معرفت ادیان

مقدمه

کلیسای کاتولیک با قدمتی دوهزار ساله مدعی است که بهترین تبیین از حضور خدا در جهان را در قالب کتاب مقدس و مسیح، که خدای متجسد است، ارائه می دهد. تأسیس بزرگترین نهاد دینی در تاریخ و توجه خاص به سرسلسلة این نهاد و رساندن این سلسله به مسیح(ع)، سبب نوعی حجیت برای این کلیسا شده است. آنان دین خود را جهانی و جامع می دانند و خود را موظف به تبلیغ این دین، بر اساس ماهیت جهانی آن می دانند. کلیدی ترین جملة کتاب مقدس، که به نقل از عیسی مسیح(ع) دربارة کلیسا گفته شده است، عبارت است از: «و من نیز تو را می گویم که تویی پطرس و بر این صخره کلیسای خود را بنا می کنم و ابواب جهنم بر آن استیلا نخواهد یافت...».1 و همچنین عبارتِ «پس رفته همة امت ها را شاگرد سازید و ایشان را به اسم ِ ابّ و ابن و روح القدس تعمید دهید * و ایشان را تعلیم دهید که همة اموری را که به شما حکم کرده ام حفظ کنند. و اینک من هر روزه تا انقضای عالم همراه شما می باشم».2 بر همین اساس، امروزه نهاد کلیسا شکل گرفته است. اساساً کلیسا بدون رسیدن به سلسلة آبا و پطرس هیچ گونه حجیتی ندارد و هدفش تبشیر در سراسر جهان است. این نوشتار به اختصار، ابتدا به معنا و ماهیت کلیسا و سپس، به معنا و ماهیت کاتولیک، بر اساس دیدگاه مورد قبول کلیسای کاتولیک می پردازد؛ موضوعی که تاکنون کمتر به آن پرداخته شده است. و تلاش شده است تا با مراجعه به منابع اصلی کاتولیکی، فهم صحیح از دیدگاه آنان ارائه شود تا زمینه ای برای تحقیقات و مطالعات بعدی در باب مسیحیت یا مطالعات تطبیقی بین الادیانی فراهم گردد.

معنا و ماهیت «کلیسا»

کلیسا دارای معانی متعدد بوده و برای اشخاص مختلف، دارای مفاهیم گوناگون است. در عباراتی مانند: «بیایید به کلیسا برویم»؛ «من در کلیسا بزرگ شده ام»؛ «کلیسا باید در این زمینه قدمی بردارد»؛ «ما به کلیسای فلان کشیش می رویم»؛ «کلیسا سطح اخلاقی جامعه را بالا می برد» و «نقاشی های بسیاری در کلیسا وجود دارد» و مانند آن، «کلیسا» در هرکدام، به معنایی گرفته شده است. معنای کلیسا مبهم و غیرمعین است. از این رو، باید به این پرسش پاسخ داد که «کلیسا» واقعاً به چه معناست؟ و «ماهیت کلیسا» چیست؟

شاید عده ای کلیسا را همان ساختمان فیزیکی، که در شهر یا روستا وجود دارد، بدانند. برخی نیز کلیسا را فقط ساختمان ندانند، بلکه وجود آن را مستلزم وجود افراد و فعالیت هایی بدانند که در آن انجام می شود. از این رو، به اعتقاد آنان کلیسا مرکزی است برای انجام امور مذهبی که در کنار آن، فرصتی برای استفاده کردن از دیگران نیز وجود دارد؛ آنان وجوهی را به نام حق عضویت در آن می پردازند. شاید برخی نیز کلیسا را عبارت از کمک به نیازمندان و بیچارگان و کسانی که از تعلیم و تربیت محرومند، بدانند؛ یعنی کلیسا انجمنی برای خدمات اجتماعی است. عده ای نیز معتقدند کلیسا عبارت است از: جماعتی که هر هفته برای شنیدن سخنان سخنرانان بزرگ جمع می شوند و از موعظه های آنان بهره مند می شوند. احتمالاً برخی نیز کلیسا را درمانگاه مذهبی می دانند، و جمعی نیز کلیسا را اجتماعی برای تعلیم و تربیت اخلاقی می دانند. عده ای هم کلیسا را یادگاری از یک واقعة بزرگ تاریخی می دانند که هدف آن، حفظ خاطرة عیسی و دوران اولیة مسیحیت است.3

همه این معانی به نوعی درست است. اما کدام معنا درست تر و بهتر است. بدین منظور، ابتدا باید دید که کتاب مقدس چه معنایی را از «کلیسا» اراده کرده است؟

