Pages:
101-116
Receive Date: 2025/03/12
Accept Date: 2025/03/12
Abstract:
Procopius was the Roman annalist, the judicial advisor to Belisarius, an officer and commander of the Roman army during the time of the Justinian Empire. He has written the cultural and social history of the times of the kings such as Peroz I, Kavad I and Khosrow I. Through the writings of Procopius, the religious situation as well as the beliefs of the kings can be deduced. Some of the first class sources in Pahlavi, as well as the writings of the early Islamic centuries on the history of Sassanid history, confirm a large part of Procopius's words. Analyzing the religious status and the attitude of the Sassanid kings towards Zoroastrian in the last Sassanid era is the purpose of this research. Accordingly, the most important question of this research is the effects of the attitude of the Sassanid kings on the Zoroastrian and the impact of this attitude on their domestic and foreign policies. Using a descriptive-analytical method this paper has analyzed the issue. As a result, according to Procopius's writings, the orthodoxy of the religious kings was more subject to the domestic and foreign political conditions, which the most important component in this regard was the war between the Sassanid and the Eastern Roman Empire. Sometimes the disregard for Zoroastrian laws by the Sassanid kings has been due to the above reasons or to the personality and psychological characteristics of the king. Therefore, sometimes the king would modify the rules of religion in his favor.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :بررسی اوضاع مذهبی و باورهای اعتقادی پادشاهان عصر میانی ساسانی (پیروز اول، قباد اول و خسرو اول) بر اساس نوشتههای پروکوپیوس مورّخ رومی
Abstract:
پروکوپیوس وقایع نگار رومی، مشاورِ قضایی بلیزاریوس افسر و فرماندهی مقطعی ارتش روم در زمان امپراتوری ژوستینین بود. وی تاریخ فرهنگی و اجتماعی زمان پادشاهانی همچون پیروز اول، قباد اول و همچنین خسرو اول را آن گونه که بوده، به رشتهی تحریر درآورده است. از خلال نوشته های پروکوپیوس اوضاع مذهبی و همچنین اعتقادی پادشاهان مذکور نیز قابل برداشت است. برخی از منابع درجه یک به زبان پهلوی و همچنین نوشته های سده های اولیهی اسلامی در زمینهی تاریخ ساسانی، بخش زیادی از گفته های پروکوپیوس را تأیید می کند. هدف از انجام این پژوهش بررسی وضعیت مذهبی و نحوهی نگرش پادشاهان ساسانی به مذهب زرتشت در واپسین دورهی شاهنشاهی ساسانی است. براین اساس، مهم ترین پرسش پژوهش حاضر تأثیر نگاه پادشاهان ساسانی به مذهب زرتشت و تأثیر این نگرش بر سیاست های داخلی و خارجی آنها به شمار می رود. نگارنده در پژوهش پیش رو کوشیده است تا به کمک «تحلیل محتوا» به بررسی موضوع پژوهش بپردازد. نتیجه آنکه براساس نوشته های پروکوپیوس، راست دینی پادشاهان مذهبی بیشتر تابع شرایط و اوضاع سیاسی داخلی و خارجی وقت بوده که مهم ترین مؤلّفه در این زمینه، جنگ های میان ساسانیان و روم شرقی بوده است. گاهی عدول از قوانین مذهبی زرتشتی توسط پادشاهان ساسانی، به علل ذکر شده در بالا و همچنین ویژگی های شخصیتی و روانی پادشاه بوده است. بنابراین، پادشاه هرجا لازم بود، قوانین مذهبی را به نفع خود تعدیل می نمود.
References:
- اسلامی، روحالله و وحيد بهرامی ، 1394، «پدیدارشناسی سیاسی فره در اوستا و شاهنامه»، پژوهشنامه علومسیاسی، ش10، ص7-40.
- اوشیدری، جهانگیر، 1371، دانشنامه مزدیسنا، تهران، مرکز.
- بویس، مری، 1389، زردشتیان، باورها و آداب دینی آنها، ترجمه عسکر بهرامی، چ یازدهم، تهران، ققنوس.
- پروکوپیوس، 1391، جنگهای پارسیان؛ ایران و روم، ترجمه محمد سعیدی، چ پنجم، تهران، علمی و فرهنگی.
- پیگولوسکایا، 1378، شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان، ترجمه عنایتالله رضا، چ چهارم، تهران، علمی فرهنگی.
- پیگولوسکایا، ن. و ، یاکوبوسکی، آ. یو، پطروشفسکی، ای. پ، بلنیتسکی، آ.م و استرویوا، ل. و، 1353، تاریخ ایران (از دوران باستان تا پایان سده هیجدهم میلادی)، ترجمه کريم کشاورز، تهران، پیام.
- دریایی، تورج، 1382، تاریخ و فرهنگ ساسانی، ترجمه مهرداد قدرت دیزجی، چ اول، تهران، ققنوس.
- ـــــ ، 1387، شاهنشاهی ساسانی، ترجمه مرتضی ثاقبفر، چ اول، تهران، ققنوس.
- ـــــ ، 1391، ناگفتههای امپراتوری ساسانیان، ترجمه آهنگ حقانی و محمود فاضلی بیرجندی، چ اول، تهران، بنیاد ترجمه و نشر کتاب پارسه.
- دلیر، نیره، 1393، «فرهنگ سیاسی و مبانی نظری پادشاهی و سلطنت؛ بررسی تطبیقی فره ایزدی و ظلاللهی»، مطالعات تاریخ فرهنگی، ش20، ص39-59.
- ـــــ ، 1394، «بررسی سیر تطور کاربرد مفهوم ظلالله در دوره میانه تاریخ ایران براساس منابع تاریخنویسی و اندرزنامهای»، مطالعات تاریخ اسلام، ش26، ص33-51.
