Ma`rifat-e Adyan, Volume 5, Issue 3, No 19, Year 2025 , Pages 67-82
Hindu-Buddhist Thought of Incarnation in the Teachings of Ahl-e- Haqq (Yarsan)
Article Type:
Research
Writers:
Peyman 
/ PhD Student of History of Iran in Islamic Period, Firdausi University / p.abolbashari@neyshabur.ac.ir
/ PhD Student of History of Iran in Islamic Period, Firdausi University / p.abolbashari@neyshabur.ac.irAbstract:
Abstract
In the eighth century (‘AH’), Sultan Ishaq (Sohak) founded a sect called “Ahl-e-Haqq” in Kurdistan. He developed his ideology on the concept of Don be Don (incarnation) and took this theory from Hindu-Buddhist religions. Then, he had the most famous ancient Iranian and non-Iranian stories and myths and, to some extent, their rituals assimilated into the new sect he had founded. The present paper seeks to show the structural similarities of incarnation and attempt to make explicit the effect of Hindu-Buddhist religions on Ahl-e-Haqq sect by exploring the hidden themes in the texts of Ahl-e-Haqq. A documentary-historical approach is used in this paper.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :اندیشه هندو و بودایی تناسخ در اهل حق (یارسان)
Abstract:
در سده هشتم هجری، فرقه ای موسوم به «اهل حق» توسط سلطان اسحاق (سُحاک) در کردستان تأسیس شد. وی سنگ بنای ایدئولوژی خود را دُن به دُن (تناسخ) قرار داد. وی این نظریه را از ادیان هندو و بودایی اخذ کرده بود. سلطان اسحاق از این طریق توانست مشهورترین داستان ها، اساطیر ادیان کهن ایرانی و غیرایرانی و تا حدودی مناسک ایشان را در فرقه تازه تأسیس خود جذب کند. هدف این مقاله، نشان دادن شباهت های ساختاری تناسخ و تا حد ممکن، تعیینِ تأثیرپذیری اهل حق از ادیان هندو و بودایی از طریق کشفِ مضامینِ پنهان در متون اهل حق است. روش پژوهش، رویکرد اسنادی و تاریخی است.
Keywords:
References:
- اسماعيلي، حسين، 1384، ترجمة گزيده جاته كه، تهران، هرمس.
- افشاري، مهران، 1370، اهل حق، چيستا، ش 84، ص 383-399.
- ايوانف، 1329، مجموعه رسائل و اشعار اهل حق، بمبئي، انجمن اسماعيلي.
- بي‌نام، 1375، نامه سرانجام، ترجمه وتصحيح صديق صفي‌زاده، تهران، هيرمند.
- جيحون‌آبادي، نعمت ا..، 1361، شاهنامه حقيقت، تصحيح محمد مكري، تهران، كتابخانه طهوري.
- حسن زاده، مهدي و پيمان ابوالبشري،1391، «بررسي ريشه‌يابي چهارضرب قلندران»، تاريخ و فرهنگ، ش 89، ص 63ـ84.
- خدابنده، عبدالله، 1382، شناخت فرقه اهل حق، تهران، اميركبير.
- خواجه‌الدين، محمدعلي، 1358، سرسپردگان، تهران، كتابخانه منوچهري.
- الدنبرگ، هرمان، 1340، فروغ خاور، ترجمه بدرالدين كتابي، اصفهان، كتابفروشي تأييد اصفهان.
- رجبي، ابوذر، 1389، تبيين و تحليل ابطال تناسخ براساس حركت جوهري صدرايي، فصلنامه انديشه نوين ديني، ش 21، ص121ـ149.
- زرين كوب، عبدالحسين، 1385، جستجو در تصوف ايران، تهران، اميركبير.
- سلطاني، محمدعلي، 1371، سه گفتار تحقيقي در آيين اهل حق، تهران، سها.
- سوري، ماشاءالله، 1344، سرودهاي ديني يارسان، تهران، اميركبير.
- صدوق، محمدبن علي، 1390، عيون الاخبار، ترجمه مهدي خراساني، تهران، منشورات علمي.
- صفي‌زاده، صديق، 1387، اهل حق، تهران، حروفيه.
- ـــــ ، 1357، «سلطان اسحاق و آيين يارسان»، بررسي‌هاي تاريخي، ش 77.
