Ma`rifat-e Adyan, Volume 12, Issue 4, No 48, Year 2025 , Pages 117-134

    A Study of the Position and Attributes of God in Iran’s Armenians’ Orthodox Beliefs, Based on the Mural of Wank Church

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Asgar Dirbaz / Associate Professor, Department of Philosophy and Theology, Qom University
    Mohammad Din Muhammadi / PhD Student of Contemporary Thought, Al-Mustafa University / mdm1360@gmail.com
    Mohammad hosein Rahimi / Grade nine Student, Imam Sadiq Seminary
    Abstract: 
    Armenian Christians are among the most active and influential religious communities in Iran. Knowing and interacting with this group constructively can be considered as one of the priorities of interfaith and intercultural discourse within Iran. Discussions of the principles of religion are certainly one of the earliest and most basic levels of discourse with this group, among which theology is of the utmost importance and must be given precedence. Using analytical artistic content analysis method and based on murals of Vanak Church in Isfahan, this article seeks to address this issue. The special sanctity and respect of religious painting in Orthodox settings, along with the consistency between artistic codes and the themes of the biblical context, make the research findings valid and reliable. Finally, it can be seen that art codes instill some themes such as being kind, superior, supervising, wise and even one and only, along with characteristics such as incarnation and humanity in the audience's mind. The identification and possible analysis of some hidden and obscure artistic codes, such as a dove in the eye-like space in the image, is one of the new findings of this research that can be an incentive for further research.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :بررسی جایگاه و اوصاف خدا در عقاید ارامنة ارتدکس ایران بر اساس دیوار‌نگارة کلیسای وانک
    Abstract: 
    یکی از جوامع فعال و زنده‌ی تأثیرگذار مذهبی در ایران، مسیحیان ارمنی هستند که شناخت و تعامل سازنده با این گروه می تواند یکی از اولویت های گفتمان بین ادیانی و بین فرهنگی درون ساختاری در ایران قلمداد شود. مباحث اصول دین، یقیناً یکی از مقدم ترین و ابتدایی ترین سطوح گفتمانی با این گروه است که در بین آنها خداشناسی از اهمیت و تقدم فوق العاده ای برخوردار است. این مقاله درصدد پرداخت به این مقوله با روش تحلیل محتوای هنری قیاسی بر اساس دیوارنگاره های کلیسای وانک اصفهان است. تقدس و احترام ویژه‌ی نگارگری دینی در فضای ارتدکس به همراه انطباق کدهای هنری با مضامین بافت کتاب مقدس، موجب اعتبار و روایی و پایایی یافته های تحقیق می گردد. در نهایت مشاهده می شود کدهای هنری، مضامینی چون خدای مهربان، برتر، ناظر، حکیم و حتی واحد و یگانه را به همراه خصوصیاتی چون جسمانی بودن و انسانی بودن، به خوبی به مخاطب خود القا می کند. شناسایی و تحلیل احتمالی برخی کدهای مخفی و مبهم هنری، مانند کبوتری در فضای چشم گونه‌ی حاضر در تصویر، یکی از یافته های جدید این تحقیق است که می تواند بهانه ای برای تحقیقات بعدی باشد.
    References: 
    • اشرفی ، عباس و سهیلا رضایی، 1390، «عناصر اعتقادی از نگاه قرآن و عهد جدید»، سراج منیر ، ش5، ص1-24.
    • اشرفی ، عباس و فاطمه قربانی، 1390 ، «مسیح‌شناسی در قرآن و عهد جدید»، پژوهش‌های قرآنی ، ش65 و 66 ، ص352-371.
    • امینی سودانی، مهناز، 1393، بررسی تأثیرپذیری تزیینات کلیسای وانک اصفهان از مسجد شیخ لطف‌الله (دوره صفوی)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده هنر.
