درختان مقدس در حوزة تفتان بلوچستان

سال چهاردهم، شماره دوم، پياپي 54، بهار 1402، ص 125-138
 

نوع مقاله: پژوهشي
کریم بخش کردی تمندانی/ کارشناسی ارشد ادیان و عرفان دانشگاه سیستان و بلوچستان    karimtamandani@gmail.com
* خليل حكيمي‌فر / استاديار گروه اديان و عرفان دانشگاه سیستان و بلوچستان     kh_hakimifar@theo.usb.ac.ir
دريافت: 01/09/1401 ـ پذيرش: 15/12/1401
چکيده
درخت يکي از مظاهر طبيعت است که در طول تاريخ و در گستره‌اي وسيع مورد توجه و حتي پرستش انسان‌ها بوده است. مسئلة اصلي اين تحقيق مربوط به تقدس برخي درختان در بلوچستان ايران و فلسفة اين تقدس است. درخت به‌دلیل ويژگي‌هايي چون طول عمر، عمودي بودن و چرخة حيات، نماد هستي، جاودانگي و مظهر قدرت و رستاخيز بوده است. به‌نظر مي‌رسد، درختاني که بازتاب‌دهندة حداکثري اين ويژگي‌ها بوده‌اند، رازآلوده‌تر و حيرت‌انگيزتر بوده و موجب تواضع و تعظيم انسان مي‌شده‌اند. در بلوچستان موارد متعددي از اين درختان کهن‌سال وجود داشته است که مردم با دخيل بستن بدان‌ها، حاجات خود را از آنها طلب مي‌کرده‌اند و براي رضايت آنها نذر‌ها و قرباني‌ها انجام مي‌داده‌اند. اعتقاد به ارتباط ميان درختان سربه‌فلک‌کشيده و عالمي که آن را محل تعيين مقدرات مي‌دانستند و انتظار رفع نيازهايي که در شرايط عادي اميدي به رفع آنها نبوده، از مهم‌ترين عوامل تقديس اين درختان بوده است. ازاين‌رو مردم اقدام به قرباني يا تقديم نذورات گوناگون در پاي اين درختان و بستن دخيل بر آنها مي‌کنند تا با تحريک و تأثيرگذاري بر آنها به هدف خود نائل آيند. اين مقاله با استفاده از منابع مکتوب و نيز با روش ميداني و از طريق گفت‌وگو با افراد کهن‌سال اين منطقه فراهم شده است و هدف از آن بررسي پيشينة عقيدتي مردمي است که روزگاري در اين منطقه مي‌زيسته‌اند و درختان مقدس در زندگي ايماني آنها و در لحظات حساس حيات آنان نقش پررنگي را ايفا مي‌کرده است.

کليدواژه‌ها: بلوچستان، تفتان، تمندان، درختان مقدس، سرو و چنار.