Ma`rifat-e Adyan, Volume 13, Issue 3, No 51, Year 2025 , Pages 25-46

    A Comparative Study of the Physical Space of the Church and the Mosque Based on the Anthropological Foundations of Christianity and Islam

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Marziyeh Sadat / M.A of Art Research, Shiraz Art Institute of Higher Education / m.shodjaee@gmail.com
    ✍️ Majid reza / Assistant Professor of Art Department, Shiraz University / mmoghanipoor@yahoo.com
    Abstract: 
    Religious constructions have a common goal in various religions: creating a spiritual space for prayer. This work takes place in the shadow of religious beliefs and the support of each religion and it appears in unique forms. The purpose of this research is to compare the physical space of the church and the mosque based on the anthropological foundations of Christianity and Islam. The main issue here is to find a meaningful relationship between the position of human in the teachings of Christianity and Islam, and the physical space of the church and the mosque; and how this connection can be used to reveal the hidden and effective aspects and factors on the formation of the physical space of the church and the mosque. My research method is descriptive-analytical and using a library research method, I have collected the information from the sacred texts and religious sources of the two religions. In addition, the physical space of "Gothic" churches and the mosques of the "School of Isfahan", as examples of the most prominent schools of religious architecture, form the body of this research. Based on the findings of my research, the architecture of the church emphasizes the distance and greatness of the Lord and his dominion over the sinful and polluted servant, while the architecture of the mosque seeks this greatness in the unity between God and the pure worshiper.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :مطالعه تطبیقی فضای کالبدی کلیسا و مسجد بر پایه مبانی انسان‌شناختی مسیحیت و اسلام
    Abstract: 
    بناهای مذهبی در ادیان گوناگون یک هدف مشترک دارند: ایجاد فضایی معنوی برای نیایش. این کار در سایه پشتوانه ها و اعتقادات مذهبی هر دین صورت می پذیرد و در اشکال منحصربه فردی بروز می یابد. هدف پژوهش حاضر مقایسه فضای کالبدی کلیسا و مسجد بر پایه مبانی انسان شناختی ادیان مسیحیت و اسلام است. مسئله اصلی در اینجا یافتن رابطه ای معنادار میان جایگاه انسان در معارف دین مسیحیت و اسلام با فضای کالبدی کلیسا و مسجد است و اینکه چگونه می توان از برقراری این ارتباط، در جهت آشکار ساختن عوامل و وجوه پنهان و مؤثر بر شکل گیری فضای کالبدی کلیسا و مسجد بهره برد؟ روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است و اطلاعات به صورت کتابخانه ای و از میان متون مقدس و منابع دینی دو آیین جمع آوری شده است. همچنین فضای کالبدی کلیساهای «گوتیک» و مساجد «مکتب اصفهان» به عنوان نمونه هایی از شاخص ترین مکاتب معماری دینی، پیکره مطالعاتی این پژوهش را می سازند. براساس یافته های پژوهش، معماری کلیسا بر فاصله و عظمت پروردگار و سلطه او بر بنده خاطی و آلوده سرشت تأکید می ورزد، درحالی که معماری مسجد این عظمت را در وحدت میان معبود با عابدِ پاک سرشت جست وجو می کند.
