Ma`rifat-e Adyan, Volume 14, Issue 3, No 55, Year 2025 , Pages 147-167
A Comparison of Theological and Non-Theological Approaches in the Field of Biological and Natural Resources
Article Type:
Research
Writers:
✍️ Sidemjatbi jalali
/ Assistant Professor at the Department of Islamic Knowledge, Shahrekord University / s.m.jalali@sku.ac.ir
/ Assistant Professor at the Department of Islamic Knowledge, Shahrekord University / s.m.jalali@sku.ac.irعلی طاهری دهنوی / MA in Fiqh and the Fundamentals of Islamic Law, Shiraz University / alitaheridehnavi110@gmail.com
Abstract:
Environmental issues and natural resources are very important in human societies; therefore, recognizing different approaches to them plays a great role in the health, hygiene, growth, life and survival of humans and animals. This research aims to comparatively study the theological and non-theological approaches in the field of biological and natural resources. The research question is: What are the theological approaches in the field of biological and natural resources? The method used in this research was descriptive-analytical. The research results obtained through the comparison of the views show that non-monotheistic views generally respect nature and avoid harming it and are similar to the monotheistic view in this regard. However, monotheistic views argue for the attribution of nature to God and determine duties in this regard, whereas nature is confirmed in the teachings of Islam on a higher level than other monotheistic and non-theistic schools. Islam emphasizes the attribution of nature to God Almighty and extensively explains the rulings, works and duties of humans in towards nature in the three domains of the Qur'an, hadiths and rationality.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :تطبیق و بررسی رویکردهای الهیاتی و غیرالهیاتی در حوزة منابع زیستی و طبیعی
Abstract:
مسائل محیط زیستی و منابع طبیعی از اهمیت بسزایی در جوامع انسانی برخوردار است؛ لذا شناخت رویکردهای متفاوت درباره‌ی آنها نقش بسزایی در سلامت، بهداشت، رشد، حیات و بقای انسان و جانداران دارد. هدف پژوهش، بررسی تطبیقی رویکردهای الهیاتی و غیرالهیاتی در حوزه‌ی منابع زیستی و طبیعی است. سؤال پژوهش بررسی چگونگی رویکردهای الهیاتی در حوزه‌ی منابع زیستی و طبیعی است. پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی صورت پذیرفته است. از یافته های پژوهش و در مقام مقایسه‌ی دیدگاه ها می توان به این نتیجه دست یافت که دیدگاه های غیرتوحیدی عموماً قائل به احترام به طبیعت و پرهیز از ضرر به آن اند که در این حوزه با دیدگاه توحیدی مشترک اند؛ با این تفاوت که در دیدگاه های توحیدی، انتساب طبیعت به خداوند مورد توجه بوده و وظایفی در این باره تعیین شده است؛ اما طبیعت در آموزه های اسلام در مقیاسی بالاتر از سایر مکاتب غیرتوحیدی و توحیدی مورد تأیید قرار گرفته و ضمن تأکید بر انتساب به خداوند متعال، در سه حوزه‌ی قرآن، احادیث و عقلانیت، به طور مبسوط به تبیین احکام، آثار و وظایف انسان ها در قبال آن پرداخته است.
References:
- قرآن كريم، 1383، ترجمة حسين انصاريان، قم، اسوه.
- نهج‌البلاغه، 1379، ترجمة محمد دشتي، قم، مشهور.
- کتاب مقدس (ترجمه قديم)، 1384، تهران، اسماء.
- کتاب مقدس عهد عتيق و عهد جديد، 1365، تهران، نبأ.
- کتاب مقدس عهد عتيق و عهد جديد، 1901م، لندن، بيبل سوسائيتي.
- کتاب مقدس فارسي، 1362، تهران، انجمن کتاب مقدس ايران.
- کتاب مقدس، 1379، تهران، اساطير.
- کتاب مقدس، بيتا، عهد عتيق و عهد جديد، بي‌جا.
- عهد عتيق و عهد جديد، 1980م، کتاب مقدس، تهران، انجمن پخش کتب مقدسه.
- ابن‌شعبه حراني، حسن‌بن على، 1404ق، تحف العقول، قم، مؤسسة النشر الاسلامي.
- اشكورى، محمدبن علي، 1373، تفسير شريف لاهيجى، تهران، دفتر نشر داد.
- انصاري، معصومه و فاطمه لاجوردي، 1391، «دين يهود و مسائل زيست‌محيطي»، پژوهشنامه اديان، سال ششم، ش 11، ص 29-46.
- بنسن، جان، 1383، اخلاق زيست‌محيطي، ترجمۀ محمدمهدي رستمي شاهرودي، تهران، سازمان حفاظت محيط‌زيست.