- ـــــ ، 1360، مشاهير اهل حق، تهران، كتابخانه طهوري.
- ـــــ ، 1361الف، دوره هفتوانه، تهران، كتابخانه طهوري.
- ـــــ ، 1361ب، نوشته‌هاي پراكنده درباره يارسان، تهران، موسسه مطبوعاتي عطايي.
- ـــــ ، 1363، دوره بهلول، تهران، كتابخانه طهوري.
- طباطبائي، سيدمحمدحسين، 1393ق، الميزان في تفسير القرآن، قم، اسماعيليان.
- طبرسي، فضل‌بن حسن، 1407ق، مجمع البيان في تفسير القرآن، بيروت، دارالمعرفة.
- طبيبي، حشمت‌الله، 1351، «منشأ اجتماعي معتقدات كردان اهل حق»، بررسي‌هاي تاريخي، ش 42، ص 45-66.
- طوسي، خواجه نصيرالدين، 1407ق، تجريد الاعتقاد، قم، دفتر تبليغات اسلامي.
- عبدالحسين مشكاني سبزواري، 1391، فرجام من و تو: نقدوبررسي آموزه تناسخ در دين واره‌ها، صهباي يقين.
- القاضي، مجيد، 1359، آيين ياري، تهران، طهوري.
- مالاميري كجوري، احمد، 1376، اهل حق، بي‌جا، مرتضي.
- مجلسي، محمدباقر، 1357، بحارالانوار، بيروت. دارالاحياء التراث العربي.
- محمدي، محمد، 1384، اهل حق، تهران، پازينه.
- مدرسي چهاردهي، نورالدين، 1368، خاكسار و اهل حق، تهران، كتابفروشي اشراقي.
- مرتضوي، منوچهر، 1365، مكتب حافظ يا مقدمه بر حافظ‌شناسي، تهران، توس.
- مكري، محمد، 1381، «انديشه مظهريت در نزد اهل حق»، ترجمه مصطفي دهقان، نامه پارسي، ش 27، ص73ـ78.
- ناصح، علي احمد، 1385، «تناسخ از نگاه قرآن و برهان»، فصلنامه علمي ـ پژوهشي دانشگاه قم، ش 2، ص271-289.
- الهي، نورعلي، 1370، آثار الحق.جلد دوم. تهران، جيحون.
- ـــــ ، 1371، معرفت الروح. تهران، جيحون.
- ـــــ ، 1373، برهان الحق. تهران، جيحون.
- يوسفي، محمدتقي، 1388، «نقد و بررسي دلايل مشائيان بر ابطال تناسخ»، آيين حكمت، ص175-200.
- E. Buswell Robert, Macmillan.Jr, 2004, Encyclopedia of Buddhism, v.1.
- Ian, Stevenson, 1997, Where Reincarnation and Biology, Library of Congress Cataloging in -Jones A.constance, Ryan James D, 2007, Encyclopedia of Hinduism, USA, Facts on file.
- Jones, Lindsay, 2005, Encyclopedia of Religion, v.1.Macmillan publishing.
- Klostermaier, Klaus, 1998, A Concise encyclopedia of Hinduism, England, Oxford.
- McClelland, Norman, 2010, Encyclopedia of Reincarnation and Karma, Mcfarland company.
- Scott, David, 1995, Buddhism and Islam: Past to Present Encounters an Interfaith Lessons, V.42, N.2, Published by: BRILL.
- Unknown, Encyclopedia of world mythology, 2009, V.15, Gale Canada.
- Unknown, The Seekers Glossary of Buddhism, 1998, Sutra Translation Committee of USA and Canada.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
, Peyman.(2025) Hindu-Buddhist Thought of Incarnation in the Teachings of Ahl-e- Haqq (Yarsan). Ma`rifat-e Adyan, 5(3), 67-82
Peyman ."Hindu-Buddhist Thought of Incarnation in the Teachings of Ahl-e- Haqq (Yarsan)". Ma`rifat-e Adyan, 5, 3, 2025, 67-82
, P.(2025) 'Hindu-Buddhist Thought of Incarnation in the Teachings of Ahl-e- Haqq (Yarsan)', Ma`rifat-e Adyan, 5(3), pp. 67-82