واژة «کلیسا» از واژة یونانی Ek-kalein و لغت لاتین Ecclesia، به معنای یک جمعیت و انجمن و یا یک اجتماعی است که اغلب دارای هدفی دینی هستند؛ یعنی اجتماع انسان هایی که فراخوانده شده و با یکدیگر جمع شده اند. در ترجمة یونانی عهد عتیق، واژة «کلیسا» Ekklesia)) در ابتدا برای اجتماع مردمی است که از سوی خدا انتخاب شده بودند، به ویژه برای آن جماعت کوه سینا که در آن بنی اسرائیل قانون را از خدا دریافت کرد و از سوی خدا به مثابة قوم مقدس، برگزیده شد. در عهد جدید نیز این واژه برای مردمی به کار رفته است که خدا آنها را برای خدمت مخصوصی فرا خوانده است. پولس نیز مؤمنان مسیحی را قوم برگزیده نامید. این مردم خانوادة روحانی خدا را تشکیل می دهند و رابطه ای که بین اعضای این خانواده وجود دارد، به وسیلة روح القدس و بر اساس کفارة مسیح به وجود آمده است؛ یعنی جماعتی که توسط ایمان به مسیح نجات یافته بود.4 در واقع، از زمان های اولیه تاکنون کلیسا، انجمن دوستی کسانی بوده که به مسیح اعتقاد داشته اند. انجمن دوستی کسانی که خود را متعهد به شخص و هدف مسیح دانسته و آن را مایة امیدواری همة مردان و زنان می دانند و هنوز نیز چنین است.5

واژة آلمانی Kirche و انگلیسی Church (به معنای کلیسا)، مشتق از واژة Kyriake یونانی به معنای وابستگی به Kyrios (خداوندLord) و به معنای خانه یا جامعة خداوند است. در زبان های رومی نیز واژه های Eglise, Chiesea, Iglesia, Ecclesia یا مشتق از واژة یونانی Ekklesia است که در عهد جدید نیز به کار رفته است و یا مشتق از واژة عبری قاهال (Qahal)، به معنای مجمع (جمعیت خدا) است.6 تمام واژه های معادل کلیسا مانند Kyriake در یونانی، Church در انگلیسی، Kirche در آلمانی، به معنای آنچه متعلق به پروردگار است7 ترجمه شده اند.8

کلمة «کلیسا» در عهد جدید، 115 بار به کار رفته و دارای معانی مختلفی است. در کتاب مقدس، واژة «کلیسا» به مثابة اموری مختلف معرفی شده است که برخی از مهم ترین آن عبارت است از:9

1. به مثابة قوم خدا10 و شراکت ایمانداران نجات یافته به وسیلة مرگ مسیح؛11

2. قوم خوانده شده از دنیا (از واژة یونانی Ekkaleo) و دعوت شده به ملکوت خداست؛ یعنی کلیسا در طبیعت، خود جدایی از دنیا دارد تا مقبول خدا شود و پاداش بگیرد.12

3. هیکل خدا و روح القدس است.13

4. بدن مسیح است. [14

5. عروس مسیح است.15البته این تشبیه، نشانگر وفاداری کلیسا به مسیح و محبت مسیح به کلیسا است؛

6. مشارکتی روحانی است؛16و17 یعنی همان سکونت روح؛ یگانگی روح؛ محبت و مراقبت از یکدیگر.18

7. یک خدمت روحانی است.19و20

8. ارتش یا جنگاوری است که با شمشیر و قدرت روح، در جنگ روحانی شرکت می کند.21

9. پایه و اساس حقیقت است. از این رو، باید با اغتشاش کنندگان و معلمان کاذب مبارزه کند.22

10. قومی با امید به آینده است که بر بازگشت مسیح متمرکز است.23

11. مریی و نامریی است؛ مراد از نامریی، مسیحیان واقعی است که به وسیلة ایمانی زنده و پویا با مسیح متحد شده و مراد از مریی اجتماعات محلی ایمانداران وفادار و همچنین مسیحیان کاذب و لغزش خوردگان است.24

بنابراین، در عهد جدید ابتدا این واژه اختصاص به قوم خدا در مسیح دارد که به مثابة شهروندان ملکوت خدا25 و برای پرستش خدا جمع شده اند. البته به معنای بدن مسیح و همچنین به معنای محل عبادت روح القدس نیز بیان شده است.26

واژة «کلیسا» هم بر کلیسای محلی27 و هم بر کلیسای جهانی28 اطلاق می شود.29 کلیسای محلی: یعنی جماعتی از مؤمنان، که برای پرستش در محلی خاص جمع می شوند. این کلیسا نیز باید دارای تمام شرایط یک کلیسای واقعی و جامع باشد؛ زیرا چنین کلیسایی در واقع بدن مسیح در مکانی معین است. از این رو، پولس می گفت: «کلیسای خدا که در قرنتس است»30؛ و «سلام پولس بر کلیسای تسالونیکی».31

کلیسای جهانی یا جامع: یعنی تمام مؤمنان مسیحی بدون در نظر گرفتن زمان و مکان. از این رو، تمام فرقه های مسیحی، که از مؤمنان واقعی تشکیل یافته اند، قسمتی از این کلیسای جامع هستند؛ زیرا با بدن مسیح متحد شده اند. کلیسا تنها از مردم یک ملت نیست، بلکه مردم تمام ملت ها، کلیسا را تشکیل می دهند. در عهد جدید،32 آمده است: «پس دیگر هیچ تفاوتی میان یهودی و غیریهودی، برده و آزاد، مرد و زن وجود ندارد؛ زیرا همة شما در اتحاد با مسیح عیسی یک هستید».33

در واقع، واژة «کلیسا» در کاربرد مسیحی خود برای اجتماع مربوط به مراسم نماز (عشاء ربانی) تعیین شده است. اما برای اجتماع های محلی ویا اجتماع های جهانی مؤمنان نیز به کار می رود. این سه معنا از یکدیگر جداناپذیرند؛ یعنی کلیسا عبارت است از: مردمی که خدا آنان را از سراسر جهان جمع کرده است. همچنین کلیسا در اجتماع های محلی نیز وجود دارد و مراسم نماز، به ویژه عشاء ربانی را برپا می کند. کلیسا حیات خود را از کلمه و بدن مسیح می گیرد. بنابراین، خود تبدیل به بدن مسیح می شود.34