- پارساپور، زهرا، 1391، «بررسي مطالعات جهاني اخلاق زيست‌محيطي و لزوم آموزش مباني مشترك آن»، پژوهشنامة علم و دين، سال سوم، ش 2، ص 25-43. پالمر، جوي اي، 1390، آموزش محيط‌زيست در قرن بيست و يکم، ترجمة محمدعلي خورشيددوست، تهران، سمت.
- پورداوود، ابراهيم و ديگران، 1364، تورات با ترجمه فارسي کتاب مقدس عهد عتيق تورات، تهران، انجمن فرهنگي اوتصرهتورا، گنج دانش.
- ـــــ ، 1381، يادداشت‌هاي گات‌ها، تهران، اساطير.
- تقي‌زاده اکبري، علي، بيتا، فقه انضباطى، بي‌جا، بي‌نا.
- جوادي آملي، عبدالله، 1388، اسلام و محيط‌زيست، قم، اسراء.
- حبيبي، محمدحسن، 1382، «حق برخورداري از محيط‌زيست سالم به‌عنوان حق بشريت»، فصلنامه سیاست، ش 6، ص 131-170.
- حرعاملي، محمدبن حسن، 1412ق، هداية الأمة إلى أحكام الأئمة، مشهد، مجمع البحوث الاسلامية.
- حسيني، سيدمحمد و مهرداد محمدي، 1396، «واکاوي حق بشر بر محيط‌زيست»، مطالعات حقوق بشر اسلامي، سال ششم، ش 12، ص 127-151.
- دارالسلطنه لندن، 1920م، کتاب مقدس عهد عتيق و عهد جديد ترجمه زبان اصلي عبراني کلداني و يوناني، لندن، دارالسلطنه لندن، به نفقه برتش و فورن بيبل سوسايتي، برادران آنوين.
- دودمان کوشکی، علی، 1388، «پاسداری از منابع طبیعی در راستای اصول اخلاق زیستی و حفظ سلامت انسان از دیدگاه قرآن»، اخلاق پزشکی، ش 8، ص 45ـ76.
- دوستخواه، جليل،1370، اوستا (کهن‌ترين سرودها و متن‌هاي ايراني)، تهران، مرواريد.
- رايشلت، هانس، 1383، رهيافتي به گاهان زرتشت و متن‌هاي نو اوستايي، گزارش جليل دوستخواه، تهران، ققنوس.
- رضايى اصفهانى، محمدعلى، 1387، تفسير قرآن مهر، قم، پژوهش‌هاى تفسير و علوم قرآن.
- سپهری، یدالله، 1388، «تأثیر رویکردهای دینی در مخاطرات و حوادث غیرمترقبه طبیعی و تحمل آسیب‌های بعد از حادثه»، در: همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران (مدیریت پایدار بلایای طبیعی).
- طاهرپور، محمدشريف و همکاران، 1395، «مباني، اصول و روش‌هاي تربيت شهروند زيست‌محيطي از ديدگاه اسلام»، پژوهش در مسائل تعليم و تربيت اسلامي، سال بيست و چهارم (دوره جديد)، ش 3، ص 54-88.
- عروج‌نيا، پروانه و ليلا هوشنگي، 1395، «متون ديني زرتشتي و محيط‌زيست: نقش انسان در آباداني زمين و طبيعت»، پژوهشنامۀ اديان، سال دهم، ش 20، ص 111-131.
- فتايي، ابراهیم، 1394، «محيط‌زيست از منظر قرآن»، در: اولین کنفرانس ملی علوم و مدیریت محیط‌زیست.
- فراهاني‌فرد، سعيد و يوسف محمدي، 1388، «مباني اخلاقي محيط‌زيست از نگاه اقتصاد متعارف و قرآن»، قبسات، ش 53، ص 179-209.
- فرخنده‌نژاد و همكاران، 1397، «تحلیلی بر مبانی فلسفی حقوق بین‌الملل محیط‌زیست»، شناخت، ش 79، ص 235-249.
- فرمين، نيما، 2012م، گاتاها سرودهاي مينوي زرتشت، ترجمة فرامرز دادرس، تهران، فرهنگ ايران.
- فغفور مغربی، حمید، 1390، «مبانی معرفت‌شناسانه اسلامی در محیط‌زیست»، اخلاق زیستی، ش 2، ص 159-192.
- فهيمي، عزيزالله، 1387، «فلسفه حقوق محيط‌زيست و آثار آن»، پژوهش‌هاي فلسفي ـ کلامي، ش 3، ص 107-117.
- ـــــ و علي مشهدي، 1388، «ارزش ذاتي و ارزش ابزاري در فلسفه محيط‌زيست از رويکرد فلسفي تا راهبردهاي حقوقي»، پژوهش‌هاي فلسفي کلامي، سال يازدهم، ش 1، ش 41، ص 195- 216.