    References: 
    • کتاب مقدس، 1388، تهران، اساطیر.
    • اتینگهاوزن، ریچارد و اولگ گرابر، ۱۳۷۸، هنر و معماری اسلامی، ترجمة یعقوب آژند، تهران، سمت.
    • اردلان، نادر و لاله بختیار، 1380، حس وحدت، سنت عرفانی در معماری ایرانی، ترجمة حمید شاهرخ، تهران، خاک.
    • اکبری، مریم و محمدمهدي مولایی، 1397، «تأثیر وجوه موازی اسلام و مسیحیت بر شکل‌گیری معماری کلیسا و مسجد (با تأکید بر روند تبدیل کلیسا به مسجد در دوران عثمانی)»، پژوهش‌های معماری اسلامی، ش ۲۱، ص 121ـ138.
    • انس‌ الامیرکانی، جیمس، 1890م، نظام التعلیم فی علم اللاهوت القویم، قاهره، مطبعة الامیرکان.
    • اهری، زهرا، 1385، مکتب شهرسازی اصفهان، تهران، فرهنگستان هنر.
    • ایلخانی، محمد، 1386، تاریخ فلسفه در قرون وسطی و رنسانس، تهران، سمت.
    • آزادیان،‌ مصطفی، 1383، «نقش خداوند در رستگاری انسان از نظرگاه اسلام و مسیحیت»، ادیان، مذاهب و عرفان، ش ۷۸، ص ۱۰-۲۲.
    • بورکهارت، تیتوس، 1365، هنر اسلامی زبان و بیان، ترجمة مسعود رجب‌نیا، تهران، سروش.
    • ـــــ ، بوركهارت، تیتوس، 1376، «ارزش‌های جاویدان هنر اسلامی»، ترجمة سیدحسن نصر، در: مجموعه مقالات مبانی هنر معنوی، تهران، حوزه هنری.
    • ـــــ ، 1390، مبانی هنر مسیحی، ترجمة امیر نصری، تهران، حکمت.
    • بهشتی، احمد، 1390، «کرامت انسان از دیدگاه اسلام و مسیحیت»، درس‌هایی از مکتب اسلام،‌ ش ۶۰۰، ص 19ـ28.
    • بهشتی، سیدمحمد، 1374، «تأویل معماری مسجد با تأملی در مناسک حج»، در: مجموعه مقالات کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور.
    • پاکباز، رویین، ۱۳۹۷، دایرة‌المعارف هنر، تهران، فرهنگ معاصر.
    • پرتوی، پروین، ۱۳۸۸، پدیدارشناسی معماری، تهران، فرهنگستان هنر.
    • پوپ، آرتور، 1390، معماری ایران، ترجمة غلامحسین صدری افشار، تهران، ذات.
    • پهلوان‌زاده، لیلا، 1391، «چگونگی شکل‌گیری مساجد و تفاوت‌های کالبدی آن با عبادتگاه‌های سایر ادیان، کنیسه‌ها و کلیساها»، جغرافیا (برنامه‌ریزی شهری)، ش ۲، ص 7ـ30.
    • پیرنیا، محمدکریم، 1395، معماری ایرانی‌، تألیف و تدوین غلامحسین معماریان، تهران، غلامحسین معماریان.
    • تعالیم کلیسای کاتولیک، 1393، ترجمة احمدرضا مفتاح و دیگران، قم، ادیان.
    • حائری، محمدرضا، 1388، نقش فضا در معماری ایران، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
    • حجت،‌ مهدی، 1377، «ادراک فضا»، رواق، دوره اول، ش 1، ص 17ـ23.
    • حمزه‌نژاد، مهدی و ساناز رهروی‌پوده، 1395، «گونه‌شناسی مفهومی در پرستشگاه‌های یهودیان، مسیحیان و مسلمانان در دورة صفوی اصفهان»، پژوهش‌های معماری اسلامی، ش ۱۱، ص ۱۹-۳۸.
    • دباشی، حمید، 1389، «میرداماد و مکتب اصفهان»، در: حسين نصر و الیور لیمن، تاریخ فلسفه اسلامی، تهران، حكمت.
    • دری، علی و غلامرضا طلیسچی، 1396، «تبیین شفافیت ساختار فضایی معماری ایران در دورة صفویه؛ مطالعه موردی: کوشک هشت بهشت و مسجد امام اصفهان»، مطالعات شهر ایرانی اسلامی، ش ۲۷، ص 41ـ50.
    • دری، علی و غلامرضا طلیسچی، 1397، «کرانمندی و بیکرانی ساختار فضایی معماری اسلامی ایران در مساجد دوره صفوی: نمونه موردی مسجد شیخ لطف‌الله و امام اصفهان»، مطالعات شهر ایرانی اسلامی، ش ۱۹، ص 19ـ38.
    • زرین‌کوب، عبدالحسین، 1378، نه شرقی نه غربی، انسانی، تهران، امیرکبیر.