- رایگانی، ابراهیم و ویسی، مهسا، 1390، «بررسی نظام خانواده در عصر بهرام دوم ساسانی (293-276م) براساس نقوش برجسته و سکهها»، در: همایش منطقهای بررسی تحول نهاد خانواده در طول تاریخ ایران، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شوشتر.
- رستموندی، تقی، 1388، اندیشه ایرانشهری در عصر اسلامی؛ بازخوانی اندیشه سیاسی حکیم ابوالقاسم فردوسی، خواجه نظامالملک طوسی و شیخ شهابالدین سهروردی، چ اول، تهران، امیرکبیر.
- زرینکوب، عبدالحسین، 1336، دو قرن سکوت، بیجا، بینا.
- ـــــ ، ، 1374، روزگاران: جلد اول، گذشته باستانی ایران، تهران، سخن.
- سامی، علی، 1389، تمدن ساسانی، چ اول، تهران، سمت.
- شیپمان، کلاوس، 1390، مبانی تاریخ ساسانیان، ترجمه کیکاووس جهانداری، چ سوم، تهران، فرزان روز.
- طبری، محمدبن جریر، 1375، ترجمه تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، چ پنجم، تهران، اساطیر.
- عریان، سعید، 1382، راهنمای کتیبههای ایرانی میانهی پهلوی پارتی، چ اول، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور.
- غزالی، امام محمد، 1367، نصیحتالملوک، به کوشش جلال همایی، تهران، بینا.
- کارنامه اردشیر بابکان، 1378، با متن پهلوي، آوانویسي، ترجمه فارسي و واژهنامه، ترجمۀ بهرام فرهوشي، چ سوم، تهران،
- دانشگاه تهران.
- قادری، حاتم و رستموندی، تقی، 1385، «اندیشه ایرانشهری (مختصات و مؤلفههای مفهومی)»، علوم انسانی، ش59، ص123-148.
- کرتیس، وستاسرخوش و استوات، سارا، 1392، ساسانیان، ترجمه کاظم فیروزمند، چ اول، تهران، مرکز.
- کریستنسن، آرتور، 1382، ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشيد یاسمی، ویراسته حسن رضایی باغبیدی، چ سوم، تهران، صدای معاصر با همکاری ساحل.
- گیمن، ژ دوشن، 1387، دین زرتشت، در: تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان، ج3، ترجمه حسن انوشه، گردآورنده احسان یارشاطر، چ چهارم، تهران، امیرکبیر.
- لوکونین، ولادیمیر گریگوریچ، 1384، تمدن ایران ساسانی، ترجمه رضا عنایتالله، چ چهارم، تهران، علمی و فرهنگی.
- محمدیفر، یعقوب و امینی، فرهاد، 1394، باستانشناسی و هنر ساسانی، چ اول، تهران، شاپیکان.
- محمودآبادی، سید اصغر، 1378، پژوهشهایی در تاریخ، فرهنگ و سیاست ایران باستان (دفتر پارینه)، چ اول، تهران و اهواز، آبتین و مهزیار.
- نادریقرهبابا، حسین، موسوی، میرصمد و دلیر، اسمعیل، 1388، تجارت ایران در دوره ساسانیان (با تکیه بر مستندات باستانشناسی)، چ اول، تهران، جهاد دانشگاهی واحد تربیت معلم.
- نامه تنسر نامۀ به گشنَسپ، 1354، به تصحيح مجتبي مینوي، با همکاري محمداسماعیل رضواني، تهران، خوارزمی.
- نولدکه، تئودور، 1358، تاریخ ایرانیان و عربها در زمان ساسانیان، ترجمه عباس زریابخویی، چ اول، تهران، انجمن آثار و مفاخر ملی.
- ورمارزن، مارتین، 1383، آیین میترا، ترجمه بزرگ نادرزاد، چ پنجم، تهران، چشمه.
- هیلنز، جان راسل، 1383، شناخت اساطیر ایران، ترجمه محمدحسين باجلان فرخی، تهران، اساطیر.
- Cameron Averil, 1970, “Agathias on the Sassanians”, Dumberton Oaks Papers, vol. 23, p.74-75.
- Gaube. H, 1982, Mazdak, Historical Reality or invention, Studia Irannica, Vol: 11, P.111-122.
- Gershevitch, Ilya, 1968, Mehr Yasht, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, XXXI.
- Jackson, William, 1909, Persia Past and Present, New York.
- Shaki, M, 1981, “The Denkard Account of the History of the Zoroastrian Scriptures”, Archiv Orientalni, vol. 49, P.114-125.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Raighani , Ebrahim.(2025) An Inquiry into the Religious situation and Religious Beliefs of the Middle Ages Kings of the Sassanid (Peroz I, Kavad I and Khosrow I) According to Roman writer Procopius. Ma`rifat-e Adyan, 10(1), 101-116
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Ebrahim Raighani ."An Inquiry into the Religious situation and Religious Beliefs of the Middle Ages Kings of the Sassanid (Peroz I, Kavad I and Khosrow I) According to Roman writer Procopius". Ma`rifat-e Adyan, 10, 1, 2025, 101-116
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Raighani , E.(2025) 'An Inquiry into the Religious situation and Religious Beliefs of the Middle Ages Kings of the Sassanid (Peroz I, Kavad I and Khosrow I) According to Roman writer Procopius', Ma`rifat-e Adyan, 10(1), pp. 101-116
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Raighani , E. An Inquiry into the Religious situation and Religious Beliefs of the Middle Ages Kings of the Sassanid (Peroz I, Kavad I and Khosrow I) According to Roman writer Procopius. Ma`rifat-e Adyan, 2025; 10(1): 101-116