Ma`rifat-e Adyan, Volume 4, Issue 2, No 14, Year 2025 , Pages 73-95

    A Comparative Review of "the Doctrine of Effusion" in the Imamiyyah School and "the Principle of Grace"in the Catholic Christianity

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    ✍️ Hasan Dinpanah / MA student of religions, IKI / hasandinpanah@gmail.com
    Mohammad hosein Taheri Akerdi / Assistant professor of IKI / Taheri-akerdi@iki.ac.ir
    Pages: 73-95 Receive Date: 2025/03/12 Accept Date: 2025/03/12
    Abstract: 
    Imamiyyah School and Catholic Christianity have a doctrine with the same conceptual name, that is, the doctrine of "divine grace or effusion". As the principle of grace is one of the most important doctrines in Imamiyyah theology so the doctrine of effusion is the central theme in Catholic theology, which is used to prove its other doctrines. According to these two schools, divine grace and effusion is type of intervention and management by God in man's life, which avoids him from sin and takes him to salvation and deliverance. However, these two doctrines have not the same principles. It is necessary to reflect on the relationship between these two doctrines in order to investigate this claim. This issue has different dimensions. Using a theoretical approach and a documentary survey, the present paper elaborates on the principles, similarities and differences of these two principles in the form of a comparative review. The research findings indicate that these two doctrines, despite their little similarity, are different in terms of their principles and presuppositions.
    Keywords: 
    the principle of grace
    the doctrine of effusion
    Imamiyyah
    Catholic
    wisdom
    benevolence.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :بررسی تطبیقی مبانی «قاعدة لطف» در امامیه و آموزة «فیض» در مسیحیت کاتولیک
    Abstract: 
    یکی از آموزه هایی که در امامیه و مسیحیت کاتولیک دارای اسمی مشترک است، آموزه‌ی grace، لطف یا فیض الهی است. همان گونه که قاعده لطف، از مهم ترین قواعد در کلام امامیه است، از مسئله‌ی فیض نیز به عنوان هسته‌ی مرکزی، برای اثبات سایر آموزه های الهیات کاتولیک، استفاده می شود. از منظر دو مذهب، لطف و فیض الهی نوعی مداخله و تدبیر خداوند در زندگی انسان است که موجب دوری فرد از گناه، و رساندن او به رستگاری و نجات می شود. با وجود این، دو آموزه مبانی واحدی ندارند. برای بررسی این ادعا لازم است نسبت میان این دو، مورد تأمل قرار گیرد. این مسئله ابعاد گوناگونی دارد. این مقاله با رویکرد نظری و بررسی اسنادی به بیان مبانی، شباهت ها و تفاوت های این دو قاعده به صورت بررسی تطبیقی می پردازد. در این پژوهش نشان دادیم که آن دو، از حیث مبانی و پیش فرض ها تفاوت بنیادین دارند هرچند اندک شباهتی در میان مبانی آن دو مشاهده می شود.
    Keywords: 
    رحمت
    قاعده لطف
    حکمت
    کاتولیک
    امامیه
    آموزه فیض
    References: 
    • نهج الفصاحه، 1382)، ترجمة ابوالقاسم پاينده، چ چهارم، تهران، دنياى دانش.
    • ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم، 1416، لسان العرب، تصحیح امین محمد، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
    • اُ‌گریدی، جوان، 1377، مسیحیت و بدعت‌ها، ترجمة عبدالرحیم‏ سلیمانی اردستانی، قم، طه.
    • ان. تی. راست، 1378، کتاب مقدس و اقتدار خدا، ترجمة میشل آقامالیان، بی‌جا، بي‌نا.
    • ایلخانی، محمد، 1380، متافیزیک بوئتیوس(بحثی در فلسفه و کلام مسیحی)، تهران، الهام.
    • بحرانی، ابن‌میثم، 1406، قواعد المرام في علم الكلام، چ دوم‏، ‏قم‏، مكتبة آية الله المرعشي النجفي.
    • برانتل، جورج، 1381، آیین کاتولیک، ترجمة حسن قنبری، قم، مطالعات ادیان و مذاهب.
