Ma`rifat-e Adyan, Volume 15, Issue 1, No 57, Year 2025 , Pages 105-128
A Comparative Study of the Perception of the Shape of the Dome in the Ritual Architecture of Religions (a Case Study of Hindu, Iranian-Islamic and Byzantine Christianity Religions)
Writers:
✍️ عسل ستار
/ .A. of Architecture, Mohaghegh Ardebili University, Ardebil / asal.sattar.1360@gmail.com
/ .A. of Architecture, Mohaghegh Ardebili University, Ardebil / asal.sattar.1360@gmail.comBahram / Assistant Professor of Faculty of Architecture, Mohagheg Ardebili University, Ardebil
Yavar / Assistant Professor of Faculty of Architecture, Mohagheg Ardebili University, Ardebil
Abstract:
A holy place is a place that is distinct and prominent from all its surrounding in most religions. One of the key elements to distinguish these places is the "dome". In addition to having a unique architectural structure, the dome is considered a valuable and universal symbol in different historical periods and lands. The main question of this research is to study the symbolic shape of the dome and explain the supreme wisdom used in the shape of the dome in the religions of Hindu, Iranian-Islamic and Byzantine Christianity. The main goal of this research is to investigate how the symbolic elements and hidden concepts are realized in the dome structure in the religions of Hindu, Iranian-Islamic and Byzantine Christianity. The research method is descriptive-analytical, and is performed using library tools based on traditional opinions. The results show that all religions follow a sacred geometry in the formation of temples based on circle and square; and the dome is considered as an element that connects the soul to God and represents unity.
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :مطالعۀ تطبیقی تلقی از شکل گنبد در معماری آیینی ادیان (مطالعه موردی ادیان هندو، ایرانی اسلامی و بیزانس مسیحیت)
Abstract:
در بیشتر ادیان، مکان مقدس جایی است که از تمام اطرافش متمایز و شاخص باشد. یکی از عناصر شاخص برای متمایز ساختن این اماکن «گنبد» است. گنبد علاوه بر اینکه دارای سازه‌ای معمارانه و منحصر به فرد است، نمادی ارزشمند و جهانشمول در ادوار تاریخی و سرزمین‌های گوناگون به شمار می‌آید. مسئله اصلی پژوهش بررسی نمادین گنبد و تبیین حکمت متعالی به کار رفته در شکل گنبد در ادیان منتخب هندو، ایرانی ـ اسلامی و بیزانس مسیحیت است. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی چگونگی تحقق عناصر نمادین و مفاهیم پنهان در ساختار گنبد ادیان منتخب هندو، ایرانی ـ اسلامی و بیزانس مسیحیت است. روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی بوده که با بهره‌گیری از ابزار کتابخانه‌ای با تکیه بر آراء سنت‌گرایانه انجام شده است. نتایج بیانگر پیروی تمام ادیان از یک هندسۀ مقدس در شکل‌گیری معابد مبتنی بر دایره و مربع بوده که تلقی از گنبد عنصر اتصال‌دهندۀ روح به ذات یگانه و نمایانگر وحدت است.
References:
- اردلان، نادر و لاله بختیار، 1396، حس وحدت، ترجمۀ ونداد جلیلی، چ ششم، تهران، علم معمار.
- بقائی، اسدالله، 1371، هند و هندو نگاهی در آئینه هندوستان، اصفهان، المپیک.
- بلخاری قهی، حسن، 1383، مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی.
- بلخاری قهی، حسن، 1387، «نقدِ نقد (نقدی بر آراء منتقدان سنت‌گرایان پیرامون هنر اسلامی)»، پژوهشنامه فرهنگستان هنر، ش 9، ص 115ـ131.
- بلخاری قهی، حسن، 1392، فلسفه، هندسه و معماری، چ چهارم، تهران، دانشگاه تهران.