همچنین کلیسای کاتولیک معتقد است کلیسا، مقدس است و باید به کلیسای مقدس ایمان آورد. در اعتقادنامه رسولان، که از اولین اعتقادنامه ها در مسیحیت است، تصریح شده است که «من به کلیسای مقدس کاتولیک اعتقاد دارم».35 نیز در بند 748 اعتقادنامه رسمی کلیسای کاتولیک (کتگیزم) و همچنین در نظامنامه دگماهای کلیسا مصوب 21 نوامبر 1964 در شورای واتیکانی دو، که به Lumen Gentium معروف است، در بند اول آن به استناد مرقس 16: 15 تصریح شده که مسیح نور انسانیت است که با روح القدس متحد شده و پیام خود را از طریق انجیل، به تمام مخلوقات اعلام کرده است و الان نور مسیح از طریق کلیسا ساطع است.36

همچنین در بند 19 فصل سوم بحث کلیسا، در مصوبات شورای واتیکانی دو تصریح شده است که ماهیت کلیسا، ماهیتی الاهی و جهانی است. در این بند آمده است:

خداوند عیسی در عین حال که به پدر دعا می کرد، عده ای را نیز به سمت خود فرامی خواند؛ همان دوازده نفری که او برگزید تا با او باشند و آنان را فرستاد تا ملکوت خدا را اعلام کنند.37 او این رسولان را38 به شکل یک جمع یا گروه منظم پایه گذاری کرد و پطرس را از میان آنان برگزید و در رأس آنان قرار داد.39 او آنان را ابتدا به سوی بنی اسرائیل و سپس به سوی تمام ملل فرستاد،40 تا آنکه تمام ملل را به مثابة شریک قدرتش، شاگرد وی ساخته و آنان را تقدیس و راهبری نمایند.41 آنان به این ترتیب کلیسای او را انتشار دادند و با خدمت به آن تحت هدایت خدا، هر روزه حتی تا پایان جهان آن را شبانی خواهند نمود.42 رسولان در روز پنطیکاست، حسب وعدة الاهی که گفت: «چون روح القدس بر شما آید، قوت خواهید یافت و شاهد من خواهید بود، در اورشلیم و تمامی یهودیه و سامره و تا اقصای جهان»،43 به طور کامل، در این رسالت، استوار گشتند.44 رسولان با اعلام انجیل در همه جا،45 که تحت نفوذ روح القدس توسط شنوندگان پذیرفته می شد، کلیسای جهانی را که خداوند عیسی بر رسولان قرار داد و بنیان آن را بر پطرس قرار داد، گردآورند که خود عیسی مسیح در رأس ایشان همواره سنگ زاویة آن است46.47

در دریافت مسیحیان راست کیش از مسیحیت، به نظر می رسد که به زمین آمدن مسیح موضوعی محوری باشد؛ برای اینکه او به زمین می آید تا کلیسایی جهانی بنا کند تا برای همیشه تداوم داشته باشد و تعلیماتش همه زمان ها و مکان ها و همه اوضاع و احوال انسان ها را در برگیرد. بدون تشکیل این کلیسا، آمدن مسیح بیهوده بوده و در نتیجه، پاسداری از تداوم آن باید مهم ترین وظیفه در این جهان باشد. این دیدگاه، در قرن دوم توسط ایرنئوس نخستین، الهیدان بزرگ لاتین مطرح شد و علیه گنوسی ها به کار رفت و حتی برای حفظ کلیسای جهانی، آگوستین در قرن پنجم کاربرد زور علیه دشمنان و دوناتیان48 را، که گروهی از مسیحیان بومی آفریقا در الجزایر امروزی بودند و از نفوذ رو به رشد کلیسای روم در شمال آفریقا ناخشنود بودند، مجاز شمرد. دولت تئودوسیوس، دوناتیان را از عبادت کردن منع کرد و دستور مصادرة اموال و تبعید آنان را داد تا همه به کلیسای اصلی بازگردند. دولت تنها کلیسای کاتولیک را، که به قول آگوستین مادر همه مؤمنان بود، به رسمیت می شناخت.49

آنان معتقد بودند برای اینکه نهادی که در این جهان کار می کند بتواند نقش خود را ایفا کند، باید سیاست هم در کارش باشد و این سازمان باید اداره شود. مجریانی انسانی نیز خطا خواهند کرد. از این رو، دوره هایی از خطا و حتی فساد پیش می آید. اما برای کسانی که معتقد به کلیسایی هستند که تأسیس الاهی دارد و او به تداوم آن دستور داده است، این خطاها اهمیت اساسی ندارد.50

