Ma`rifat-e Adyan, Volume 10, Issue 1, No 37, Year 2025 , Pages 45-63

    A Comparative Study of the "Ideal Moral Man" in Islam and Taoism with an Emphasis on "Nahj al-Balagh" and "Tao Te Ching"

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Hosein Rahnemaei / Assistant Professor, University of Tehran / h_rahnamaei@ut.ac.ir
    Abstract: 
    One way of comparing religious traditions, is comparing the ideal moral man in those schools. It is clear that the greater similarity of the ideal moral man attributes in two schools reveals close intellectual foundations, and it prepares the conditions for dialogue and cultural interaction. Using a desk-research and focusing on the main ethical texts of the two schools of Islam and Taoism, especially "Nahj al-Balagh" and "Tao Te Ching" the similarity of the ideal man qualities in these two educational systems is compared. Farzaneh (the ideal man of Taoism) has certain characteristics, is similar to the "Parsa" (the ideal man of Islam), in many respects. Piety, satisfaction to predestination, isolation, thinking, Intimacy with nature, silence, forgiveness, serving the people, avoidance of self-esteem, avoidance of violence and etc., are among those characteristics. On the other hand, Islamic Parsa is distinct from the Taoist due to features such as prayers and worship, a sense of responsibility towards the community, and the separation from the opponents (unbelievers) and believing in the Resurrection, and so on, which shows that these two schools have a considerable distance from each other despite the many similarities.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :مقایسة «انسان اخلاقی مطلوب» در اسلام و تائوئیسم با تأکید بر «نهج‌البلاغه» و «تائو ته چینگ»
    Abstract: 
    یکی از روش های مقایسه‌ی سنّت های دینی، مقایسه‌ی انسان مطلوب اخلاقی در آن مکاتب است. روشن است که هرچه میزان شباهت اوصاف انسان مطلوب اخلاقی در دو مکتب بیشتر باشد، روی نزدیکی مبانی فکری آنها بیشتر می توان حساب کرد و بهتر می توان در اندیشه‌ی گفت وگو و تعامل فرهنگی بود. در مقاله‌ی حاضر، با استفاده از روش مطالعه‌ی کتاب خانه ای و با مراجعه به اصلی ترین متون اخلاقی عرفانی دو مکتب «اسلام» و «تائوئیسم»، به ویژه نهج البلاغه و تائو ته چینگ میزان همپوشانی اوصاف انسان مطلوب در این دو نظام تربیتی مقایسه شده است. «فرزانه» (انسان مطلوب تائوئیسم)، ویژگی های خاصی دارد که با «پارسا» (انسان مطلوب اخلاقی اسلام= متّقی)، از جهات بسیاری شباهت دارد. ورع، رضا به تقدیر، خلوت گرایی، تفکر، انس با طبیعت، سکوت، بخشش و خدمت به خلق، دوری از شعار و خودنمایی، پرهیز از خشونت و مانند این، از جمله‌ی این اوصاف هستند. از سوی دیگر، پارسای اسلامی به سبب ویژگی هایی همچون اهل مناجات و عبادت بودن، احساس مسئولیت در مقابل اوضاع جامعه، و مرزبندی با مخالفان عقیدتی خود (کافران) در اجتماع و معاد اندیشی و مانند آن، از فرزانه‌ی تائو متمایز است که نشان می دهد این دو مکتب با وجود مشابهات های زیاد، فاصله‌ی قابل توجهی با یکدیگر دارند.
    References: 
    • نهج‌البلاغه، 1379، ترجمه محمد دشتی، قم، حضور.
    • آمدی، عبدالواحد، 1383، غررالحکم و درر الکلم، ترجمه حميد فرخیان، قم، دارالحدیث.
    • ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، 1403ق، شرح نهج‌البلاغه، تحقیق محمّد ابوالفضل ابراهیم، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی.
