بررسي جهان هستي به‌مثابة رؤيا از ديدگاه شنکره

سال سيزدهم، شماره دوم، پياپي 50، بهار 1401، ص117-134

نوع مقاله: پژوهشي

زهرا اسكندري / استاديار گروه معارف اسلامي، دانشگاه آزاد اسلامي، واحد داريون    eskandari66z@gmail.com
دريافت: 14/07/1399 ـ پذيرش: 16/10/1399

چکيده
مبحث «رؤيا» به‌مثابه دروازه‌اي که از آن مي‌توان به عالم غيب راه يافت، همواره در آثار انديشمندان مد نظر بوده است. با اين‌حال رؤيا در نگاه عرفا داراي زواياي گوناگوني است. شنکره (Shankara)، عارف و فيلسوف برجسته هندو، ازجمله انديشمنداني است که در نظام فکري خود از ابعاد گوناگوني به اين مبحث توجه كرده است. يکي از مهم‌ترين اين ابعاد، بُعد هستي‌شناختي است؛ به اين معنا که رؤيا را از يک حالت فردي ـ که در آن، موجودي به‌نام انسان در ساعاتي از شبانه‌روز حالتي به‌نام خواب ديدن را تجربه مي‌کند ـ خارج کرده، آن را در گستره عالم هستي بررسي نموده است. از اين زاويه، «رؤيا» ـ يعني چيزي که در برابر واقع قرار مي‌گيرد ـ مستلزم کاوش‌هاي متافيزيکي خاصي است. از اين منظر، شنکره معتقد است: کل جهان هستي همچون رؤيايي است که از برهمن (Brahman) صادر شده است. اين نوشتار كوشيده است با واکاوي آثار شنکره و بررسي رؤيا در دو سطح انساني و جهاني، وجوه رؤيا دانستن عالم هستي از منظر ايشان را بررسي كند.

کليدواژه‌ها: شنکره، رؤيا، جهان هستي، مايا، برهمن.