Writers:
✍️ Haydeh / Assistant Professor of the Department of Archeology, Islamic Azad University, Abhar Branch, Abhar, Iran /
Hkhamseh72@yahoo.com Mohammad / Assistant Professor of Iranology Foundation
Pages:
41-58
Receive Date: 2025/03/12
Accept Date: 2025/03/12
Abstract:
The Jews in Tehran are the oldest and largest minority living in this city. However, there is little information about the minority's religious buildings compared to other minorities in Tehran. Part of this little knowledge is due to the inattention of the researchers to Jewish religious architecture because they do not have an outstanding architecture; and more importantly, it is due to the reluctance of the Jews to introduce their religious works. Visiting Jewish religious sites is consciously hindered and it is due to the historical and social conditions of this minority. The visibility of synagogues in the city of Tehran has changed corresponding to social changes. During the Qajar period, there was a clear attempt to hide the synagogues for religious reasons; but with the developments after the “Persian Constitutional Revolution” and the beginning of the first Pahlavi government, there was a tendency to show and create large synagogues with outstanding architecture. Towards the end of the first Pahlavi period, political changes did not provide much opportunity for Jews to build synagogues; but the international policies of the second Pahlavi led to the creation of several synagogues in Tehran. However, social conditions and popular opposition to the government's policies toward Israel led to a second opposition to the visibility of synagogues across the city and concealment of the synagogues in the form of Jewish schools. This article uses "field research" and library research methods and a descriptive-analytical method to present an analysis of the social and political conditions of this religious minority, examining the religious architecture of Tehran’s synagogues from the Qajar period to the end of Pahlavi period.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :بررسی تأثیرات سیاسی و اجتماعی دوره قاجاریه و پهلوی بر معماری مذهبی یهودیان تهران
Abstract:
یهودیان تهران قدیمی ترین و بیشترین اقلیت ساکن این شهر هستند. با این حال اطلاعات اندکی از بناهای مذهبی این اقلیت به نسبت سایر اقلیت های ساکن تهران موجود است. بخشی از این شناخت اندک به سبب بی توجهی پژوهشگران به معماری مذهبی یهودیان به خاطر نداشتن معماری شاخص است؛ و بخش مهم تر به بی میلی یهودیان در معرفی آثار مذهبی خود بازمی گردد. ممانعت از رؤیت اماکن مذهبی یهودیان آگاهانه و با توجه به شرایط تاریخی و اجتماعی این اقلیت بوده و متناسب با تغییرات اجتماعی، میزان رؤیت پذیری کنیسه ها در سطح شهر تهران تغییر کرده است. در دوره قاجاریه به علل مذهبی تلاش واضحی در پنهان سازی کنیسه ها صورت می گرفت؛ اما با تحولات پس از مشروطه و اوایل حکومت پهلوی اول، تمایل به نمایان ساختن و ایجاد کنیسه های بزرگ با معماری شاخص به وجود آمد. اواخر دوره پهلوی اول تحولات سیاسی مجال چندانی برای ساخت کنیسه برای یهودیان فراهم نکرد؛ اما سیاست های بین الملی پهلوی دوم موجب ایجاد کنیسه های متعددی در شهر تهران شد. با این حال، شرایط اجتماعی و مخالفت های مردمی با سیاست های دولت در قبال اسرائیل، موجب شد تا مجدداً با رؤیت پذیری کنیسه ها در سطح شهر مخالفت شود و پنهان سازی آنها در قالب مدارس یهودیان صورت گیرد. این مقاله که به شیوه «میدانی» و تحقیق کتابخانه ای و با روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده، با بررسی معماری مذهبی کنیسه های تهران از دوره قاجاریه تا پایان پهلوی، تحلیلی از شرایط اجتماعی و سیاسی این اقلیت مذهبی ارائه کرده است.
References:
- ابنفقيه، ابيبكر احمدبن محمد صمداني، 1302ق، مختصر كتاب البلدان، بيروت، دارصار.
- اپستاين، ايزيدور، 1388، يهوديت بررسيهاي تاريخي، ترجمه بهزاد سالکي، تهران، مؤسسه پژوهشي حکمت و فلسفه ايران.
- اتحاديه، منصوره، 1374، «رشد و توسعه شهر تهران در دوره ناصري»، تحقيقات اسلامي، س10، ش1و2، ص145-174.
