A Comparative Study of the Hierarchy of Existence in Islamic Mysticism and Buddhist Mysticism
Article Type:
Research
Writers:
Jafar Ahmadi / Ph.D. Student, Religions and Mysticism, the Imam Khomeini Education and Research Institute / Jafarahmadi@iki.ac.ir
Abstract:
In Islamic mysticism as well as in Buddhist mysticism, the hierarchy of existence is explained in a longitudinal and descending order. In Islamic mysticism, the hierarchy of existence is established according to the theory of unity of Being and plurality of appearance in the form of essence and the five levels of existence, whereas in Buddhist mysticism, in the form of the three bodies: the Buddha, the first Buddha and its manifestations. Making a comparison between these two systems to explain the hierarchy of existence can, on the one hand, prepare the ground for a rational understanding of Buddhist teachings; and, on the other hand, explain the similarities and differences between them and the merits of each one. Using a descriptive-analytical method, this article explains the hierarchy of existence of each of these two systems; then makes a comparison between them. It concludes that, Islamic mysticism and Buddhist mysticism are alike in regard to the principle of creating the hierarchy of the existence of universe longitudinally and in a descending order; but they are significantly different in the content and details, despite the several points of similarities between them. The difference between the two lies in the fact that in Islamic mysticism hierarchy of existence is based on Deity and pure monotheism, but in Buddhist mysticism it is based on a kind of human deity or supernatural deity.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :بررسی تطبیقی مراتب هستی در عرفان اسلامی و عرفان بودایی
Abstract:
در عرفان اسلامی و نیز عرفان بودایی، مراتب هستی به‌صورت نظام طولی و نزولی تبیین می‌شود. مراتب هستی در عرفان اسلامی بر اساس نظریه‌ی وحدت وجود و کثرت نمود و در قالب مقام ذات و حضرات خمس، و در عرفان بودایی در قالب سه کالبد بودا و بودای نخستین و تجلیات آن سازمند شده است. بررسی تطبیقی این دو نظام در تبیین مراتب هستی، از یک سو می‌تواند زمینه‌ی فهم همدلانه‌ی آموزه‌های آیین بودا را فراهم کند؛ و از سوی دیگر، شباهت‌ها و تفاوت‌ها و نیز امتیازات آنها را از یکدیگر تبیین نماید. این مقاله با توصیف و تحلیل، مراتب هستی را در هر یک از این دو نظام تبیین مي‌کند؛ آن‌گاه به مطالعه‌ی تطبیقی آنها می‌پردازد. بر این اساس، عرفان اسلامی و عرفان بودایی در اصلِ ترسیم مراتب هستی به‌صورت طولی و نزولی برای عالم هستی شباهت دارند؛ اما در محتوا و تبیین جزئیات مراتب، با وجود برخی شباهت‌های اندک، تفاوت بنیادین دارند. اساس این تفاوت در این است که مراتب هستی در عرفان اسلامی بر الوهیت و توحید ناب بنیان نهاده شده؛ اما در عرفان بودایی بر نوعی الوهیت انسان یا الوهیت فراانسان مبتنی شده است.
References:
- آملى، سيد حيدر، 1422ق، تفسير المحيط الأعظم، سيد محسن موسوى تبريزى، چ سوم، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامى.
- ابن‌عربی، محيى‌الدين، بی‌تا، الفتوحات المكية، 4ج، بيروت، دار الصادر.
- پازوكی، شهرام و محمد كوكب، 1389، «مطالعه تطبیقی جهان‌شناسی عرفان اسلامی و هندویی»، پژوهشنامه عرفان، ش202، ص43-62.
- جامی، عبدالرحمن، 1370، نقد النصوص فى شرح نقش الفصوص، سيد جلال‌الدين آشتيانى، چ دوم، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامى.
- ـــــ ، 1360، سه رساله در تصوف، ایرج افشار، تهران، منوچهرى.
- جندى، مؤيد‌الدين، 1423ق، شرح فصوص الحكم، سيد جلال‌الدين آشتيانى، چ دوم، قم، بوستان كتاب.
- حسن‌زاده آملى، حسن، 1371، رساله نور على نور در ذكر و ذاكر و مذكور، چ ششم، تهران، تشيع.
- خوارزمى، تاج‌الدين حسين، 1379، شرح فصوص الحكم (خوارزمى و آملى)، علامه حسن‌زاده آملى، چ دوم، قم، بوستان كتاب.
- سوزوکی، ب. ل، 1368، راه بودا، ع. پاشایی، تهران، اسپرک.
- شاه‌آبادى، محمدعلى و زاهد ويسى، 1386، رشحات البحار، تهران، پژوهشكده فرهنگ و انديشه اسلامى.
- صائن‌الدين على بن تركه، 1360، تمهيد القواعد، سيد جلال‌الدين آشتيانى، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و آموزش عالى.
- طباطبايى، محمدحسين، 1387، مجموعه رسائل علامه طباطبايى، سيد هادى خسروشاهى، 2ج، قم، بوستان كتاب.
- طریقی، عبدالحسین، 1387، «تجلی در عرفان اسلامی»، عرفان اسلامی، ش16، ص135-166.
- قاسانى، عبدالرزاق، 1426ق، اصطلاحات الصوفية، عاصم ابراهيم الكيالى الحسينى الشاذلى الدرقاوى، بيروت، دار الكتب العلمية.
- ـــــ ، 1426، لطائف الأعلام فى إشارات أهل الإلهام، احمد عبد‌الرحيم السايح، توفيق على وهبة، عامر النجار، 2ج، قاهره، مكتبة الثقافة الدينية.