- بلخاری قهی، حسن، 1395، «نظریۀ تجلی؛ در شرح شمایل‌گریزی هنر اسلامی و شمایل‌گرایی مسیحیت و هندوئیزم»، هنرهای زیبا ـ هنرهای تجسمی، ش 21(1)، ص 1ـ8.
- بمانیان، محمدرضا و سونیا سیلوایه، 1391، «بررسی نقش گنبد در شکل‌دهی به مرکزیت معماری مسجد»، معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، ش 9، ص 19ـ30.
- بورکهارت، تیتوس، 1958، هنر مقدس (اصول و روش‌ها)، ترجمۀ جلال ستاری، چ نهم، تهران، سروش.
- پوپ، آرتور یوفام، 1382، معماری ایران، ترجمۀ غلامحسین صدری افشار، تهران، اختران.
- جنسن، هورست و آنتونی جنسن، 1962، تاریخ هنر جهان، ترجمۀ محمدتقی فرامرزی، تهران، مازیار.
- چُدهوری، ایندراناث، 1388، «طبیعت، هنر هندی، فرهنگ ادبی و فرهنگ توسعه، زیبایی‌شناسی، راهگشای بوم‌شناسی فرهنگی»، ترجمۀ پروین مقدم، در: مجموعه مقالات همایش طبیعت در هنر شرق، تهران، فرهنگستان هنر.
- حاتمی نصاری، طیبه و همکاران، 1400، «بررسی مسیر تکاملی گنبد در معماری ایرانی ـ اسلامی از منظر گونه‌شناسی»، مطالعات هنر اسلامی، ش 45، ص 134ـ149.
- داریوش، بابک و همکاران، 1399، «چارتاقی، تداوم تقدس کوه در آیین‌ها، معماری و منظر ایران»، منظر، ش 12(53)، ص 64ـ73.
- ذال، محمدحسن و همکاران، 1394، «تداعی معانی و انتقال مفاهیم شیعی در معماری آئینی (مطالعه موردی سقانفارهای آمل)»، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، ش 6 (18)، ص 133-154.
- رمضان‌ماهی، سمیه و همکاران، 1397، ««نسبت زیبایی‌شناسی و هنرهای سنتی در حکمت هنر هندو»، کیمیای هنر، ش 7(27)، ص 93ـ108.
- روحانی، سیدمحمد، 1392، «بررسی باور به تجسد خداوند در آیین هندو و مسیحیت»، الهیات تطبیقی، ش 4(10)، ص 105ـ118.
- شایگان، داریوش، 1346، ادیان و مکتب‌های فلسفی هند، تهران، فروزان روز.
- شفیعی‌فر، فرزاد و همکاران، 1400، «بررسی تأثیر ادیان هندی (هندوئیسم، بودیسم و جینیسم) بر نقوش تزیینات معماری نیشابور در قرون دو تا چهار هجری» باغ نظر، ش 103، ص 17-28.
- صفایی‌پور، هادی و همکاران، 1395، «بررسی ریشه‌های معنایی درخت طوبی در منابع شیعی»، شیعه‌شناسی، ش 14(53)، ص 171ـ190.
- علی‌اکبری، نسرین و کامیار وحیدیان، 1383، «کاربرد گنبد در شعر فارسی از چشم‌انداز اسطوره‌ای آن»، زبان و ادب، ش 19، ص 123ـ141.
- علی‌شیر، علی و محمدعلی دیباجی، 1399، «بررسی نحوه آشکارگی امر قدسی در مساجد اسلام و معابد هندوئیزم»، پژوهشهای فلسفی، ش 14(3)، ص 289ـ318.
- غیاثیان، محمدرضا و فروزان داودی، 1400، «خوانش سفالینه‌های سده‌های میانی ایران از منظر سنت‌گرایان و تاریخ‌گرایان»، مطالعات تطبیقی هنر، ش 11(21)، ص 55ـ69.