    • پالما، آنتونی، 1993، بررسی رساله‏های پولس به غلاطیان و رومیان، ترجمة آرمان رشیدی، بی‌جا، آموزشگاه کتاب مقدس.
    • پژوهشكده تحقيقات اسلامى، 1386، فرهنگ شيعه، چ دوم‏، قم‏، ‏زمزم هدايت‏.
    • پل تیلیخ، 1381، الاهیات سیستماتیک، ترجمه حسین نوروزی، تهران، حکمت.
    • پیترز، اف. ئی، 1384، یهودیت، مسیحیت و اسلام، ترجمة حسین توفیقی، قم، مطالعات ادیان و مذاهب.
    • لين، توني، 1380، تاريخ تفکر مسيحي، ترجمه روبرت آسریان، تهران، فرزان.
    • تیسن، هنری، بي‌تا، الهیات مسیحی، ترجمة ط. میکائلیان، تهران، حیات ابدی.
    • حلبی، ابوالصلاح، 1404، تقريب‌المعارف فی الکلام، بی‌چا، قم‏، الهادي.
    • حلی، 1363، انوار الملکوت فی شرح الیاقوت، چاپ دوم‏، قم‏، الشريف الرضي.
    • ـــــ ، 1413، كشف‌المراد في شرح تجريدالاعتقاد، تعلیقات حسن حسن‌زاده آملی، چ چهارم، قم‏، النشر الإسلامي‏‏‏
    • حمصی رازی، سدیدالدین، 1412ق، المنقذ من التقليد، قم، جامعة مدرسین.
    • خرازی، سيدمحسن، «قاعدة لطف(1)»، ترجمه بهروز محمدی، انتظار، 1382، سال سوم، ش 8و9، ص 65ـ84.
    • خلعتبری، حسام‌الدین، 1385، ‏«قاعده لطف و مبانی کلامی آن»، اندیشة نوین دینی، ش 6و7، ص 49ـ78.
    • دائرةالمعارف کتاب مقدس، ترجمه و تألیف بهرام محمدیان، 1380، تهران، روز نو.
    • رازى، زین‌الدین، 1415ق، مختارالصحاح، بیروت، دارالکتب العلمیة.
    • راغب اصفهانی، حسين‌بن محمد، 1412، المفردات فی غریب القرآن، بيروت، دارالعلم.
    • ربانی گلپایگانی، علی، 1413ق، «قاعدة لطف در کلام عدلیه»، مجموعه مقالات کنگره شیخ مفید، کنگره هزاره شیخ مفید، ش 89، ص3ـ56.
    • ـــــ ، 1369، «تحقیقی پیرامون لطف(2)»، نور علم، ش 12، ص26- 45.
    • ـــــ ، 1418ق، القواعدالکلامیه، قم‏، مؤسسة الإمام الصادق‌.
    • سبحانی، جعفر، 1427ق، بحوث فی الملل و النحل، قم، ‏مؤسسة الامام الصادق‌.
    • ـــــ ، 1412ق، الإلهيات على هدى الكتاب و السنة و العقل‏، چ سوم، قم، ‏المركز العالمي للدراسات الإسلامية.
    • شعرانی، ابوالحسن، بی‌تا، شرح فارسى تجريد الاعتقاد، تهران‏، اسلامية.
    • شلبی، احمد، 1993، مقارنة الادیان (2) المسیحیة، ط.العاشرة، القاهرة، مکتبة النهضة المصریة.
    • صدوق، محمد‌بن على، 1398ق، التوحید، قم، مؤسسة النشر الإسلامي‏.
    • طباطبائی، سيدمحمدحسین، 1417ق، الميزان في تفسير القرآن، چ پنجم، قم، جامعة مدرسين.
    • طبرسی نوری، سیداسماعیل، بی‌تا، کفایة الموحدین، تهران، کتابفروشی علمیه اسلامیه.
    • طوسی، خواجه نصیرالدین، 1406ق، الاقتصاد فی ما یتعلق بالاعتقاد، چ دوم، بيروت، ‏دار الاضواء‏.
    • ـــــ ، 1375، الاقتصاد الهادی إلی طریق الرشاد، بی‌جا، كتابخانه.
    • ـــــ ، 1405، تلخیص المحصل، چ دوم، بیروت، دار الاضواء.
    • علم الهدی، سیدمرتضی، 1411ق، الذخیرة فی علم الکلام، قم، النشر العالمی لجماعة المدرسین.
    • فاضل مقداد، 1422ق، اللوامع الإلهية في المباحث الكلامية، چ دوم،‏ قم‏، دفتر تبليغات اسلامى .
    • فیض کاشانی، ملامحسن، 1418ق، علم اليقين فى اصول الدّين‏، قم‏، بيدار.
    • قاضی عبدالجبار، 1422ق، شرح الاصول الخمسة، بيروت، ‏دار احياء التراث العربي .
    • قرشى، سيدعلى اكبر، 1371، قاموس قرآن، چ ششم، تهران، دارالكتب الإسلامية.
    • القس، جَیْمس، 1888، نظام التعلیم فی علم اللاهوت القویم، بیروت، امیرکان.
    • کاکس، هاروی، 1378، مسیحیت، ترجمة عبدالرحیم سلیمانی‌اردستانی، قم، مطالعات ادیان و مذاهب.
    • لاهيجى، فياض، 1372، سرمايه ايمان در اصول اعتقادات، چ سوم‏، تهران، الزهراء.
    • ـــــ ، 1383، گوهر مراد، تهران‏، سايه‏.
    • ماسون، دنیز، قرآن و کتاب مقدس، ترجمه فاطمه‌سادات تهامی، 1379، تهران، سهروردی.
    • مالک‌حسینی، 1375، «حکمت»، دانشنامة جهان اسلام، تهران، زیرنظر غلام‌علی حداد عادل، بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی.
    • مجلسى، محمدباقر، 1403ق، بحارالانوار، چ دوم‏، بيروت، دار إحياء التراث العربي.
    • محمدی، علی، 1378، شرح كشف المراد، چ چهارم، قم‏، دارالفكر.
    • مصاحب، غلام‏حسین، 1380، دایرةالمعارف فارسی، چ دوم، تهران، امیرکبیر.