    • اوسپنسکی، لئونید و دلاديمير لوسکی، 1384، معنای شمایل‌ها، ترجمه مجید داوودی، تهران، سوره مهر.
    • بورکهارت، تیتوس، 1369، هنر مقدس (اصول و روش‌ها)، ترجمه جلال ستاری، تهران، سروش.
    • پرچم، اعظم و زهرا قاسم‌نژاد، 1393، «مفهوم ملکوت در عهدین و قرآن کریم»، تحقیقات علوم قرآن و حدیث، تهران، دانشگاه الزهرا، ش25، ص29-55.
    • پسندی برون، مریم، 1394، معرفی و توصیف شمایل قدیسی در نگاره‌های معراج‌نامه میرحیدر و نقاشی‌های مذهبی کلیسای وانک، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته پژوهش هنر دانشکده هنر ادیان و تمدن‌ها، دانشگاه هنر اصفهان، گروه پژوهش هنر.
    • تیموتی، وئر و حميد بخشنده، 1386، «سنت مقدس منبع ایمان ارتدوکس»، هفت آسمان، ش34، ص237-256.
    • تیموری، اعظم، 1394، بررسی و تحلیل باورها و آیین ارمنیان اصفهان در سده اخیر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته ادیان و عرفان دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی دانشگاه کاشان.
    • حاج مومنی، علی‌اکبر، 1376، «نگاهی به نخستین نشست رسمی اندیشمندان مسلمان ایرانی و اندیشمندان کلیسای ارتدکس روس»، نامه فرهنگ، ش28، ص174-175.
    • حسینی، سیدحسام‌الدین، 1393، «نقش و جایگاه ملائکه تدبیرگر در عهدین»، الهیات تطبیقی، ش11، ص115-136.
    • حسینی، سیدرضا، 1390، «علل جدایی کلیسای کاتولیک و پروتستان»، نیستان، ش، ص85-102.
    • حیدری، شکوفه، 1396، معماری ارامنه در اصفهان در دوره صفوی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه گیلان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
    • خواجه جهرمی، گل آرا، 1391، نسبت صورت و کارکرد در معماری ایرانی اسلامی (بررسی دو اثر تاریخی مسجد شیخ لطف‌الله و کلیسای وانک)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر تهران، دانشکده هنرهای کاربردی.
    • دهخدا، علی‌اکبر، 1377، لغت‌نامه، تهران، دانشگاه تهران.
    • دی.جی.دان، جمیز و علي کوچکی، 1390، «الاهیات عهد جدید»، هفت آسمان، ش51، ص53-80.
    • دین‌محمدی، محمد، 1396، «ارزیابی کارآمدی کتب رسمی عقاید حوزه در گفتمان با مخاطبان برون‌دینی»، مجموعه مقالات اولین همایش ملی نقد متون و کتب علوم انسانی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ص295-307.
    • دین‌محمدی، محمد، فاطمه زواد و فاطمه رستمی، 1396، نقد و ارزیابی کتاب "آموزش عقاید" گروه زبان فارسی دانشگاه مجازی المصطفی و معرفی ظرفیت‌های جدید، همایش بین‌المللی ظرفیت‌شناسی و تأثیرگذاری فضای مجازی در ارتقای آموزش‌های دینی، قم، دانشگاه المصطفی.
    • دین‌محمدی، محمد، فرزانه کرمی و رضا لطفی، 1398، تحلیل اجتماعی جایگاه گردشگری در ادوار فقهی شیعه تا پایان قرن هفتم، همایش فقه گردشگری، دانشگاه المصطفی تبریز.
    • رامیار، محمود، 1352، بخشي از نبوت اسرائيلي و مسيحي، بي‌جا، بي‌نا.
    • رشدی، آرمان و مارابا کاتولیکوس، 1391، فرقه‌های مسیحیت، نسخه الکترونیکی،https://pdf.tarikhema.org.
    • رشیدبیگی، زهرا، بی‌تا، درآمدی بر کلیسای ارتدکس یا کلیسای ارتدکس شرقی، مرکز گفتگوی ادیان و فرهنگ، http://www.cid.icro.ir/.
    • زیبایی‌نژاد، محمدرضا، 1389، مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای، تهران، سروش.
    • سرتیپی‌زاده، سارا، 1397، مطالعه مقایسه‌ای تزئینات مسجد و کلیسا در دوره صفوی (بررسی موردی: مسجد شیخ لطف‌الله و کلیسای وانک در اصفهان) پروژه عملی: "رویای ناتمام"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
    • سرکیسیان، سبوه، 1382، «ارامنه ایران (گفت‌وگو)»، هفت آسمان، ش19، ص11ـ 24.
    • طاهری، جواد، 1388، مفاهیم الهیاتی در مسیحیت، پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد رشته فلسفه دین دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی.
    • عادلی، سیدمرتضی، 1390، «تصویر خدا در عهد عتیق»، نیستان، ش2، ص51-70.