- قبانچي، سيدحسن، بيتا، مسندالإمام علي، بي‌جا، بي‌نا.
- قرشى بنابى، على‌اكبر، 1375، تفسير احسن الحديث، تهران، بنياد بعثت.
- قلي‌زاده برندق، احدالله، 1388، «اخلاق محيط‌زيست»، كوثر معارف، سال پنجم، ش 12، ص 63-83.
- كليني، محمدبن يعقوب، 1430ق، الكافي، بيروت، دارالحديث.
- كوفي، محمدبن سليمان، بيتا، مناقب أميرالمؤمنين، بي‌جا، بي‌نا.
- گلدنر، کارل فردريش، 1381، اوستا، پيشگفتار ژاله آموزگار، تهران، اساطير.
- گلن، ويليام، 1856م، کتاب مقدس: عهد عتيق و عهد جديد، لندن، دارالسلطنه لندن، دارالطباعه وليم واطس به نفقه برتش و فورن بيبل سوسايتي.
- ـــــ و مرتن هنري، 1379، کتاب مقدس عهد عتيق و عهد جديد، ترجمة فاضل خان همداني، تهران، اساطير.
- گئري، کامستوک ال، 1387، «خداباوري و اخلاق زيست‌محيطي»، ترجمة انشاءالله رحمتی، اطلاعات حکمت و معرفت، سال سوم، ش 1، ص 60-65.
- لاويان، الناز، 1380، «عشق سبز، موسي و محيط‌زيست»، در: همايش بين‌المللي محيط‌زيست، دين و فرهنگ.
- ليثي واسطي، علي‌بن محمد، بيتا، عيون الحكم و المواعظ، بي‌جا، بي‌نا.
- مجلسي، محمدباقر، 1403ق، بحار الأنوار، بيروت، مؤسسة الوفاء.
- محدث نوري، ميرزاحسين، 1408ق، مستدرک الوسائل، بيروت، مؤسسة آل‌البيت.
- محقق داماد، سيدمصطفي، 1385، «اخلاق زيستي»، اطلاعات حکمت و معرفت، ش 6، ص 154-156.
- ـــــ ، 1393، «الهیات محیط‌زیست»، فرهنگستان علوم، ش 17، ص 7-30.
- مرادي غياث‌آبادي، رضا، 1392، گاثاي زرتشت، تهران، پژوهش‌هاي ايراني.
- مركز فرهنگ و معارف قرآن، 1382، دايرة‌المعارف قرآن كريم، قم، بوستان كتاب.
- موسوي خميني، روح‌الله، بيتا، آداب الصلوة، تهران، مؤسسة تنظيم و نشر آثار امام خميني.
- نراقى، ملااحمد، 1408ق، عوائدالايام، قم، مكتبة بصيرتى.
- نصر، سيدحسين، 1379، انسان و طبيعت، ترجمة عبدالکريم گواهي، تهران، نشر فرهنگ اسلامي.
- ـــــ ، 1388، «دين و بحران زيست‌محيطي»، ترجمة محسن مديرشانه‌چي، نقد و نظر، ش 17، ص 88 -107.
- نمازي شاهرودي، علي، بيتا، مستدرك سفينة البحار، قم، مؤسسة النشر الاسلامي.
- Bell, D R., 2005, "Liberal environmental citizenship", Environmental Politics, N. 14 (2.), p. 23-38.
- Hoffman, Andrew John & Sandelands, Lloyd, 2004, "Getting Right with Nature: Anthropocentrism, Ecocentrism and Theocentrism", Organization and Environment , V. 18, N. 2, p. 141-162.
- Izzi Dien, M., 1997, "Islam and the Environment: theory and practice", Journal of Beliefs &Values, N. 18 (1) ), p. 47-58.
- Khalid, F. & O’Brien, J., 1992, Islam and Ecology, London, Cassell PLC Publishers.
- Mallory, Ch., 2013, "Locating ecofeminism in encounters with food and place", Agric Environ Ethics, N. 26, p. 171-189.
- Pettus, K., 1997, "Ecofemnist citizenship", Hypati, N. 12 (4), p. 132-155.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
jalali, Sidemjatbi، دهنوی، علی طاهری.(2025) A Comparison of Theological and Non-Theological Approaches in the Field of Biological and Natural Resources. Ma`rifat-e Adyan, 14(3), 147-167
Sidemjatbi jalali؛ علی طاهری دهنوی."A Comparison of Theological and Non-Theological Approaches in the Field of Biological and Natural Resources". Ma`rifat-e Adyan, 14, 3, 2025, 147-167
jalali, S، دهنوی، علی طاهری.(2025) 'A Comparison of Theological and Non-Theological Approaches in the Field of Biological and Natural Resources', Ma`rifat-e Adyan, 14(3), pp. 147-167
