پروتستانتیزم و ایجاد بحران در مرجعیت دینی

سیداحمد طباطبایی ستوده/ دانشجوی دکتری ادیان و عرفان مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)
امیر خواص/  دانشیار گروه ادیان مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی«ره»    sajed1362@yahoo.com

چکیده
یکی از ویژگی‌های اصلی نهضت پروتستان که در عملکرد رهبران آن، به خصوص مارتین لوتر، نیز کاملاً ظهور و بروز دارد، مخالفت و تقابل با مرجعیت دینی در کلیسای کاتولیک و در رأس آن پاپ می‌باشد. نهضت اصلاح دینی نه با شخص پاپ یا نهادی خاص، بلکه با اصل مرجعیت پاپ و حاکمیت کلیسا مخالفت و ضدیت داشت. اصلاح‌طلبان پس از آن که با تأکید بر شعارهایی مانند «فقط کتاب مقدس»، حجیت و مرجعیت مقامات و نهادهای کلیسایی را به چالش کشیدند، تلاش نمودند کتاب مقدس را به عنوان «یگانه مرجع حقیقی دین» معرفی کنند؛ اما به دلیل اینکه برداشت‌های مختلف از کتاب مقدس همواره امکان‌پذیر است، این تغییر مرجعیت در عمل مشکلات مهم‌تری را به وجود آورد که از آن به «بحران مرجعیت» یا یاد می‌کنیم. در واقع رهبران پروتستان به قصد اصلاح مرجعیت موجود، اصل بنای مرجعیت دینی را تخریب کرده و چنان هرج و مرجی به وجود آوردند که دیگر تلاش‌های خودشان هم برای بازسازی این بنا بی‌فایده بود و هرگز نتوانستند این آب رفته را به جوی بازگرداندند. از آنجا که خطر تأثیر پروتستانتیزم در جامعه اسلامی، به خصوص میان روشنفکران مسلمان، همواره وجود داشته است، در این مقاله، با روشی توصیفی - تحلیلی، به بررسی علل و عوامل، فرایند شکل‌گیری و پیامدهای این مسئله خواهیم پرداخت.

کلیدواژه‌ها: پروتستان، مرجعیت دینی، نهضت اصلاح دینی، پروتستانتیزم اسلامی.