    • عارف‌زاده، لیاس، 1393، نشست چالش بین شناخت ما از مسیحیت و ارتباط ما با مسیحیان، دانشگاه ادیان و مذاهب.
    • عقیلی، مرضیه، 1396، شمایل‌نگاری و شمایل‌شناسی حضرت مسیح و مریم در کلیساهای اصفهان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، اصفهان، مؤسسة آموزش عالی سپهر. https://urd.ac.ir/fa/cont/838/
    • غلامیان، ریحانه و لیلا هوشنگی، 1393، «شمایل‌نگاری در الهیات ارتدکس؛ نمادها و نشانه‌های آن در کتاب مقدس»، معرفت ادیان، ش18، ص75-95.
    • قوکاسیان، هراند، 1349، «مذهب ارامنه در عهد باستان»، ارمغان، دوره سی و نهم، ش6، ص399-402.
    • ـــــ ، 1351، «کلیسای وانک جلفای اصفهان»، ارمغان، دوره چهل و یکم، ش11و12، ص800-804.
    • ـــــ ، 1352، «هنر و فرهنگ ارامنه ایران در زمان قدیم»، ارمغان، دوره چهل و دوم، ش5، ص348-351.
    • گودرزی، مرتضی، 1378، روش تجزیه و تحلیل آثار نقاشی، تهران، عطایی.
    • لین، تونی، 1380، تاریخ تفکر مسیحی، ترجمه روبرت آسریان، تهران، فرزان.
    • مافت، ساموئل نیو، 1395، تاریخ مسیحیت در آسیا، قم، مؤسسه تبیان، نسخه الکترونیکی https://library.tebyan.net.
    • مدبر چهاربرج، محمد، 1397، اصول الهیات ارتدوکس، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه ادیان و مذاهب، دانشکده ادیان.
    • مسیری، عبدالوهاب، 1383، دایرةالمعارف یهود، یهودیت و صهیونیزم، ترجمه مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های تاریخ خاورمیانه، تهران، دبیرخانه کنفرانس بین‌المللی حمایت از انتفاضه فلسطین.
    • مک گراث، آلیستر، 1384، درسنامه الهیات مسیحی، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
    • ملکیان، مصطفی، 1391، درسنامه الهیات مسیحی، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب (جزوة درسی موجود در کتابخانه).
    • میردامادی، سید عبدالمجید، 1377، «مسیحیت در ایران»، کتاب ماه دین، ش15، ص10-14.
    • میلر، ویلیام، 1981، تاریخ کلیسای قدیم در امپراطوری روم و ایران، ترجمه علی نخستین، تهران، حیات ابدی.
    • نادری، افشین، 1382، «گزارشی از وضعیت ارامنه در ایران»، اخبار ادیان، ش1، ص46-55.
    • وسیعی، فاطمه، 1391، مقایسه رمزشناسی خوشنویسی اسلامی با شمایل نگاری مسیحی (با تأکید بر مسجد امام اصفهان و کلیسای وانک)، کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر اصفهان، دانشکده هنر.
    • ویر، کالیستوس و حميد بخشنده، 1382، «مسیحیت شرقی و تحولات تاریخی»، هفت آسمان، ش20، ص113-139.
    • هوردرن، ویلیام، 1368، راهنمای الهیات پروتستان، ترجمه طاطاوس میکائلیان، تهران، علمی و فرهنگی.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Dirbaz , Asgar, Din Muhammadi , Mohammad, Rahimi , Mohammad hosein.(2025) A Study of the Position and Attributes of God in Iran’s Armenians’ Orthodox Beliefs, Based on the Mural of Wank Church . Ma`rifat-e Adyan, 12(4), 117-134

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Asgar Dirbaz ; Mohammad Din Muhammadi ; Mohammad hosein Rahimi ."A Study of the Position and Attributes of God in Iran’s Armenians’ Orthodox Beliefs, Based on the Mural of Wank Church ". Ma`rifat-e Adyan, 12, 4, 2025, 117-134

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Dirbaz , A, Din Muhammadi , M, Rahimi , M.(2025) 'A Study of the Position and Attributes of God in Iran’s Armenians’ Orthodox Beliefs, Based on the Mural of Wank Church ', Ma`rifat-e Adyan, 12(4), pp. 117-134

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Dirbaz , A, Din Muhammadi , M, Rahimi , M. A Study of the Position and Attributes of God in Iran’s Armenians’ Orthodox Beliefs, Based on the Mural of Wank Church . Ma`rifat-e Adyan, 2025; 12(4): 117-134