A Critique of Gnostic Beliefs in the Gospel of Thomas Based on the Qur'anic Teachings
Article Type:
Research
Writers:
✍️ Marziyeh / MA Graduate in Interpretation and Qur'anic Sciences, Tarbiat Modares College, Mashhad (Corresponding Author) / m.vahdani067@gmail.com
Mohsen / Associate Professor, the University of Qur'anic Sciences, Tarbiat Modares College, Mashhad / Mdeymekar@gmail.com
Abstract:
The Gospel of Thomas is one of the discoveries of Nagaa Hammadi and is based on Gnostic-Christian beliefs. Researchers have done a lot of historical and religious studies about these discoveries, especially the Gnostic beliefs that dominate most of these texts. They have sought to discover which one is closer to God, Gnosis or Christianity? In this paper, one of the texts of Nagaa Hammadi (the Gospel of Thomas) and its beliefs (Gnostic-Christian) have been comparatively studied based on the Holy Qur'an. It can be argued that according to this comparative study, more than half of the sayings attributed to Jesus in this Gospel are fabricated and contrary to Islamic teachings, and the claim that the 114 existing sayings are attributed to Jesus is rejected. Some of the sayings seem to be consistent with Islamic teachings; however, it should be noted that, based on the conducted study, they are also in conflict with the Islamic method and attitude.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :بررسی و نقد عقاید گنوسی در انجیل توماس بر اساس آموزه‌های قرآنی
Abstract:
انجیل توماس از جمله کشفیات نجع حمادی و مبتنی بر عقاید گنوسی ـ مسیحی است و پژوهشگران تحقیقات بسیاری را در زمینه های تاریخی و مذهبی پیرامون این کشفیات و مخصوصاً عقاید گنوسی که حاکم بر بیشتر این متون است، انجام داده اند؛ که می توان گفت در این راستا به دنبال کشف یک مسئله بوده اند و آن اینکه گنوس به حقیقت نزدیک است یا مسیحیت؟ در این مقاله نیز یکی از متون نجع حمادی (انجیل توماس) و عقاید موجود در آن (گنوسی ـ مسیحی) مورد نقد و بررسی تطبیقی با قرآن کریم قرار گرفته است که می توان گفت طبق این بررسی تطبیقی، بیش از نیمی از گفتارهای منسوب به حضرت عیسی در این انجیل ساختگی و مخالف با آموزه های اسلامی است و این ادعا را که ۱۱۴ گفتار موجود، منسوب به آن حضرت است، به نوعی مردود می شمارد. البته بخشی از گفتارها دارای تطابق ظاهری با آموزه های اسلامی است؛ اما لازم به ذکر است که همین بخش های مشترک نیز بر اساس بررسی انجام شده، با روش و نگرش اسلامی در تقابل است.
Keywords:
References:
- ابن‌شعبه حرانی، حسن بن علی بن حسین، ۱۴۱۶ق، تحف العقول، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
- احتشام، حسن، ۱۳۸۸، «خاستگاه تولید علم در قرآن»، دوفصلنامه مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی، ش۱۹، ص45-59.
- انوری، حسن، ۱۳۸۱، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، سخن.
- ایلخانی، محمد، ۱۳۸۸، «توماس آکوئینی و فلسفه»، حکمت و فلسفه، ش۱۹، ص7-26.
- باغبانی، جواد و عباس رسول زاده، 1393، شناخت کلیسای کاتولیک، زیر نظر حسین توفیقی، تهران، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی
- بایرناس، جان، ۱۳۷۲، تاریخ جامع ادیان، ترجمه علی اصغر حکمت، چ پنجم، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
- بری، مایکل، ۱۳۷۱، تفسیر مایکل بری بر هفت پیکر نظامی، ترجمه جلال علوی‌نیا، تهران، نی.
- بهار، مهرداد، ۱۳۷۵، ادیان آسیایی، تهران، چشمه.
- پیگلز، الین، ۱۳۹۴، انجیل‌های گنوسی، ترجمه ماشاءالله کوچک‌زاده میبدی، تهران، علمی و فرهنگی.
- جوادی آملی، عبدالله، ۱۳۹۲، مفاتیح الحیاة، چ صد و نه، قم، اسراء.
- حاج ابراهیمی، طاهره، ۱۳۸۲، «عرفان یهودی و مکتب گنوسی»، هفت آسمان، ش۱۷، ص177-204.
- حر عاملی، محمدبن حسن، ۱۴۰۳ق، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشیعة، تهران، دار الاحياء التراث العربي.
- حسینی، مریم، ۱۳۹۲، «اسطوره یاد و فراموشی در داستان‌های رمزی و تمثیلی ایرانی»، الهیات هنر، ش۱، ص29-50.