- کاظمی، سامره و سیدرضی موسوی گیلانی، 1398، «مطالعه تطبیقی نقوش هنر اسلامی از دیدگاه سنت‌گرایی و تاریخی‌نگری براساس آرای کیت کریچلو و گل‌رو نجیب اوغلو»، مطالعات تطبیقی هنر، ش 9(17)، ص 93ـ105.
- کریمیان، حسن و سامان سیدی، 1397، «هندسه و تناسبات هندسی در ساخت گنبد مساجد صفوی اصفهان (نمونه موردی: مسجد امام و مسجد شیخ لطف‌الله)» مطالعات ایرانشناسی، ش 4(8)، ص 27ـ48.
- کلانتر، علی‌اصغر و همکاران، 1393، «پژوهش تطبیقی در تأثیر گرایش‌های سیاسی بر معماری مذهبی، مطالعه موردی سه برج مقبره شاخص در مازندران»، مطالعات هنر اسلامی، ش 21، ص 111ـ126.
- کواکبی، سیما، 1394، «چگونگی تجلیات تری‌مورتی در معابد هندو»، هنر و تمدن شرق، ش 3(10)، ص 45ـ54.
- گاردنر، هلن، 1926، هنر در گذر زمان، ترجمۀ مصطفی اسلامیه و دیگران، چ دوم، تهران، آگه.
- گیویان، عبدالله، 1385، «آیین، آیین‌سازی و فرهنگ عامه‌پسند دینی: تأملی در برخی بازنمایی های بصری دینی و شیوه‌های جدید مداحی»، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، ش5(2)، ص 179ـ211.
- نصر، سیدحسین، 1392، هنر و معنویت اسلامی، ترجمۀ رحیم قاسمیان، چ دوم، تهران، حکمت.
- نوروزی‌طلب، علیرضا، 1395، «معرفی و تحلیل هنر بیزانس»، هنر و تمدن شرق، ش 4(15)، ص 3ـ8.
- هاشمی زرج‌آباد، حسن و همکاران، 1395، «بررسی نقش اقلیم بر نوع معماری و تزیینات حسینیه نواب بیرجند»، پژوهشهای باستان‌شناسی ایران، ش 6(11)، ص 151ـ162.
- Batham & Ch.; Rathore & A; Tandon & Sh, 2018, "Construction Techniques of Indian Temples", International Journal of Research in Engineering, Science and Management, N. 1(10), p. 420-424.
- Gurme & P.; Patil & U., 2022, "A Review Study on Architecture of Hindu Temple", international journal for research & development in technology, N. 8(4), p. 244-250.
- Mangayarkarasi, k., 2010, "Temple Architecture in Tamil Nadu", Proceedings, South Eastern University International Arts Research Symposium.
- Patel, R., 2021, "An Architectural Exploration of Mandirs: A new temple for the Sudbury Hindu Community", Thesis for the Master of Architecture, Laurentian Université, Canada.
- Rian & I. Md.; Park & J. H., Ahn & H. U., 2007, "Fractal geometry as the Synthesis of Hindu Cosmology in Kandariya Mahadev temple, Khajuraho", Science Direct, Building and Environment, www.elsevier.com/locate/buildenv.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
, , , Bahram, , Yavar.(2025) A Comparative Study of the Perception of the Shape of the Dome in the Ritual Architecture of Religions (a Case Study of Hindu, Iranian-Islamic and Byzantine Christianity Religions). Ma`rifat-e Adyan, 15(1), 105-128 https://doi.org/10.22034/marefateadyan.2024.2020862
; Bahram ; Yavar ."A Comparative Study of the Perception of the Shape of the Dome in the Ritual Architecture of Religions (a Case Study of Hindu, Iranian-Islamic and Byzantine Christianity Religions)". Ma`rifat-e Adyan, 15, 1, 2025, 105-128
, , , B, , Y.(2025) 'A Comparative Study of the Perception of the Shape of the Dome in the Ritual Architecture of Religions (a Case Study of Hindu, Iranian-Islamic and Byzantine Christianity Religions)', Ma`rifat-e Adyan, 15(1), pp. 105-128