    • زوی، برونو، 1376، چگونه به معماری بنگریم، ترجمة فریده کرمان، تهران، شهيدي.
    • سلیمانی اردستانی، عبدالرحیم، 1389، سرشت انسان در اسلام و مسیحیت، قم، ادیان و مذاهب.
    • شریفیان، مهدی، 1394، «چشم‌اندازهای اومانیستی در عرفان ایرانی»، ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، ش ۳۹، ص 161ـ198.
    • شولتز، کریستین نورنبرگ، 1353، هستی،‌ فضا و معماری، ترجمة محمدحسن حافظی، تهران، کتابفروشی تهران.
    • ـــــ ، 1394، روح مکان: بسوی پدیدارشناسی معماری، ترجمة محمدرضا شیرازی، تهران، رخداد نو.
    • علی‌خانی، اسماعیل، 1395، «مبانی انسان‌شناختی قرب به خدا در اسلام و مسیحیت»، فلسفه و کلام اسلامی آینة معرفت، ش ۴۸، ص 123ـ144.
    • فتحی آذر، سحر و مهدي حمزه‌نژاد، 1393، «معناشناسی محور در مسجد و کلیسا»، مطالعات شهر ایرانی اسلامی، ش 17، ص 53ـ62.
    • فرمانتل، آن ماری، ۱۳۴۵، عصر اعتقاد، ترجمة احمد کریمی، تهران، امیرکبیر.
    • کربن،‌ هانری، 1396، تاریخ فلسفه اسلامی، ترجمة جواد طباطبایی، تهران، مینوی خرد.
    • گروبه، ارنست، ۱۳۷۹، معماری جهان اسلام: تاریخ و مفهوم اجتماعی آن، ترجمة یعقوب آژند، تهران، مولي.
    • گیدیون، زیگفرید، 1392، فضا، زمان و معماری، ترجمة منوچهر مزینی، تهران، علمي و فرهنگي.
    • لینچ، کوین، 1395، سیمای شهر، ترجمة منوچهر مزینی، تهران، دانشگاه تهران.
    • محمدیان منصور، صاحب، 1386، «سلسله‌مراتب محرمیت در مساجد ایرانی»، هنرهای زیبا معماری و شهرسازی، ش 29، ص 59ـ68.
    • مددپور، محمد، 1388، سیر حکمت و هنر مسیحی؛ عصر ایمان، تهران، سوره مهر.
    • نصر، سیدحسین، 1394، هنر و معنویت اسلامی، ترجمة رحیم قاسمیان، تهران، حکمت.
    • نقره‌کار، عبدالحمید، 1390، مبانی نظری معماری،‌ تهران، دانشگاه پیام نور.
    • نوذری، عزت‌الله، 1373، اروپا در قرون وسطی، شیراز، نوید.
    • هیلن براند، روبرت، ۱۳۸۹، معماری اسلامی، ترجمة باقر آیت‌الله‌زاده، تهران، شادرنگ.
    • Duper, Luis, unio Mystica, 2004, The State and the Experience, New York, Oxford University press.
    • Frey, Dagobert, 1970, Grundlegung zu einer Vvorgleichen Kunst-Wissenschaft, Darmstadt, Wissensschaftiliche Buchgesellschaft.
    • Rahner, Karl, 1981, Encyclopedia of Theology, London, Burns & Oates.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , Marziyeh Sadat, , Majid reza.(2025) A Comparative Study of the Physical Space of the Church and the Mosque Based on the Anthropological Foundations of Christianity and Islam. Ma`rifat-e Adyan, 13(3), 25-46

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Marziyeh Sadat ; Majid reza ."A Comparative Study of the Physical Space of the Church and the Mosque Based on the Anthropological Foundations of Christianity and Islam". Ma`rifat-e Adyan, 13, 3, 2025, 25-46

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , M, , M.(2025) 'A Comparative Study of the Physical Space of the Church and the Mosque Based on the Anthropological Foundations of Christianity and Islam', Ma`rifat-e Adyan, 13(3), pp. 25-46

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , M, , M. A Comparative Study of the Physical Space of the Church and the Mosque Based on the Anthropological Foundations of Christianity and Islam. Ma`rifat-e Adyan, 2025; 13(3): 25-46