- قونوى، صدر‌الدين، 1381، إعجاز البيان فى تفسير أم القرآن، سيد جلال‌الدين آشتيانى، قم، دفتر تبليغات اسلامی.
- ـــــ ، 1374، مفتاح الغيب، محمد خواجوى، تهران، مولى.
- ـــــ ، 1371، النصوص، سيد جلال‌الدين آشتيانى، تهران، مركز نشر دانشگاهى.
- ـــــ ، 1375، النفحات الإلهية، محمد خواجوى، تهران، مولى.
- قيصرى، داود، 1375، شرح فصوص الحكم، سيد جلال‌الدين آشتيانى، تهران، شركت انتشارات علمى و فرهنگى.
- نوابی، مریم‌السادات، 1396، «سه کالبد بودا»، پژوهشنامه ادیان، ش22، ص161-180.
- یزدان‌پناه، سید یدالله، 1389، مبانی و اصول عرفان نظری، عطاء انزلی، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- یوسف ثانی، سیدمحمود و حسين زحمتكش، 1395، «مطالعه تطبیقی حضرات خمس از دیدگاه قیصری و امام خمینی»، الهیات تطبیقی، ش16، ص125-142.
- Abe, Masao, 1992, A Study of Dogen His Philosophy and Religion, New York, Shite University of New York Press.
- Asanga, 1986, Asanga's Chapter on Ethics With the Commentary of Tsong-Kha-Pa, The Basic Path to Awakening, The Complete Bodhisattva, Mark Tatz, New York, The Edwin Mellen Press.
- Baroni, Helen J., 2002, The Illustrated Encyclopedia of Zen Buddhism, New York, The Rosen Publishing Group.
- Borup, Jørn, 2008, Japanese Rinzai Zen Buddhism Myōshinji: a living religion, Boston, Brill.
- Buswell Jr, 2004, Robert E., Encyclopedia of Buddhism, v1, New York, Macmillan Reference USA.
- Chʻen, Kenneth K. S., 1964, Buddhism in China: A historical survey, Princeton, Princeton University Press.
- Conze, Edward, 1993, Buddhism A Short History, Oxford, Oneworld.
- ـــــ, 1954, Buddhist Meditation, London, George Allen & Unwin.
- ـــــ, 1973, Material for a Dictionary of The Prajnaparamita Literature, Tokyo, Suzuki Research Foundation.
- Dharma Master Lok To, 1998, The Seeker’s Glossary of Buddhism, 2nd ed, New York & Toronto, Sutra Translation Committeeof the United States and Canada.
- Dumoulin, Heinrich, 1963, History of Zen Buddhism, Paul Peachey, New York, Pantheon Books.
- Humphreys, Christmas, 1984, A Popular Dictionary of Buddhism, London, Taylor & Francis.
- ـــــ, 1951, Buddhism, London, Penguin Books.
- Humphreys, Christmas, 1974, Exploring Buddhism, Wheaton, Theosophical Publishing House.
- Irons, Edward A., 2008, Encyclopedia of Buddhism, New York, Facts on File.
- Müller, F. Max, 1894, The Sacred Books East, Buddhist Mahayana Texts: Part II, The Larger Sukhāvati-Vyūha, vol. XLIX, F. Max Müller & J. Takakusu, Oxford, Clarendon Press.
- ـــــ, 1884, The Sacred Books East,The Saddhrma-Pundarikka or The Lotus of the True Law, vol. XXI, F. Max Müller, H. Kern, Oxford, Clarendon Press.
- Neng, Hui, 2012, The Platform Sutra of the Sixth Patriarc, Philips B. Yampolsky, New York, Cambridge University Press.
- ـــــ, 1998, The Sutra of Hui Neng Grand Master of Zen: With Hui-neng's Commentary on the Diamond Sutra Thomas Cleary, Boston & London, Shambhala.
- Rinpoche, Kyabje Kalu, 1993, Luminous Mind The Way of the Buddha, Maria Montenegro, Boston, Wisdom Publications.
- Suzuki, Daisetz Teitaro, 1964, Studies in the Lankavatara Sutra, New Delhi, Munshiram Manoharlal Publishers.
- The Lotus sutra, 1993, Burton Watson, New York, Columbia University Press.
- The Lotus sutra: a contemporary translation of a Buddhist classic, 2008, Gene Reeves, Boston, Wisdom Publications.
- Williams, Paul, 2005, Buddhism: Critical Concepts in Religious Studies, vIII, London & New York, Routledge.
- ـــــ, 2009, Mahayana Buddhism The doctrinal foundations, 2nd ed, London & New York, Routledge.
- Xing, Guang, 2005, The Concept of the Buddha: Its Evolution from Early Buddhism to the Trikaya Theory, London and New York, RoutledgeCurzon.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
Ahmadi, Jafar.(2025) A Comparative Study of the Hierarchy of Existence in Islamic Mysticism and Buddhist Mysticism. Ma`rifat-e Adyan, 11(1), 7-27
Jafar Ahmadi."A Comparative Study of the Hierarchy of Existence in Islamic Mysticism and Buddhist Mysticism". Ma`rifat-e Adyan, 11, 1, 2025, 7-27
Ahmadi, J.(2025) 'A Comparative Study of the Hierarchy of Existence in Islamic Mysticism and Buddhist Mysticism', Ma`rifat-e Adyan, 11(1), pp. 7-27