بحث قداست و حجیت کلیسا نیز از مباحث مهمی است که همواره در تاریخ وجود داشته است. اینکه کلیسا امری بشری است یا الاهی و اگر الاهی است، چه کسانی حق ورود به این مجموعه را دارند، از جمله مباحث مورد اختلاف میان مسیحیان بود. از برای نمونه، دوناتیان معتقد بودند که کلیسا مجموعه ای از قدیسان است و گناهکاران در آن جایی ندارند. این امر در دورة تعقیب و آزار مسیحیان در اوایل قرن چهارم و قبل از تغییر آیین کنستانتین در 313م.، اهمیت به سزایی داشت. بسیاری در این دوران، با تسلیم کتاب مقدسِ خود به مقامات رومی، از دید دوناتیان خائن تلقی می شدند. دوناتیان خواستار طرد آنان از کلیسا بودند. آنان حتی تعمیدها و انتصابات اسقفان و کشیشان را، به دلیلی آلوده بودن به گناه، نامعتبر می دانستند. اما از سوی دیگر، آگوستین به گونه ای متفاوت می اندیشید. وی کلیسا را مجموعه ای مرکب از قدیسان و گنهکاران می دانست و معتقد بود که اعتبار مراسم و موعظة کلیسا، به قداستِ اجراکنندگان آن بستگی ندارد، بلکه به شخص عیسی مسیح متکی است. بی ارزش بودن شخص اجرا کننده، آسیبی به اعتبار آیین های مقدس وارد نمی کند. این دیدگاه به سرعت به معیاری در کلیسا تبدیل شد و تأثیر عمیقی بر تفکر مسیحی دربارة ماهیت کلیسا و مجریان آن گذاشت.51

البته این بحث نیز مطرح است که اساساً عیسای ناصری، هرگز سخنی از بنای کلیسا به میان نیاورده است. اساساً عیسی، کسی را نه به کلیسا و نه به خود، بلکه همه را به ملکوت الاهی دعوت کرد. عیسی واعظی قوی و همزمان شفادهنده ای پرجذبه برای روح و بدن بود. همچنین پیامبری تحریک کننده بود که خود را منتقدِ معبد نشان داد. این دیگران بودند که او را مسیحا معرفی کردند. وی در مدت کوتاه فعالیتش، که کمتر از سه سال بود، به دنبال تأسیس جامعه ای جدا و متمایز از بنی اسرائیل با اعتقادنامه و آیین خاص، یا در پی ایجاد یک سازمان با ساختار و مناصب ویژه نبود، بنابر شواهد موجود، عیسی هیچ کلیسایی در طول عمر خود بنا نکرد. اما با این وجود، مؤمنان مسیحی و کلیسا همچنان معتقدند که شخص عیسی، مؤسس کلیسا بوده و اعتبار و حجیت کلیسا به عیسی مسیح است. آنان معتقدند که پس از مرگ مسیح، جامعه ای دینی متفاوت از بنی اسرائیل و متأثر از رستاخیز مسیح و روح القدس به وجود آمده و گرچه توسط مسیح، کلیسا تأسیس نشد، اما اساس آن به مسیح بازمی گردد و مؤمنان به مسیح براساس اعتقاد به ملکوت الاهی اقدام به این عمل نمودند.52

در امتداد همین تفکر، کلیسا دست به تأسیس نهاد کلیسایی با محوریت پاپ زد. تاریخ پرفراز و نشیبی برای رسمیت این نهاد وجود دارد. کاتولیک ها معتقدند رسالت حواریون بنابر آنچه در اناجیل آمده، در زمان مسیح و توسط خود مسیح به حواریون داده شده است.53 اکنون کلیسا تلاش می کند بر اساس آن رفتار نماید. عیسی نیز بنای کلیسا را بر شمعون، که عیسی او را پطرس یعنی صخره نامید، نهاد و کلیدهای ملکوت آسمان را به او داد.54 او نیز آن را به آبای کلیسا سپرد. آنان معتقدند: کلیسای کاتولیک، کلیسای رسولی است؛ یعنی این ویژگی رسولی کلیساست که صحت سنت عقیده و عمل را ضمانت می کند. سنت کاتولیکی نیز تأسیس شد و ادامه یافت تا ایمان به مسیح، و تعالیم حواریون اولیه وجانشینان بعدی آنان را نشان دهد.55 کلیسای کاتولیک، این را تثبیت نظریة پاپی و نظام کلیسایی خود می داند و معتقد است که اسقف رم، جانشین پطرس است و به سبب این کلیدها، دارای قدرت فراگیر بر کلیساست.56 پولس نیز در نامه های خود به افراد بسیاری درود می فرستد و از بزرگان بسیاری، که در رهبری کلیسا نقش دارند و میانشان چند زن نیز وجود دارد، یاد می کند. حتی در برخی از متون،57 که پیروان پولس آن را نوشته اند، به «اسقف»، «کشیش» و «شماس» اشاره شده است.58

کلیسای کاتولیک معتقد است که اول بار، ایگناتیوس در قرن دوم، نظام سلسله مراتبی را مطرح کرد. ایرنئوس نیز فهرستی از آبا را منتشر کرد. می توان به لحاظ تاریخی اثبات نمود که در مسیحیت اولیة پس از عصر رسولان، نظام حاکمیت اسقفی با یک اسقف، وجود داشت. حدود سال 110 میلادی در انطاکیه، اسقف ایگناتیوس، نظامی متشکل از سه مقام، مرکب از اسقف، کشیش و شمّاس به وجود آورد که بعدها در سراسر امپراطوری رواج یافت و آیین عشاء ربانی، دیگر بدون حضور اسقف اجرا نمی شد. این نوعی تمایز میان «روحانی» و «عامی» بود.59 پاپ لئوی اول، معروف به لئوی کبیر، اسقف رم در حدود سال های 440-461م تلاش کرد تا مرجعیت پاپی را فراگیر کند. وی اسقف رم را جانشین پطرس نامید و برای اثبات آن، به برخی عبارات عهد جدید استناد کرد.60 و با تفسیر آنان به اصل و ماهیت قدرت پاپی پرداخت. این شیوه امپراتور والنتیوس سوم را تحت تأثیر قرار داد و او در سال 445م اعلام کرد که اسقف رم رأس کلیساست. و آن را به سلسله آبایی رساند که به پطرس ختم می شود.61

