به مقام حکمت، رسیدن به مقامی هم شأن جایگاه ربوبی است. حکمت در منظومه‌ی فکری این دو حکیم صرفاً جنبه‌ی بحثی و نظری ندارد. در منظومه‌ی فکری این دو حکیم، حکمت عملی والاتر است از حکمت بحثی و نظری. هر دو حکیم در طریق حکمت و تأملات عرفانی خود به نقد حکمت نظری و بحثی می پردازند. ازجمله اختلاف های این دو حکیم این است که تقسیم بندی شنکره از حکمت تقسیمی کاملاً دوگانه است؛ اما حکمت شهودی (کشفی) در تفکر نسفی از ماهیتی تشکیکی برخوردار است. یافته های تحقیق نشان می دهد که در منظومه‌ی فکری هر دو حکیم دستیابی به مراتب متعالی حکمت، از راه سلوک عملی و ریاضت و مجاهده امکان پذیر است.
    Keywords: 
    حکمت
    شنکره چاریه
    عزیز‌الدین نسفی
    حکمت متعارف
    حکمت متعالی
    References: 
    • راداکريشنان، سروپالي، 1382، تاريخ فلسفة شرق و غرب، ترجمة خسرو جهانداري، چ دوم، تهران، علمي و فرهنگي.
    • رحیمیان، سعید و زهرا اسکندری، 1394، «مقایسه تطبیقی معرفت نفس در اندیشه ابن‌عربی و شنکره»، اطلاعات حکمت و معرفت، ش 1، ص 21-26.
    • ريجون، لويد، 1378، عزيز نسفي، ترجمة مجدالدين کيواني، تهران، مركز.
    • سرّ اکبر، 1356، اوپانيشاد، ترجمة محمددارا شکوه، مقدمه و حواشي و تعليقات تاراچند و سيدمحمدرضا نائيني جلالي، تهران، کتابخانه طهوري.
    • فدايي، مهدي، 1391، «درآمدي بر ارتباط نظام معرفت‌شناختي ‌و هستي‌شناختي عزيز نسفي»، پژوهش های فلسفی ـ کلامی، سال نهم، ش 3، ص 133ـ159.
    • فيرحي، داود و مهدي فدايي، 1387، «حرکت جوهري از عزيزالدين نسفي تا صدرالدين شيرازي»، خردنامه، ش 53، ص 73ـ92.
    • گراوند، سعيد، 1391، «نقش معرفت برتر در نيل به نجات از ديدگاه اوپانيشادها»، انديشة ديني، دورة دوازدهم، ش 45، ص 107ـ120.
    • محمودي، ابوالفضل، 1392، مشرق در دو افق، مقدمه‌اي بر مطالعه مقايسه‌اي عرفان اسلامي و هندويي (ابن‌عربي، شنکره و رامانوجه)، قم، دانشگاه اديان و مذاهب.
    • نسفي، عزيزالدين، 1344، کشف الحقايق، به اهتمام احمد مهدوي دامغاني، تهران، علمي و فرهنگي.
    • ـــــ ، 1378، راز رباني، به اهتمام حسين معلم، تهران، اميركبير.
    • ـــــ ، 1379، بيان التنزيل، تصحيح علي‌اصغر ميرباقري‌فرد، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگي.
    • ـــــ ، 1381، زبدﺓ الحقايق، تصحيح، مقدمه و تعليقات حق وردي ناصري، تهران، طهوري.
    • ـــــ ، 1384، انسان کامل، ترجمة سيدضياء‌الدين دهشيري، تهران، طهوري.
    • ـــــ ، 1384، مجموعه رسائل مشهور به کتاب الانسان الکامل، پيشگفتار هانري کربن، تصحيح و مقدمه ماريژان موله، تهران، طهوري.
    • اليوت، دويچ، 1391، بود و نمود، معرفي مکتب ادويته ودانته: عرفان وحدت وجودي هندويي، ترجمة محبوبه هادي‌نا، قم، اديان.
    • Allan, J, 1994, "Jnana Marga", Encyclopedia of Religion & Ethics, James Hastings (ed), New York, Edinburgh.
    • Chryssides, George, 2006, Wilkins, Margaretz, A Reader in Secret Religious Salvation, New York, Continuum.
    • Dasgupta, S, 1973, A History of Indian Philosophy, Cambridge, Delhi, Motillal Banarsidass – Publishing.
    • Flood, Gavin, 2005, Companion to Hinduism, Cambridge, Blakwell publishing.
    • Matillal. E., 1971, Companion to The Hindu World, Sushil Mittal and Gene Thurby (ed), New York and London.
    • Nhay, s, 1999, Wisdom of Hinduism, Vikas Publishing House, PVT LTD, Delhi-110020.
    • Patton, Lauriel, 2004, Veda and Upanisad, The Hindu World, Sushil Mittal and Gene Thurby (ed), New York and London, Routledge.
    • Singh, N. 1990, Dharmdeo, A Study of Hinduism, Vikas Publishing House, PVT LTD, Delhi- 110020.
    • Sankaracharya, 1980a, The commentary of Brihad Araniaka Upanisads, Translated by Agrawala and Krishna Warrier, A. J. Chennai, Vasanta Press.
    • Sankaracharya, 1980b, The commentary of Chandogya Upanisads, Translated by Agrawala and Krishna Warrier, A. J. Chennai, Vasanta Press.
    • Sankaracharya, 1980c, The commentary of Kena Upanisads, Translated by Agrawala and Krishna Warrier, A. J. Chennai, Vasanta Press.
    • Sankaracharya, 1980d, The commentary of Mandokia Upanisads, Translated by Agrawala and Krishna Warrier, A. J. Chennai: Vasanta Press.
    • Zimmer, Heinrich Banarsidass, 1990, Philosophies of India, Delhi.
    • 95 reads
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Geravand , Saeid, Naghdi, Hosein, Soleymani, Mina.(2025) The Levels of Wisdom in the Intellectual System of Shankaracharya and Aziz-O-Din Nassfi: A Comparative Study. Ma`rifat-e Adyan, 13(4), 59-70

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Saeid Geravand ; Hosein Naghdi; Mina Soleymani."The Levels of Wisdom in the Intellectual System of Shankaracharya and Aziz-O-Din Nassfi: A Comparative Study". Ma`rifat-e Adyan, 13, 4, 2025, 59-70

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Geravand , S, Naghdi, H, Soleymani, M.(2025) 'The Levels of Wisdom in the Intellectual System of Shankaracharya and Aziz-O-Din Nassfi: A Comparative Study', Ma`rifat-e Adyan, 13(4), pp. 59-70

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Geravand , S, Naghdi, H, Soleymani, M. The Levels of Wisdom in the Intellectual System of Shankaracharya and Aziz-O-Din Nassfi: A Comparative Study. Ma`rifat-e Adyan, 2025; 13(4): 59-70