Ma`rifat-e Adyan, Volume 6, Issue 2, No 22, Year 2025 , Pages 57-74

    A Comparative Study of the Image of Satan in Divine Religions

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Mohammad hasan yaghoubian / Assistant Professor in the “Quran-o-Itrat” University, Isfahan / mohammadyaghoobian@yahoo.com
    Abstract: 
    Abstracts This research seeks through a descriptive-analytical approach and a comparative method to examine the image of Satan shown in three books; the Avesta, the Bible and the holy Quran and expound the view of the followers of these religions about the positive and negative portrayal and the scale of Satan’s interference and authority. Daeva in the Avesta, as distinct from Satan presented in the Bible and Iblis in the holy Qur’an, is a creature. Satan is presented in the Bible as a creature that does good to man and also as an evil and powerful creature capable of penetrating into man. But, in the holy Quran, Iblis is depicted as an independent creature that selected the path to evil and has no power except tempting man to do commit sins. There are also some narrow conceptions and misconceptions of Satan which developed over time and was instituted in the culture of these religions. Such components like divinity and authority to interfere in creations’ affairs in Zoroastrianism and in carnation, positivism and Satanism in Christianity and theologian-mystic positivism in Islam are among these misconceptions.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :بررسی تطبیقی تصویر شیطان در ادیان الهی
    Abstract: 
    این پژوهش با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی و با روش تطبیقی، به بررسی تصویر شیطان در سه کتاب اوستا، کتاب مقدس و قرآن کریم، و بازخوانی نظر پیروان این ادیان در تصویرسازی مثبت و منفی و میزان دخالت و قدرت شیطان می پردازد. اهریمن اوستا، به عنوان خالقی در عرض اهورا در اوستای متأخر، در تقابل با تصویر شیطان کتاب مقدس و ابلیس قرآن به عنوان یک مخلوق قرار دارد. در کتاب مقدس شیطان، به عنوان موجودی خیرخواه انسان و نیز موجودی شر و پرقدرت مطرح است که توان حلول در انسان را دارد. اما ابلیس در قرآن، به عنوان مخلوقی مختار به تصویر کشیده شده که مسیر شر را برگزیده و قدرتی جز وسوسه انسان را ندارد. البته تحلیل های حاشیه ای و ناصحیح، که در بستر زمان و در فرهنگ این ادیان از شیطان شکل گرفته نیز وجود دارد؛ مؤلفه هایی نظیر الوهیت، قدرت دخالت در امور کائنات در آئین زرتشت و حلول در ابدان انسانی، مثبت انگاری و شیطان پرستی در مسیحیت و مثبت انگاری کلامی ـ عرفانی در اسلام.
    References: 
    • ابن‌ابي الحديد، 1385ق، شرح نهج البلاغه، تحقيق محمد ابوالفضل ابراهيم، ط.الثانية، بيروت، دار احياء التراث العربي.
    • کتاب مقدس، 1183م، تهران، انجمن کتاب مقدس ایران.
    • اوستا، 1386، پژوهش جليل دولت خواه، چ يازدهم، تهران، مرواريد.
    • آموزگار، ژاله، تاريخ اساطيري ايران، 1386، تهران، سمت.
    • آشتياني، جلال‌الدين، 1371، زرتشت مزديسنا و حكومت، چ ششم، تهران، شركت سهامي انتشار.
    • آيتي، عبدالحسين، 1389، كشف الحيل، تهران، راه نيكان.
    • ابن‌عربي، محيي‌الدين، 1431ق، الفتوحات المكية في اسرار المالكية و الملكية، تصحيح محمد‌بن عبد الرحمن المرعشي، بيروت، داراحياء التراث العربي.
    • باير ناس، جان، 1383، تاريخ جامع اديان، ترجمه علي‌اصغر حكمت، چ چهاردهم، تهران، علمي و فرهنگي.
    • بقلي شيرازي، روزبهان، 1360، شرح شطحيات، تصحيح هانري كربن، تهران، نشر زبان و فرهنگ ايران.
    • جرجاني، ميرسيدشريف، 1325ق، شرح المواقف، تصحيح محمد بدرالدين نعماني، قم، شريف رضي.
    • جوادي‌آملي، عبدالله، 1385، تسنيم، چ سوم، قم، اسراء.
    • حسيني، شاهپور، 1390، «شيطان پرستان»، موعود، ش 123و 124، ص 98ـ102.
    • حسيني دشتي، سيدمصطفي، 1379، معارف و معاريف دائرةالمعارف جامع اسلامي، تهران، مؤسسة فرهنگي آرايه.
    • دورانت، ويل، 1373، تاريخ تمدن، عصر ايمان، ترجمه ابوالقاسم طاهري، چ چهارم، تهران، بي‌نا.
    • روزبهاني، احمد، ١٣٨٦، كاوشي پيرامون شيطان‌پرستان يا يزيديان، قم، نشر ابتكار دانش.
    • زنر، آر. سي، 1384، زروان يا معماي زرتشتي گري، تهران، اميركبير.
    • كمپاني زارع، مهدي، 1390، ابليس عاشق يا فاسق، تهران، نگاه معاصر.
    • شهرستاني، محمد‌بن عبدالكريم‌بن احمد، 1384، توضيح الملل، ترجمه مصطفي‌بن خالقداد هاشمي، تهران، اقبال.
    • صديقي پاشاكي، علي، 1386، جنون شيطان‌پرستي، تهران، ناظرين.
    • طباطبايي، سيدمحمدحسين، 1370، الميزان، چ پنجم، قم، بنياد علمي فكري علامه طباطبايي.
    • فخررازي، محمدبن عمر، 1373، مفاتيح الغيب، ترجمه علي‌اصغر حلبي، تهران، اساطير.
    • فيلسون، فيلويد، 1333، كليد عهد جديد، ترجمه مسعود رجب‌نيا، بي‌جا، نور جهان.
    • كومن، فرانتس، 1380، آئين پر راز و رمز ميترائي، ترجمه هاشم رضي، تهران، بهجت.
    • گيمن، دوشن، 1378، اورمزد و اهريمن، تهران، فروزان.
    • مطهري، مرتضي، 1357، خدمات متقابل اسلام و ايران، تهران، صدرا.
    • مهر، فرهنگ، 1387، فلسفه زرتشت، چ هفتم، تهران، جامي.
    • نعماني، ابوزينب، 1426ق، الغيبه، تحقيق فارس حسون كريم، قم، مدين.
    • هاينينگ، پيتر، 1377، سيري در تاريخ جادوگري، ترجمه هايده تولايي، تهران، آتيه.
    • هيوم، رابرت، 1386، اديان زنده جهان، ترجمه عبدالرحيم گواهي، تهران، علم.
    • جمعي از نويسندگان، 1375، چشم به راه مهدي، چ چهارم، قم، بوستان كتاب.
    • www.efrin.net
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    yaghoubian, Mohammad hasan.(2025) A Comparative Study of the Image of Satan in Divine Religions. Ma`rifat-e Adyan, 6(2), 57-74

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mohammad hasan yaghoubian."A Comparative Study of the Image of Satan in Divine Religions". Ma`rifat-e Adyan, 6, 2, 2025, 57-74

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    yaghoubian, M.(2025) 'A Comparative Study of the Image of Satan in Divine Religions', Ma`rifat-e Adyan, 6(2), pp. 57-74

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    yaghoubian, M. A Comparative Study of the Image of Satan in Divine Religions. Ma`rifat-e Adyan, 2025; 6(2): 57-74