Ma`rifat-e Adyan, Volume 9, Issue 4, No 36, Year 2025 , Pages 43-60

    Different Interdisciplinary Approaches to the Myth and the Holy Quran's Interaction

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Zhra / Assistant Professor, Institute for Humanities and Cultural Studies / z.mohaghegh@gmail.com
    Abstract: 
    Interdisciplinary studies of myths have been one of the interactions of the humanities in recent years, which have created various discourses in numerous sciences such as history, mythology, art, literature, linguistics and etc. Along with these discourses, the scholars of these sciences have simultaneously been able to present theories, methods as well as new definitions and strategies for studying myth. Recognition of these sciences and familiarity with their experts and their ideas has played a very important role in the development of the Quranic studies and has provided new strategies for researchers in the field of religion. Without any prejudice, this paper studies the various possible interdisciplinary studies between myth (in its general sense) and the Holy Qur'an, and then studies the types of interactions between these two domains from the viewpoint of the related sciences. Findings show that, at least four main branches of history, linguistics, literature, and theology can be counted as the most common discourses in this field that have grown and developed in contemporary times. Of course, each of these branches has its own subdivisions, which ultimately make interactive transitions in this area.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :رویکردهای مختلف میان‌رشتگی در تعامل اسطوره و قرآن کریم
    Abstract: 
    در سالیان اخیر، یکی از انواع تعاملات شاخه های مختلف علوم انسانی با یکدیگر، مطالعات میان رشته ای مرتبط با اسطوره است که گفتمان های مختلفی را در دانش های متعددی همانند تاریخ، اسطوره شناسی، هنر، ادبیات، زبان شناسی و غیره ایجاد کرده است. اندیشمندان و محققان هر یک از این علوم، توانسته اند همگام با این گفتمان ها، نظریه ها، روش ها و حتی تعاریف تازه ای از اسطوره و راهبردهای نوینی برای مطالعه‌ی آن ارائه کنند. شناخت تمایزات این علوم مختلف و آشنایی با صاحب نظران هر یک و اندیشه های ایشان، نقش بسیار مؤثری در توسعه‌ی مطالعات قرآنی داشته و راهبردهای نوینی را برای پژوهشگران حوزه‌ی دین در این زمینه فراهم ساخته است. در این راستا، پژوهش حاضر بر آن است که بدون هیچ گونه پیش داوری یا تحمیل باوری، انواع مطالعات میان رشته ای ممکن میان اسطوره (به معنای عام آن) و قرآن کریم را به بحث بگذارد و از آنجا انواع تعاملات ممکن میان این دو حوزه را از دریچه‌ی علوم مرتبط بررسی نماید. مطابق یافته های این تحقیق، دست کم چهار شاخه‌ی اصلی تاریخ، زبان شناسی، ادبیات و علم کلام را می توان به عنوان رایج ترین گفتمان ها در این زمینه ـ که در دوران معاصر رشد یافته و شکل گرفته اند ـ نام برد. البته هر یک از این شاخه ها، خود زیربخش هایی نیز دارند که در نهایت، تعاملی ترارشته ای را در این حوزه رقم می زنند.
