پروتستانتيزم و ايجاد بحران در مرجعيت ديني

سال چهاردهم، شماره اول، پياپي 53، زمستان 1401، ص125-142
 

نوع مقاله: پژوهشي
* ‌سيداحمد طباطبايي ستوده/ دانش‌پژوه دکتري اديان و عرفان مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره)      chmail.ir@sats
امير خواص/ دانشيار گروه اديان مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره)    yahoo.com@AmirKhavas
دريافت: 08/02/1401 ـ پذيرش: 05/06/1401

چکيده
يکي از ويژگي‌هاي اصلي نهضت پروتستان که در عملکرد رهبران آن، به‌ویژه مارتين لوتر نيز کاملاً ظهور و بروز دارد، مخالفت و تقابل با مرجعيت ديني در کليساي کاتوليک و در رأس آن پاپ است. «نهضت اصلاح ديني»، نه با شخص پاپ يا نهادي خاص، بلکه با اصل مرجعيت پاپ و حاکميت کليسا ضديت داشت. اصلاح‌طلبان پس از آنکه با تأکيد بر شعارهايي مانند «فقط کتاب مقدس»، حجيت و مرجعيت مقامات و نهادهاي کليسايي را به چالش کشيدند، کوشیدند کتاب مقدس را «يگانه مرجع حقيقي دين» معرفي کنند؛ اما به علت آنکه برداشت‌هاي مختلف از کتاب مقدس همواره امکان‌پذير است، اين تغيير مرجعيت در عمل، مشکلات مهم‌تري را به وجود آورد که از آن به «بحران مرجعيت» ياد مي‌کنيم. درواقع رهبران پروتستان به قصد اصلاح مرجعيت موجود، اصل بناي مرجعيت ديني را تخريب کردند و چنان هرج ‌و مرجي به وجود آوردند که ديگر تلاش‌هاي خودشان هم براي بازسازي اين بنا بي‌فايده بود و هرگز نتوانستند اين آب رفته را به جوي بازگرداندند. چون خطر تأثير پروتستانتيزم در جامعه اسلامي، به‌ویژه ميان روشنفکران مسلمان همواره وجود داشته است، اين مقاله با روشي توصيفي ـ تحليلي به بررسي علل و عوامل، فرايند شکل‌گيري و پيامدهاي اين مسئله پرداخته است.

کليدواژه‌ها: پروتستان، مرجعيت ديني، نهضت اصلاح ديني، پروتستانتيزم اسلامي.