نظام سلسله مراتبی که در قرن دو و سه رشد یافت و در قرن چهارم فراگیر شد، به مرور به تمام فرقه های رهبانی نیز راه یافت و بعدها به اصلی از اصول تعلیمی کلیسا و یکی از آیین های هفتگانة مقدس تبدیل شد.62 در مجموع، باید گفت: سلسله مراتب روحانی از امور مقدس در کلیسای کاتولیک است. در نظامنامه جزمی کلیسا،63در شورای دوم واتیکان، که به(Lumen gentium) است، در بند پنجم آن زیر عنوان «The Universal Call to Holiness» تصریح دارد که «هرچه مربوط به کلیساست، خواه متعلق به نظام سلسله مراتبی باشد، یا هرچه توسط این نظام پاسداری می شود، مقدس شمرده می شود؛»64 ما به فراخور بحث خود، به همین مقدار بسنده می کنیم:65

امروزه نیز کلیسای کاتولیک بنابر آنچه در شورای واتیکانی اول و دوم مطرح کرده است، نقش کلیدی به کلیسا داده است و اساساً کلیسا را محور اتصال به خدا و راه نجات معرفی کرده است.66

از مجموع مباحث مطرح شده می توان گفت: کلیسا در سه معنای مهم به کار می رود:

1. کلیسا به معنای امت و به معنای اجتماع انسان هایی است که فراخوانده شده و با یکدیگر جمع شده و اغلب دارای هدفی دینی هستند. کلیسا در ابتدا برای قوم بنی اسرائیل، که در کوه سینا، قانون را از خدا دریافت کرد و به مثابة قوم مقدس برگزیده شد، به کار می رفت. در عهد جدید نیز این واژه برای مردمی به کار رفته است که خدا آنها را برای خدمت به خصوصی فرا خوانده است. کلیسا، مؤمنان مسیحی را قوم برگزیده نامید. این مردم خانوادة روحانی خدا را تشکیل می دهند. رابطه ای که بین اعضای این خانواده وجود دارد، به وسیلة روح القدس و براساس کفارة مسیح به وجود آمده است. از این رو، کلیسای کاتولیک ماهیت خود را الاهی و جهانی می داند. آنان معتقدند کلیسا ابتدا، برای قوم بنی اسرائیل بود، اما به مرور و با ظهور مسیح، به جامعه مسیحی تعلق گرفت و رسالتی جهانی یافت و مأمور شد تا با الهام و کمک روح القدس، این رسالت را به عالم انتقال دهد. کلیسا براساس عهد جدید،67 همان اجتماع افرادی بود که خود را وقف تعالیم رسولان و مراسم نماز و عشاء ربانی کرده بودند. کلیسا، گاه به معنای فرقه و مذهب نیز آمده است؛ یعنی وقتی می گویند کلیسای کاتولیک، یعنی فرقه کاتولیک. کلیسای منونایت، یعنی فرقه و مذهب منونایت. البته این معنا بیشتر در کلیساهای پروتستان به کار می رود. مراد از کلیسا، همان فرقه های متعدد است. مثلاً، اگر گفته شود، در آمریکا کلیساهای متعدد وجود دارد، یعنی فرقه های متعدد وجود دارد؛ یعنی همان اجتماع های دینی و مردمی یک گروه خاص،68 که گاه تعبیر به «فرقه» می شود.

در واقع، واژه «کلیسا» در ابتدا به معنای «گروه مسیحیان» به کار می رفت، نه به معنای ساختمان و محل برگزاری مراسم عبادی، یا به معنای چارچوب های سازمانی، که به مرور زمان ترتیب یافت. بنابراین، در ابتدا کلمه «کلیسا» برابر نهاد کلمه «امت» نزد مسلمانان بود، نه معادل واژه «مسجد».69

2. کلیسا به معنای ساختمان و محل برگزاری مراسم عبادی مانند عشاء ربانی و غسل تعمید آمده است. در این معنا، واژه «کلیسا» معادل واژه «مسجد» نزد مسلمانان است. دراین معنا، بیشتر به بُعد فیزیکی کلیسا توجه شده است؛ یعنی ساختمانی که در آن محراب، شیشه های رنگ شده، همراه با نقاشی هایی از داستان عیسی، مریم و قدیسان، نیمکت هایی برای نشستن، حوضچة غسل تعمید و غیره وجود دارد.70

3. کلیسا به معنای نهادی دارای چارچوب های سازمانی، که در آن سلسله مراتب روحانی وجود دارد و شرح وظایف هر یک مشخص است. در این معنا، کلیسا فراتر از دیگر عناصر دینی است و حتی اجازه تأسیس یک آموزه را دارد. اسقف اعظم جانشین پطرس و مسیح است. پاتریارک رم، که سرور اسقفان است، به پاپ معروف است و در بالاترین جایگاه قرار دارد. در این معنا، کلیسا به مثابه یک نهاد اجتماعی دینی دارای ساختار و وظایف مشخص است.71