- حیدری نراقی، علی محمد، ۱۳۸۴، رساله حقوق امام سجاد، قم، مهدی نراقی.
- دایرۀالمعارف طهور اعلام، ۱۳۹۵، اصفهان، مؤسسه فرهنگی هنری جام طهور و مرکز تحقیقات رایانه‌ای قائمیه اصفهان.
- درودی، هما، ۱۳۸۴، «فرهنگ کار از دیدگاه اسلام»، کار و جامعه، ش۶۳، ص4-15.
- دنیا، احمدشوقی، ۱۳۸۹، برداشت‌های اقتصادی از قرآن کریم، ترجمه احمد شعبانی، تهران، دانشگاه امام صادق
- سیدرضی، محمدبن حسین ابن موسی، ۱۳۷۹، نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتی، قم، صفحه نگار.
- شاکر، محمدکاظم، ۱۳۸۴، «انجیل با دو قرائت»، دانشگاه قم، ش۴، ص74-90.
- شاهنگیان، نوری سادات، ۱۳۸۴، «بحثی در نجات‌شناسی گنوسی»، اندیشه دینی، ش۱۶، ص47-60.
- طباطبایی، سید محمدحسین، ۱۳۷۱، المیزان فی تفسیرالقرآن، چ دوم، قم، اسماعیلیان.
- فرخ‌نیا، میهن دخت، ۱۳۹۳، «بن‌مایه‌های عرفان گنوسی در داستانی از هفت پیکر نظامی»، ادیان عرفانی و اسطوره‌شناختی، ش۳۵، ص213-248.
- کلینی، محمدبن یعقوب، ۱۴۱۱ق، اصول الکافی، بیروت، دارالتعارف المطبوعات.
- کمپیس، ا.توماس، ۱۳۸۲، اقتدا به مسیح، ترجمه سعید عدالت‌نژاد، تهران، طرح نو.
- لوقا، انجیل به روایت لوقا، ترجمه هزاره نو، وبسایت ایلام.
- متی، ۲۰۰۱م، انجیل عیسی مسیح به روایت متی.
- مرقس، ۱۹۷۲م، مژده برای عصر جدید ـ انجیل عیسی مسیح به قلم مرقس، تهران، انجمن کتاب مقدس ایران.
- معتمدی، منصور و ولی عبدی، ۱۳۹۱، «بررسی مقایسه‌ای لوگوس مسیحیت با کلمه در قرآن»، علوم قرآن و حدیث، ش۱،
- ص97-115.
- معتمدی، منصور، ۱۳۷۸، «ترجمه انجیل توماس به روایت کشفیات نجع حمادی»، هفت آسمان، ش۴، ص135-150.
- معین، محمد، ۱۳۵۸، فرهنگ معین ـ اعلام، تهران، امیرکبیر.
- مکارم شیرازی، ناصر، ۱۳۸۶، پیام قرآن، چ نهم، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
- میشل، توماس، ۱۳۸۷، کلام مسیحی، ترجمه حسین توفیقی، قم، ادیان و مذاهب.
- نوری، حسین بن محمدتقی، بی‌تا، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل‌البیت الاحیا التراث.
- ولفسن، هری اوسترین، 1389، فلسفه آبای کلیسا، ترجمه علی شهبازی، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب.
- هادی‌نیا، محبوبه، ۱۳۸۸، «مکاتب گنوسی خاستگاه و اعتقادات»، پژوهش‌نامه ادیان، ش۵، ص117-146.
- ـــــ ، ۱۳۹۰، ریشه‌های الهیات مسیحی در مکاتب گنوسی و افلاطونی میانه، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب.
- هالروید، استوارت، ۱۳۹۲، ادبیات گنوسی، ترجمه ابوالقاسم اسماعیل‌پور، تهران، هیرمند.
- الیاده، میرچا، ۱۳۷۳، آیین گنوسی و مانوی، ترجمه ابوالقاسم اسماعیل‌پور، تهران، فکرروز.
- یعقوب، انجیل به روایت یعقوب.
- یوحنا، يوحنا، بي‌تا، فروغ بی‌پایان ـ انجیل عیسی مسیح به روایت یوحنای رسول، تهران، انجمن کتاب مقدس ایران.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
, Marziyeh, , Mohsen.(2025) A Critique of Gnostic Beliefs in the Gospel of Thomas Based on the Qur'anic Teachings. Ma`rifat-e Adyan, 12(3), 7-25
Marziyeh ; Mohsen ."A Critique of Gnostic Beliefs in the Gospel of Thomas Based on the Qur'anic Teachings". Ma`rifat-e Adyan, 12, 3, 2025, 7-25
, M, , M.(2025) 'A Critique of Gnostic Beliefs in the Gospel of Thomas Based on the Qur'anic Teachings', Ma`rifat-e Adyan, 12(3), pp. 7-25