    • بحرانی، کمال‌الدین میثم، 1379ق، شرح نهج‌البلاغه، تهران، دفتر نشر کتاب.
    • بی‌ناس، جان، 1354، تاریخ جامع ادیان، ترجمه علی‌اصغر حکمت، تهران، پیروز.
    • پناهی آراللو، مائده، 1389، «انسان کامل ـ فرزانه»، اطلاعات حکمت و معرفت، ش11، ص47-51.
    • جعفریان، رسول، 1370، دین و سیاست در دورة صفوی، قم، انصاریان.
    • حرّ عاملی، محمدبن حسن، 1420ق، وسایل‌الشیعة فی تحصیل مسایل‌الشریعة، قم، آل‌البیت.
    • حلّی، حسن بن یوسف مطهّر، 1408ق، نهج‌الحقّ و کشف‌الصّدق، تصحیح سیّدرضا صدر، قم، دارالهجرة.
    • حسینی تهرانی، محمدحسین، 1366، رسالة لبّ اللباب، تهران، حکمت.
    • سراج طوسی، ابونصر، 1960م، اللمع فی‌التصوف، مصر، دارالکتب الحدیثة.
    • شریعتی، علی، 1368، تاریخ و شناخت ادیان، تهران، الهام.
    • طباطبایی، سیّد محمّدحسین، 1382، شیعه: مذاکرات و مکاتبات پروفسور هانری کربن با علامه سید محمدحسین طباطبایی، تهران، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
    • طوسی، خواجه نصیرالدین، 1373، اوصاف‌الاشراف، تهران، وزارت ارشاد اسلامی.
    • طوسی، ابوجعفر محمد، 1414ق، امالی، قم، دارالثقافة.
    • عیاشی، محمدبن مسعود، 1380ق، تفسیر العیاشی، تهران، المطبعة العلمیة.
    • قپانچی ، سیدحسن، 1381، مسند الامام علی، تهران، دارالاسوة.
    • قشیری، عبدالکریم، 1374، رساله قشیریة، حسن بن احمد عثمانی، تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران، علمی فرهنگی.
    • کاشانی، عزّالدین محمود بن علی، 1387، مصباح‌الهدایة و مفتاح‌الکفایة، تصحیح جلال‌الدین همایی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    • کلینی، محمد بن یعقوب، 1379، اصول کافی، ترجمه محمدباقر کمره‌ای، تهران، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
    • گیلانی، عبدالرزاق، 1343، مصباح‌الشریعة و مفتاح‌الحقیقة، تهران، دانشگاه‌ تهران‌‏.
    • لائوتزه، تائوته چینگ، 1390، تائو ته چينگ، ترجمه فرشید قهرمانی، تهران، مثلث.
    • مجلسی، محمدباقر، 1403ق، بحارالانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء.
    • مجلسی، محمدتقی، 1375، رسالة تشویق‌السالکین، چ سوم، تهران، نور فاطمه.
    • مطهری، مرتضی، 1375، سیری در نهج‌البلاغه، تهران، صدرا.
    • مکی، ابوطالب محمدبن علی، 1405ق، قوت‌القلوب، قاهره، مطبعة الانوار المحمدیة.
    • نوری، میرزا حسین، 1408ق، مستدرک‌الوسائل، بیروت، مؤسسة آل‌البیت لاحیاء التراث.
    • Giles, Lionel, 1912, Taoist teachings, john morray, London.
    • Stewart, Jampa Mackenzie,(n.d), Foundations of Taoist practice, E-published by author.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Rahnemaei, Hosein.(2025) A Comparative Study of the "Ideal Moral Man" in Islam and Taoism with an Emphasis on "Nahj al-Balagh" and "Tao Te Ching". Ma`rifat-e Adyan, 10(1), 45-63

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Hosein Rahnemaei."A Comparative Study of the "Ideal Moral Man" in Islam and Taoism with an Emphasis on "Nahj al-Balagh" and "Tao Te Ching"". Ma`rifat-e Adyan, 10, 1, 2025, 45-63

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Rahnemaei, H.(2025) 'A Comparative Study of the "Ideal Moral Man" in Islam and Taoism with an Emphasis on "Nahj al-Balagh" and "Tao Te Ching"', Ma`rifat-e Adyan, 10(1), pp. 45-63

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Rahnemaei, H. A Comparative Study of the "Ideal Moral Man" in Islam and Taoism with an Emphasis on "Nahj al-Balagh" and "Tao Te Ching". Ma`rifat-e Adyan, 2025; 10(1): 45-63