    References: 
    • آذرنوش، آذرتاش، 1381، تاریخ زبان و فرهنگ عربی، چ سوم، تهران، سمت،.
    • آلوسي، محمود شكري، بی‌تا، بلوغ الارب في معرفة احوال العرب، بیروت، دارالكتاب العربي.
    • آموزگار، ژاله، 1374، تاریخ اساطیری ایران، تهران، سمت.
    • احمدخان هندى، سرسيد، 1334، تفسيرالقرآن وهو الهدى والفرقان، ترجمه فخر داعى، تهران، چاپخانة آفتاب.
    • اسدی، علی، 1382، دايرةالمعارف قرآن کریم، مدخل «اساطير: نوشته‌ها، سخنان بى‌سامان، افسانه‌ها»، تهیه و تدوین مرکز فرهنگ و معارف قرآن، قم، بوستان کتاب.
    • ایزوتسو، توشیهیکو، 1361، خدا و انسان در قرآن، ترجمه احمد آرام، تهران، شرکت سهامی انتشار.
    • باحاذوق، عمر محمد، 1413ق، الجانب الفنی فی القصص القرآن، بيروت، دارالمأمون للتراث.
    • باستید، ژرژ، 1370، دانش اساطیر، ترجمه جلال ستاری، تهران، توس.
    • بولتمان، رودلف، 1380، مسیح و اساطیر، ترجمه مسعود علیا، تهران، نشر مرکز.
    • پاکتچی، 1391، درسگفتار بافت نزول، جلسات اول تا ششم، ارائه شده در دانشگاه امام صادق.
    • جاحظ، عمرو، 1367ق، البیان والتبیین، قاهره، دارالفکر.
    • جواد علی، بی‌تا، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، نسخه ديجيتالي.
    • جوان، موسی، 1343، افسانه‌های دینی در مصر قدیم، تهران، چاپخانه رنگین.
    • حاج حسن، حسین، 1418ق، الاسطوره عندالعرب فی الجاهلیه، بیروت، مؤسسة الجامعیة الدراسات و النشر.
    • حاج سیدجوادی، سیدکمال، 1391، «بررسی مفهوم اسطوره در سنت اسلامی: تأملی در وجوه تمایز معنای قرآنی و فهم پدیدارشناسانه از اسطوره»، کیمیای هنر، ش2، ص121-134.
    • حسینی (ژرفا)، سید ابوالقاسم، 1393، «رویکرد اسطوره‌گرا در قصه‌های قرآن و نقد آن»، الهیات هنر، ش2، ص89-112.
    • خان، محمد عبدالمعيد، 1937م، الأساطير العربية قبل الإسلام، قاهره، مطبعة لجنة التأليف والترجمة والنشر.
    • خلف‌الله، محمد احمد، 1999م، الفنّ القصصی فی القرآن، چ چهارم، قاهره، سینا للنشر.
    • خليل، أحمد خليل، 1986م، مضمون الأسطورة في الفكر العربي، بیروت، دارالطلیعه للنشر.
    • خطيب، محمد، 2004م، الدين والأسطورة عند العرب في الجاهلية، دمشق، دار علاءالدين للنشر والتوزيع والترجمة.
    • خولی، امین، 1961م، تجدیدالمناهج، بی‌جا، بیدارالمعرفه.
    • دغيم، سميح، 1995م، أديان و معتقدات العرب قبل الإسلام، بيروت، دار الفكر اللبناني.
    • رازي، فخرالدین، 1420ق، التّفسیرالکبیر، بیروت، داراحیاء التّراث العربی.
    • رشید رضا، محمد، 1373ق، تفسیرالمنار، قاهره، دارالمنار.
    • زمخشري، محمود بن عمر، 1415ق، الکّشاف عن غوامض التّنزیل، چ دوم، قم، نشر البلاغه.
    • ستاری، جلال، 1384، جهان اسطوره‌شناسی، اسطوره در جهان عرب و اسلام، تهران، نشر مرکز.
    • سكاكى يوسف بن ابى‌بكر، 1397م، مفتاح العلوم، مصر، مطبعة البابى.
    • شمیسا، سیروس، 1380، نقد ادبی، چ دوم، تهران، انتشارات فردوس.
    • ـــــ ، 1369، بدیع، چ دوم، تهران، دانشگاه پیام نور.
    • ـــــ ، 1370، بیان، تهران، انتشارات فردوس.
    • صالحی‌نیا، مریم، 1394، قدسیت و ساختار، تهران، نگاه معاصر.
    • طباطبایی، سید محمدحسین، 1417ق، المیزان، قم، جامعه مدرسین حوزه علیمه قم.