- ازغدي، عليرضا، 1384، روابط خارجي ايران (1330-1357)، تهران، قومس.
- آنترمن، الن، 1385، باورها و آيينهاي يهودي، تهران، مرکز مطالعات و تحقيقات اديان و مذاهب.
- بريان، پيير، 1377، تاريخ امپراتوري هخامنشي، ترجمه مهدي سمسار، تهران، زرياب.
- بشيري، احمد، 1363، کتاب آبي، ج4، تهران، نو.
- بصيرتمنش، حميد، 1375، سياست مذهبي حکومت رضاشاه، تاريخ معاصر ايران، کتاب دهم، تهران، مؤسسه پژوهشي و مطالعات فرهنگي.
- بنايان، جهانگير، 1996م، «محلات و گورستانهاي يهودي»، مجموعه مقالات تروعا، آمريکا، مرکز تاريخ شفاهي يهوديان ايران، ص217-241.
- پاپادوپولو، الکساندر، 1368، معماري اسلامي، ترجمه حشمت جزني، تهران، مرکز نشر فرهنگي رجا.
- پيرنظر، ژاله، 1996م، «جنگ بينالملل دوم و جامعه يهود در ايران»، مجموعه مقالات تروعا، آمريکا، مرکز تاريخ شفاهي يهوديان ايران، ص93-106.
- تاجپور، محمدعلي، 1353، تاريخ دو اقليت مذهبي يهود و مسيحيت در ايران، تهران، فراهاني.
- تقوي، حسين، 1389، «يهوديان در سرزمينهاي اسلامي»، معرفت اديان، ش5، ص106-73.
- تکميل همايون، ناصر، 1393، اودلاجان (عودلاجان)، تهران، دفتر پژوهشهاي فرهنگي.
- ـــــ ، 1395، محله کليميان تهران، تهران، دفتر پژوهشهاي فرهنگي.
- حقيقت نائيني، غلامرضا، محمد شيخي و مرتضي محمودي مهماندوست، 1398، «بازخواني مفهوم سکونت در محلات تهران در دوره قاجار و پهلوي»، جغرافيا، ش61، ص70-54.
- دهقان، فربد، 1389، معماري اماکن مذهبي، تهران، يزدا.
- زارع، رضا، 1384، ارتباط ناشناخته: بررسي روابط رژيم پهلوي و اسرائيل (1357-1327)، تهران، مؤسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران.
- زرگر، علي اصغر، ۱۳۷۲، تاريخ روابط سياسي ايران و انگليس در دوره رضاشاه، ترجمه کاوه بيات، تهران، پروين.
- سازمانهاي يهودي و صهيونيستي در ايران، 1381، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهشهاي سياسي.
- سنگتراش، فتانه و حسنعلي پورمند، 1398، «انديشه يهوديان در ايجاد کنيسه»، هنر و تمدن شرق، ش26، ص5-20.
- شهبازي، عبدالله، 1377، زرسالاران يهودي و پارسي، استعمار بريتانيا و ايران، ج1، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهشهاي سياسي.
- صديقپور، رافائل، 1383، «کنيسه عبادتگاه کليميان»، رساله کارشناسي ارشد معماري، دانشگاه شهيد بهشتي.
- ـــــ ، 1396، «معماري کنيسههاي اصفهان»، مرکز دايرةالمعارف بزرگ اسلامي.
- https://www.cgie.org.ir/fa/news/156037
- علائي، سيروس، 1381، «اولين نقشه رسمي تهران، بازگوي فرهنگ شهري ايران در سده نوزدهم»، ايرانشناسي، ش55، ص527-537.
- فرزين، رضا، 1380، «دانشنامه دين داعي، سيدانته، ماشيح و...»، هفت آسمان، ش9و10، ص346-372.
- قانون، مرتضي، 1388، ديپلماسي پنهان، تهران، طبرستان.
- کريميان، حسن و عباسعلي احمدي، 1394، «باستان شناسي فضايي، رويکردي علمي در مطالعه و تحليل آثار معماري، فضاهاي شهري و بافت کهن»، مطالعات باستانشناسي، دوره 7، ش2، ص103-116.
- کريميان، حسن و ميثم نيکزاد، 1391، «تأثير موازين فقهي بر شکليابي معماري و محلات مسکوني اقليتهاي يهودي و مسيحي در اصفهان دوره صفوي»، جامعهشناسي تاريخي، دوره 4، ش2، ص193-224.