امروزه، معنای سوم مهم ترین معنا و کاربردی ترین معنا را در کلیسای کاتولیک دارد. هرجا سخن از کلیسای کاتولیک است، به نوعی معنای سوم لحاظ می شود. البته این معنای سوم، به نوعی شامل دو معنا دیگر است؛ نهاد اجتماع کاتولیکی به رهبری پاپ، هم شامل گروه خاص از مؤمنان (فرقة کاتولیک) و هم ساختمان خاص می باشد. از این رو، مراد از بسیاری از کتاب ها با عنوان کلیسای کاتولیک، همان نهاد کلیسایی کاتولیک هاست.

به علاوه، به اعتقاد کاتولیک ها، کلیسا ماهیتی الاهی دارد که تحت اشراف روح القدس به فعالیت می کند. روح القدس در دو راهی ها، هادی کلیسا است. امروزه هرآنچه کلیسا و پاپ از منصب پاپی بگوید، حجت است. همچنین کلیسا ماهیتی جهانی دارد. گرچه در ابتدا برای قوم بنی اسراییل بود، اما در ادامه ماهیتی جهانی و تبشیری پیدا کرد؛ زیرا مسیح به حواریون فرمود: «بروید و همه را شاگرد من سازد». سه ویژگی الاهی بودن، جهانی بودن و تبشیری بودن، اساس ماهیت کلیساست.

معنا و ماهیت «کاتولیک»

واژة «کاتولیک» نام مذهبی خاص است که در میان دنیای بزرگ مسیحیت، برای تمایز با پروتستان و ارتدکس انتخاب شده است. کاتولیک ها به وسیلة ذکر، احترام به پاپ، انجام عشاء ربانی در شنبه، و داشتن کشیش هایی که ازدواج نمی کنند و مواردی از این دست، از پروتستان ها متمایز می شوند. برخی کشورها مانند ایتالیا و ایرلند کاتولیک هستند. در آمریکا نیز کاتولیک های فراوانی زندگی می کنند. اساساً مردم در مسیحیت، بر اساس همین مذاهب تقسیم می شوند. حتی در تربیت کودکان نیز این مسلک به روشنی نشان داده می شود. کاتولیک به مثابة یک مذهب مسیحی، در میان مذاهب متعدد مطرح است و با فرهنگ و ویژگی های ممتاز قابل شناسایی است. کاتولیک متمایز از لوتری، کالونی، پرسبیتری، ارتدکسی روسیه وارتدکسی یونان است و می توان از راه بیانیه های آن به ماهیت آن پی برد. دو نوع کاتولیک رومی و بیزانسی نیز 72 وجود دارد.

برای فهم درست معنای «کاتولیک» و اینکه آیا معنای تاریخی آن مراد است، یا جامعه شناختی و یا الاهیاتی؟ باید دید که مسیحیان اولیه خودشان برای اولین بار واژة «کاتولیک» را به چه معنا به کار می بردند؟ وقتی در کلیسا خود را کاتولیک می نامیدند، چه معنایی اراده می کردند؟ بعید به نظر می رسد، کسانی که کاتولیک نیستند، اما در اعتقادنامه رسولان خود می خوانند که «من ایمان دارم به کلیسای مقدس، کاتولیک (جامع)، و رسولی (پاپی)»73، مرادشان همان مذهب کاتولیک فعلی باشد؛74 زیرا بسیاری از پروتستان ها نیز امروز این اصطلاح را به کار می برند و مرادشان فرقة کاتولیک نیست.75

واژة «کاتولیک» (Catholic) مرکب از دو واژة یونانی (kath) و (holou) به معنای «همه چیز» است.76 وقتی در یک سخنرانی غیردینی، مراد از «کاتولیک»، به معنای عریض و پهن، گسترة وسیع و مانند این77 است. در این حالت، معنای مقابل کاتولیک عبارت است از: تنگ و باریک، و محدود. کلمه «کاتولیک» در عهد جدید یافت نمی شود، اما در مسیحیت اولیه به کار می رفت. اسناد قدیمی کلیسا مانند «دیداخه»78 و آثار برخی از پدران کلیسا مانند پولیکارپ، نشان از جهانی بودن آن است. اما برای اولین بار ایگناتوس79 (35ـ107م) از کلمه «کاتولیک» استفاده کرد. مراد وی از کاتولیک، تمام مؤمنان مسیحی بود (در مقابلِ جوامع خاص مسیحی آن زمان) تا بتواند تمام افراد را شامل شود و این همان نگاه جامع و جهانی به کلیسا بود.80

در اواخر قرن دوم، کلمه «کاتولیک» به معنای «حقیقی» یا «قابل اعتماد»،81 در مقابلِ برخی گروه های منحرفِ مدعی به کار می رفت. در این معنا، کاتولیک یعنی امر حقیقی، و اولین بار ایرنئوس اسقف لیون82 (130-200م) لفظ «کاتولیک» را در برابر فرقه های منحرف مانند مرقیونی ها83 به کار برد. از منظر ایرنئوس، لفظ «کاتولیک» مترادف ارتدکسی و راست کیشی، به معنای عقاید و عبادات صحیح بود و شامل کلیسای جامع بود تا بدعت گذارانی را که مدعی مسیحیت بودند، خارج کند.84 البته میان این دو معنای «جامع» و «حقیقی»، قرابتی وجود دارد.