    • طیب حسینی، سید محمود، 1389، «معنی‌شناسی اساطیر در قرآن کریم: نقدي بر ادله محمد احمد خلف‌االله مبنی بر وجود قصه‌های اسطوره‌اي در قرآن»، مطالعات اسلامی، ش3/85، ص173-154.
    • ـــــ ، 1388، «نقدی بر استدلال خلف‌الله در باب وجود قصه اسطوره‌ای در قرآن»، قرآن شناخت، شماره3، ص141-163.
    • عبدالمعیدخان، محمد، 1937م، الاساطیر العربیة قبل الاسلام، قاهره، مطبعة لجنة التألیف و الترجمه.
    • عجینه، محمد،1994م، موسوعة اساطیر العرب عن الجاهلیة و دلالاتها، بیروت، دارالفارابی.
    • غروی نائینی، نهله و فروزانفر، عبدالله، 1380، «دیدگاه مفسران در حقیقی یا تخیلی بودن داستان‌های قرآن کریم»، مدرس علوم انساني، ش20، ص71-85.
    • فریزر، جیمز جرج، 1383، شاخه زرین: پژوهشی در جادو و دین، ترجمه کاظم فیروزمند، تهران، مؤسسه انتشارات آگاه.
    • قائمی، فرزاد، 1389، پيشينه و بنيادهاي نظري رويكرد نقد اسطوره‌اي و زمينه و شيوة كاربرد آن در خوانش متون ادبي، نقد ادبی، ش11و12، ص33-56.
    • کاسیرر، ارنست،1394، زبان و اسطوره، ترجمه محسن ثلاثی، چ سوم، تهران، انتشارات مروارید.
    • کزازی، میرجلال‌الدین، 1372، رؤیا، حماسه، اسطوره، تهران، نشر مرکز.
    • کمپل، جوزف، 1377، قدرت اسطوره، گفتگو با بیل مویزر، ترجمه عباس مخبر، تهران، نشر مرکز.
    • ـــــ ، 1385، قهرمان هزار چهره، ترجمه شادی خسروپناه، مشهد، نشر گل آفتاب.
    • محققیان، زهرا، 1397، اصل مادینه هستی در بیان اساطیری قرآن کریم، مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی، ش4، ص145-170.
    • ـــــ ، بیان اساطیری در قرآن کریم؛ مبانی و پیش فرض‌ها، مطالعات تفسيري قرآن کريم (در نوبت چاپ).
    • ـــــ ، اصطلاح‌شناسی بیان اساطیری در مطالعات ادبی قرآن کریم، مطالعات تفسيري قرآن کريم (در نوبت چاپ).
    • مهدوی‌راد، محمدعلی و میرزایی، محمد، 1391، «نقدی بر آرای خلف‌الله در قصه‌های قرآن بر مبنای تفاسیر عصری»، آموزه‌های قرآنی، ش16، ص73-94.
    • میهن‌خواه، زهرا، 1377، راهنمای رویکردهای نقد ادبی، ترجمه مقالاتی از ارل. جی. لیبر و لی مورگان و گورین و ویلینگهام، تهران، انتشارات آگاه.
    • نامور مطلق، بهمن، 1392، درآمدی بر اسطوره‌شناسی، تهران، سخن.
    • نکونام، جعفر،1390، درآمدی بر معناشناسی قرآن، تهران، دانشکده اصول الدین.
    • ـــــ ، 1396، درسگفتار آراء و نظریات جدید در حوزه قرآن و حدیث، مندرج در وبلاگ مدهامتان.
    • The Encyclopedia of Britanica, 1911, Eleventh edition, Volume xix, New York.
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , Zhra.(2025) Different Interdisciplinary Approaches to the Myth and the Holy Quran's Interaction. Ma`rifat-e Adyan, 9(4), 43-60

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Zhra ."Different Interdisciplinary Approaches to the Myth and the Holy Quran's Interaction". Ma`rifat-e Adyan, 9, 4, 2025, 43-60

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , Z.(2025) 'Different Interdisciplinary Approaches to the Myth and the Holy Quran's Interaction', Ma`rifat-e Adyan, 9(4), pp. 43-60

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , Z. Different Interdisciplinary Approaches to the Myth and the Holy Quran's Interaction. Ma`rifat-e Adyan, 2025; 9(4): 43-60