- کفاش، مهين، 1388، روابط خارجي ايران، تهران، آواي نور.
- کوهستانينژاد، مسعود، 1382، «روابط ايران و اسرائيل در دوره دولت دکتر مصدق (1330-1332)»، تاريخ روابط خارجي، ش15، ص105-160.
- کهنيم، روحالله، 1993م، گنجينههاي طلايي، لوس آنجلس، روحالله کهنيم.
- کياني، مصطفي، 1383، معماري دوره پهلوي اول، تهران، مؤسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران.
- گباي، ياسي، 1996م، «بناهاي تاريخي يهوديان ايران و طرح نوسازي مقبره استر»، مجموعه مقالات تروعا، آمريکا، مرکز تاريخ شفاهي يهوديان ايران، ص41-69.
- لوي، حبيب، 1339، تاريخ يهود ايران، ج3، تهران، کتابفروشي يهودا بروخيم.
- مخبر دزفولي، عباس، 1371، سلسله پهلوي و نيروهاي مذهبي به روايت تاريخ کمبريج، تهران، طرح نو.
- مزلقاني، توران، 1393، «بررسي عناصر نمادين در ساخت و آرايههاي مسجد و کنيسه»، رساله کارشناسي ارشد دانشگاه هنر اصفهان.
- معتمدي، محسن، 1381، جغرافياي تاريخي تهران، تهران، مرکز نشر دانشگاهي.
- معلمي، فاطمه، 1389، «وضعيت اجتماعي يهوديان در دوره رضاشاه»، رساله کارشناسي ارشد، دانشگاه الزهرا.
- ملک، مهران، 1396، «گذري بر تاريخچه کنيسههاي تهران»، افق بينا، ش45، ص53-56.
- مهديزاده، علي، 1384، «انبياء بنياسرائيل در ايران»، مطالعات اسلامي، ش70، ص187-200.
- نتصر، آمون، 1996م، «نقش يهوديان در انقلاب مشروطيت»، مجموعه مقالات تروعا، آمريکا، مرکز تاريخ شفاهي يهوديان ايران، ص31-40.
- نجمي، ناصر، 1370، طهران عصر ناصري، چ سوم، تهران، عطار.
- ـــــ ، 1377، طهران در گذر زمان، تهران، گوتنبرگ.
- نيکبخت، فريار، 1996م، «يهوديان در نهضتها و احزاب سياسي»، مجموعه مقالات تروعا، آمريکا، مرکز تاريخ شفاهي يهوديان ايران، ص69-92.
- ولايتي، علي اکبر، 1380، ايران و تحولات فلسطين (1317-1357)، تهران، وزارت امور خارجه.
- ـــــ ، 1386، جمهوري اسلامي ايران و تحولات فلسطين، تهران، وزارت امور خارجه.
- هنرفر، لطفالله، 1350، گنجينه آثار تاريخي اصفهان، چ دوم، تهران، چاپخانه زيبا.
- يشايايي، هارون، 1388، ما کليميها چگونه آدمهايي هستيم؟، تهران، نيلوفر.
- يوسفي، اميرمحمد، ۱۳۸۲، ايران و رژيم صهيونيستي از همکاري تا منازعه، تهران، دانشگاه امام صادق
- Cohen, Martin, A, 1978, Synagogue.in M. Eliade (Ed.) Vol.14, Encyclopedia of Religion, New York, Macmillan.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
, Hamid, , Haydeh, , Mohammad.(2025) A Study of the Political and Social Impacts of the Qajar and Pahlavi Periods on the Religious Architecture of the Jews of Tehran. Ma`rifat-e Adyan, 13(2), 41-58
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Hamid ; Haydeh ; Mohammad ."A Study of the Political and Social Impacts of the Qajar and Pahlavi Periods on the Religious Architecture of the Jews of Tehran". Ma`rifat-e Adyan, 13, 2, 2025, 41-58
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
, H, , H, , M.(2025) 'A Study of the Political and Social Impacts of the Qajar and Pahlavi Periods on the Religious Architecture of the Jews of Tehran', Ma`rifat-e Adyan, 13(2), pp. 41-58
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
, H, , H, , M. A Study of the Political and Social Impacts of the Qajar and Pahlavi Periods on the Religious Architecture of the Jews of Tehran. Ma`rifat-e Adyan, 2025; 13(2): 41-58