در اواسط قرن سوم نیز سیپرین اسقف کارتاژ،85 به نحو استعاره ای از این لفظ استفاده کرد و آن را تنها راه در کلیسا نامید. در قرن چهارم نیز کاتولیک به معنای کلیسای راستین،86 در مقابل گروه های بدعت گذار و تفرقه انداز، بود. سنت سیریل،87 نیز در اواخر قرن چهارم می گوید: کاتولیک را کاتولیک گفتند، چون در تمام دنیا پراکنده شده و تعالیم آن جهانی است. در قرن پنجم نیز کاتولیک به معنای جامع به کار می رفت و کشیش وینسنت88 (متوفای450م)، آن را برای اصول جهانی به کار برد و گفت این وحدت در عقاید را «کاتولیک» گویند.89

از مجموع این مباحث به دست می آید که وحدت عمومی مسیحیت، در یک کلیسای بزرگ، که همان کلیسای کاتولیک است، تحقق می یابد. این وحدت در قرون وسطا (سال 1054م)، توسط کلیسای شرق از بین رفت. شرقی ها خود را «ارتدکس» (راست کیش در عقاید و عبادت) و غربی ها خود را «کاتولیک» (جهانی یا جامع) خواندند. در قرن شانزدهم میلادی نیز جریان پروتستان و اصلاح گرا از کلیسای غرب (کاتولیک) جدا شدند. آنان مخالف برخی انحرافات کلیسای کاتولیک بودند و از آن پس، کلیسای کاتولیک به سبب مرجعیت پاپ، که در رم بود، به «کلیسای کاتولیک رومی» تغییر نام داد.90 از سال 1529، که لفظ پروتستان در اروپا استعمال شد، کاتولیک در مقابل این فرقه از مسیحیت به کار رفت.91 امروزه بسیاری کاتولیک را به معنای «جهانی»92 می دانند که جامعیت و همگانی بودن در آن مستتر است.93

کاتولیک ها در قلمروهای اسقفی زندگی می کنند و هر کاتولیک، با همین قلمروهای اسقفی شناخته می شود. در این قلمروها، کشیش ها تعلیم آموزه ها و برگزاری مراسم تعمید، عشاء ربانی، تدفین و ازدواج را برعهده دارند و در واقع شبان آنان اند. آنان باید از سوی اسقف به منطقة خود سرکشی کنند. اسقف نیز هر پنج سال، یک بار باید به واتیکان برود94 و گزارشی از فعالیت های کشیش های تحت نظر خود را در قلمرو اسقفی خود، به مقامات واتیکان ارائه دهد تا گامی در جهت وحدت در جامعة کاتولیکی برداشته باشد.95 در مجموع باید گفت: دو معنای «جامع» (یا جهانی) و «حقیقی» (یا قابل اعتماد) اصلی ترین معنای لغت «کاتولیک» است که امروزه نیز به کار می رود.96

اما دربارة ماهیت کاتولیک باید گفت: به عقیدة کلیسا، ماهیت ایمان کاتولیکی در قرون اولیه، مبتنی بر اعتقاد به چند چیز بود که عبارت بود از:

1. مسیح مردی بود که با قدرت خدا عمل کرد.

2. او خود را از طریق صلیب تسلیم مرگ کرد.

3. خداوند نیز سه روز پس از مرگش او را برانگیخت.

4. رسولان نیز شاهدان این حقیقت بودند.

5. ایمان به این برخاستنِ پروردگار، سبب بخشش گناهان می شود.

6. تمام این امور توسط انبیای گذشتة بنی اسرائیل پیش بینی شده بود.

می توان این موارد را در نوشته های پولس و دیگران در عهد جدید نشان داد. البته در این نوشته ها، تفاوت هایی درباره ویژگی های شخصی، پیام ها، مطالبات و سرانجامِ مسیح، وجود دارد، که مهم ترین آن تفاوت در تصویری است که انجیل یوحنا، در مقابل اناجیل همنوا، از مسیح نشان می دهد. اما در مجموع می توان گفت: تنها چیزی که در عهد جدید بر آن یک توافق همگانی وجود دارد، این است که مسیح، برای تمام کسانی که می خواهند پیرو راهش باشند، در زندگی، رنج، مرگ و رستاخیز خود، هستة مرکزی ایمان است.97

برخی از مسیحیان مانند پل تیلیخ،98 جوهر و ماهیت کاتولیک را تبعیت از سنت و اعتماد به خدا می دانند. تیلیخ میان جوهرة کاتولیک با جوهرة پروتستان تفاوت قابل است. وی از لفظ (substance) استفاده می کند و می گوید: جوهرة کاتولیک تبعیت از سنت است در حالی که، اصول پروتستان در مخالفت با سنت و تبعیت از کتاب مقدس99 داوری می شود. امروزه می توان ماهیت کاتولیک را بر اصل اعتماد استوار کرد. در حالی که، پروتستان ها به سمت بی اعتمادی و بدگمانی گام برمی دارند. از سوی دیگر، برخی از بزرگان کاتولیک سه وجه برای ماهیت کاتولیکی بیان کرده اند.

