عوامل ظهور و شیوع معنویّت‌های نوپدید
امير يوسفي / دانشجوي دكتري اديان و عرفان تطبيقي، دانشگاه فردوسي مشهد
اسماعيل سليماني / دكتري اديان و عرفان، دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات تهران
چکیده
یکی از ویژگی‌هایی که عصر حاضر را متمایز و برجسته کرده، ظهور و شیوع جنبش‌ها و گرایشهای معنوی بسیار متنوع و جدید است که با تفاسیری نو از هستی، انسان و حیات او، هویّتی جدید برای خود ساخته و پرداخته‌اند. فراگیری و گسترش روزافزونِ این گرایشهای معنوی نوین، ما را بر آن می‌دارد که به علل ظهور و شیوعِ آن‌ها بپرد‌ازیم. عموم جامعه‌شناسان، این گرایشهای معنوی را به عنوان ادیان جدید معرفی کرده‌اند. به همین دلیل، ابتدا سعی کرده‌ایم، تعریفی از این نوع ادیان به دست دهیم، سپس بر حسب تعاریف ارائه شده؛ اسباب و عوامل ظهور و شیوع این معنویّت‌ها را با توسّل به مشاهدات و تحلیل و تبیینِ یافته‌هایِ موجود، چه در درون این جنبش‌های نوظهور و چه با توجّه به شرایط متفاوتِ جامعة امروزی مورد بررسی قرار داده‌ایم، آن‌گاه به ارزیابیِ مدرنیسم و پسامدرنیسم، نفیِ سنّت و بسط فردگرایی پرداخته‌ایم و این‌که چگونه پسا‌مدرنیته در برخی از خصوصیّاتِ خود نسخة رادیکال شدة مدرنیته است و با نفیِ موجودیت سوژة مستقل و آگاه و نفیِ هر فراروایتی، بستر انواع تبیین‌های معنوی را مهیّا کرده است. در ادامه به اسباب و عواملی چون فقدان معنا در زندگی و عدم رضایت از سبک زندگی مدرن، بحران هویّت، وجود فنّاوری‌های جدید مثل اینترنت و... پرداخته شده، سپس در مورد جنبش‌هایی که در بستر و راستایِ سیر مدرنیته و همسو با آن و کمک به آن پدید آمده‌اند نیز سخن به میان آمده است.
کلیدواژه‌ها: معنویّت‌های نوظهور، دورة مدرن و پسامدرن، هویّت فردی و جمعی، مرگِ سوژه، فردگرایی
