Pages:
115-130
Receive Date: 2025/10/14
Accept Date: 2025/10/14
Abstract:
The causes of man's descent and captivity in this world and finding the ways of man's emancipation from the matter are among the questions with which mystical texts the world over are concerned. This issue which is a source of interest to Sankhya School and related to the religious-mystical tradition of Hinduism, is reflected in that various texts of this school, and of course, it is a common thought to of all Indian schools. This issue is also raised by Rumi in his works, and man's captivity and emancipation represent the most important themes of Rumi's poems. There are significant differences and similarities between these two attitudes. With regard to emancipation Sankhya emphasizes on man's efforts, but the emphasis in Rumi's thoughts is on God. Regarding the similarities, we can say that both of them look at man's captivity as universal and anthropological issue, because man's nature and life are associated with negligence, which results in man's captivity. Among the objective factors of this captivity are: imaginary knowledge, ignorance, engagement in wishes. According to Sankhya self-discipline enable man to finds the ways and means of emancipation. Both sides regard spiritual wayfaring as a way of emancipation, but Rumi adopts a universal attitude while Sankhya has a specific program like Yoga.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :اسارت و رهایی به روایت سانکهیه و نخجیران مثنوی
Abstract:
یکی از موضوعات و مضامین مکرر در مجموعه متون عرفانی جهانی، تبیین راه و راه های رهایی انسان از ماده و تبیین دلایل و عوامل هبوط و اسارت انسان در جهان زیرین است. این موضوع، مورد توجه مکتب سانکهیه در سنت دینی، عرفانی هندوئیسم بوده و در متون مختلف این مکتب بازتاب یافته است، البته این امر، اندیشه مشترک همه مکاتب هند است. این موضوع، در آثار مولوی نیز مطرح و او نیز اسارت و رهایی انسان را به عنوان مهم ترین تم های اصلی خود قرار داده است. میان این دو نگرش، تقارب های قابل توجهی وجود دارد؛ زیرا در سانکهیه برای رهایی انسان، بیشتر بر کوشش های انسان تأکید می شود. درحالی که در اندیشه مولوی، خدا جایگاه ویژه ای در رهایی دارد. در باب تشابه های آن دو باید گفت: در هر دو اسارت انسان امری جهانی و انسان شناختی است؛ زیرا سرشت انسان و جهان زیست او قرین غفلت اند. همین امر موجب اسارت او می شود. راهزنی گونهی پرکریتی و معرفت خیالی، دچار شدن به جهل و پیروی از هوا و هوس، به عنوان عوامل عینی این اسارت و ریاضت، برای کسب معرفت از راه های رهایی در سانکهیه اند. سلوک برای رهایی در هر دو مطرح است، اما در مثنوی با کلی نگری و در سانکهیه، با برنامه معین مانند یوگا مواجه هستیم.
References:
- استعلامی، محمد، 1369، تعلیقات مثنوی، تهران، زوار.
- جلالي ناييني، محمدرضا و داراشكوه، محمد، 1376، ترجمه سر اكبر (اوپانيشاد)، «ضمايم» به کوشش تاراچند، تهران، علمي.
- چاترجی، ساتیش چاندرا، 1384، دریندرا موهان دانا، معرفی مکتبهای فلسفی هند، ترجمه فرناز ناظرزاده کرمانی، قم، مرکز مطالعات ادیان و مذاهب.
- چند، تارا، 1381، سر اكبر (اوپانيشاد)، تهران، علمي.
- زرینکوب، عبدالحسین، 1373، بحر در کوزه، تهران، علمی.
- ـــــ ، 1372، سرنی (2ـ1)، تهران، علمی.
- زماني، كريم، 1384، ميناگر عشق، تهران، ني.
- شایگان، داریوش، 1382، آیین هند و عرفان اسلامی، ترجمه جمشید ارجمند، تهران، فرزان.
- ـــــ ، 1375، ادیان و مکتبهای فلسفی هند (1-2)، تهران، امیرکبیر.
- فروزانفر، بدیع الزمان، 1373، شرح مثنوی شریف (1-3)، تهران، زوار.
- کیشیتی مهن، سن، 1386، هندوئیسم، ترجمه ع.پاشایی، تهران، نگاه معاصر.
- ناس، جان. بی.، 1373، تاریخ جامع ادیان، ترجمه علیاصغر حکمت، تهران، علمی و فرهنگی.
- هینلز، جان آ.، 1386، فرهنگ ادیان جهان، ترجمه گروه مترجمان، قم، ادیان و مذاهب.
- Dasgupta, Surendranath, 1997, A History of Indian Philosophy, Delhi, Motilal Banarsidass Publisher.
- Krishna, Daya, 1972, Indian Philosophy, Oxford Paperbacks.
- Nauman Elmo,1989, Dictionary of Asian Philosophies, London, Rotledge.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Qanbari , Bakhshali .(2025) Captivity and Emancipation according to Sankhya and Nakhjiran Masnavi. Ma`rifat-e Adyan, 9(1), 115-130
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Bakhshali Qanbari ."Captivity and Emancipation according to Sankhya and Nakhjiran Masnavi". Ma`rifat-e Adyan, 9, 1, 2025, 115-130
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Qanbari , B.(2025) 'Captivity and Emancipation according to Sankhya and Nakhjiran Masnavi', Ma`rifat-e Adyan, 9(1), pp. 115-130
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Qanbari , B. Captivity and Emancipation according to Sankhya and Nakhjiran Masnavi. Ma`rifat-e Adyan, 2025; 9(1): 115-130