    • مصباح، محمدتقی، 1375، آموزش عقائد، چ چهاردهم، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی.
    • مطهرى، مرتضی، 1390، عدل الهی، تهران، صدرا.
    • معین، محمد، 1388، فرهنگ فارسی، چ بیست و ششم، تهران، امیرکبیر.
    • مفید، محمدبن محمد نعمان، 1413ق الف، أوائل‌المقالات في‌المذاهب و المختارات،‏ قم‏، المؤتمر العالمي للشيخ المفيد.
    • ـــــ ، 1413ق ب، النکت الاعتقادیة، قم، المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید.
    • مک‌گراث، آلیستر، درآمدی بر الاهیات مسیحی، ترجمة عیسی دیباج، 1385، تهران، کتاب روشن.
    • مک‌گراث، آلیستر، درسنامه الهیات مسیحی، ترجمة بهروز حدادی، 1384 و ج 2، ترجمة بیات و دیگران، 1392، قم، مطالعات ادیان و مذاهب.
    • مولند، اینار، 1368، جهان مسیحیت، ترجمه باقر انصاری و مسیح مهاجری، تهران، امیر کبیر.
    • میبدی، رشيدالدين، 1371، کشف الاسرار و عدة الابرار، چ پنجم، تهران، امير كبير.
    • میشل، توماس، 1377، کلام مسیحی، ترجمه حسین توفیقی، قم، مطالعات ادیان و مذاهب.
    • ناس، جان‌بایر، تاریخ جامع ادیان، ترجمه علی‌‌اصغر حکمت، 1377، چ نهم، تهران، علمی و فرهنگی.
    • نجمه، الیاس، 1962، یسوع المسیح، بیروت، دیر الشیر.
    • ننسی مورفی، چیستی سرشت انسان، ترجمة شهبازی و اسلامی، 1391، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب.
    • وحیدی، شهاب‌الدین، 1389، درآمدی بر آیین پروتستان، قم، ادیان.
    • دورانت، ویل، 1371، تاریخ تمدن، ترجمة حمید عنایت و ديگران، چ سوم، تهران، انقلاب اسلامی.
    • هاکس، مستر، 1383، قاموس کتاب مقدس، چ دوم، تهران، اساطیر.
    • Augustinus, 1991, "On Nature And Grace", In a Select Library Of The Nicen And Post-Nicene, 14.vols, vol.5
    • Byrne, Peter And Houlden, Leslie, 1995, Companion Encyclopedia Of Theology, New York, Routledge.
    • Catechism Of The Catholic Church, 1994, Ireland, Veritas.
    • F.Lynch, 1981, "Anthropology", New Catholic Encyclopedia, 18.vols, vol. 1.
    • F.O.Meara, Thomas, 1987, "Grace" In Mircea Eliade, The Encyclopedia Of Religion, Macmillan, 16.vols, vol. 6.
    • John Bowker, 1999, The Oxford Dictionary Of World Religions, Oxford University Press, New York.
    • Kurt Rudolph, 1987, "Wisdom" In Mircea Eliade, The Encyclopedia Of Religion, Macmillan, 16.vols, vol.15.
    • Most, W.G., 1981, “Grace” (In THE BIBLE), New Catholic Encyclopedia, 18.vols, Vol.6.
    • Smedes, L.B, 1979, "Grace", The International Standard Bible Encyclopedia, 4.vols, vol.2.
    • Thomas Aquinas, 2006, Summa Theologiae, New York: Cambridge University Press, 61.vols.
    • 76 reads
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Dinpanah, Hasan, Taheri Akerdi , Mohammad hosein.(2025) A Comparative Review of "the Doctrine of Effusion" in the Imamiyyah School and "the Principle of Grace"in the Catholic Christianity. Ma`rifat-e Adyan, 4(2), 73-95

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Hasan Dinpanah; Mohammad hosein Taheri Akerdi ."A Comparative Review of "the Doctrine of Effusion" in the Imamiyyah School and "the Principle of Grace"in the Catholic Christianity". Ma`rifat-e Adyan, 4, 2, 2025, 73-95

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Dinpanah, H, Taheri Akerdi , M.(2025) 'A Comparative Review of "the Doctrine of Effusion" in the Imamiyyah School and "the Principle of Grace"in the Catholic Christianity', Ma`rifat-e Adyan, 4(2), pp. 73-95

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Dinpanah, H, Taheri Akerdi , M. A Comparative Review of "the Doctrine of Effusion" in the Imamiyyah School and "the Principle of Grace"in the Catholic Christianity. Ma`rifat-e Adyan, 2025; 4(2): 73-95