1. تأکید بر مراسم مذهبی که نشانی از فیض خدا در جهان است؛

2. معنای قوی از وساطت؛ مانند فیض خدا از طریق مسیح و یا کلیسا که واسطة ماست؛

3. عشاءربانی که هستة مرکزی تفکر کاتولیکی است.100

در مجموع، می توان گفت که واژة «کاتولیک» یک تاریخ طولانی پشت سر خود دارد. امروزه فقط به مثابة نامی برای یک مذهب مسیحی در برابر ارتدکس و پروتستان به کار می رود. ماهیت آن نیز بر تبعیت از سنت و بر اصل اعتماد بر مسیح استوار است. آیین های مقدس، فیض، کلیسا و عشاءربانی ماهیت کلیسای کاتولیک است. اصلی ترین آموزه های مسیحیت کاتولیک عبارت است از: الوهیت مسیح، تثلیث، تجسد خدا در مسیح، بازخرید گناهان بشری (فدا).101 به طور خلاصه می توان گفت: کلیسای کاتولیک رومی شکلی از مسیحیت است و ماهیت آن براساس اعتقادنامه های کلیسایی شکل گرفته است به ترتیب شاملِ این موارد است: تثلیث حقیقت است، جهان توسط خدا خلق شده است. آدم وحوا دچار لغزش و سقوط شده اند. پسر خدا در جهان تجسد یافت و سبب بازخرید (فدای) گناهان ما شد. و هرکس این موارد را رد کند، مرتد شده است.102

جمع بندی

از مجموع آنچه گذشت می توان گفت:

1. معانی لغوی متعددی در عهد جدید برای کلیسا مطرح شده است.

2. واژة «کلیسا» هم بر کلیسای محلی و هم بر کلیسای جهانی اطلاق می شود.

3. در مجموع سه معنای اصلی برای کلیسا مطرح است: أ. قوم برگزیدة خدا؛ ب. ساختمان محل عبادت با ویژگی و معماری خاص، ج. نهاد کلیسایی که دارای سلسله مراتب روحانی است و پاپ در رأس آن قرار دارد، که در مسیحیت کاتولیک معنای سوم، مهم ترین و رایج ترین معنای امروزی کلیساست.

4. ماهیت کلیسا نیز ماهیتی الاهی، جهانی و تبشیری است.

5. واژه کلمه کاتولیک در مسیحیت اولیه به کار می رفت و برای اولین بار ایگناتوس از کلمه «کاتولیک» استفاده کرد. که مراد وی از کاتولیک، تمام مؤمنان مسیحی بود.

6. در اواخر قرن دوم، واژة کاتولیک به معنای «حقیقی» یا «قابل اعتماد» و در مقابلِ برخی گروه های منحرفِ مدعی به کار می رفت. در قرن سوم و چهارم نیز کاتولیک به معنای کلیسای راستین ـ در مقابل گروه های بدعت گذار و تفرقه انداز ـ بود.

7. در قرن پنجم نیز کاتولیک به معنای جامع به کار می رفت و کشیش وینسنت آن را برای اصول جهانی به کار برد و گفت این وحدت در عقاید را کاتولیک گویند. این وحدت در قرون وسطا، در سال 1054م توسط کلیسای شرق از بین رفت. شرقی ها خود را ارتدکس (راست کیش در عقاید و عبادت) و غربی ها خود را کاتولیک (جهانی یا جامع) خواندند.

8. در قرن شانزدهم میلادی نیز جریان پروتستان و اصلاح گرا از کلیسای غرب (کاتولیک) جدا شدند.

9. امروزه بسیاری کاتولیک را به معنای «جهانی» می دانند که جامعیت و همگانی بودن در آن مستتر است. اما دو معنای جامع (یا جهانی) و حقیقی (یا قابل اعتماد)، اصلی ترین معنای لغت «کاتولیک» است که امروزه نیز به کار می رود.

10. ماهیت ایمان کاتولیکی در قرون اولیه، مبتنی بر اعتقاد به چند چیز بود که عبارت بود از: 1. مسیح مردی بود که با قدرت خدا عمل کرد، 2. او خود را از طریق صلیب تسلیم مرگ کرد، 3. خداوند نیز سه روز پس از مرگش او را برانگیخت، 4. رسولان نیز شاهدان این حقیقت بودند، 5. ایمان به این برخاستنِ پروردگار، سبب بخشش گناهان می شود، 6. تمام این امور، توسط انبیای گذشتة بنی اسرائیل پیش بینی شده بود.

11. در مجموع دربارة ماهیت کاتولیک باید گفت: آیین های مقدس، فیض، کلیسا و عشاءربانی ماهیت کلیسای کاتولیک است و اصلی ترین آموزه های مسیحیت کاتولیک نیز عبارت است از: الوهیت مسیح، تثلیث، تجسد خدا در مسیح، بازخرید گناهان بشری (فدا). هرکس این موارد را رد کند، مرتد شده است.

منابع

پیترز، اف، ئی.، یهودیت، مسیحیت و اسلام، ترجمه حسین توفیقی، 3جلدی، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، 1384.

خاچیکی، سارو، اصول مسیحیت، تهران، حیات ابدی، 1982.

دایرة المعارف کتاب مقدس، بهرام محمدیان و دیگران، تهران، سرخدار، 1381.

دورانت، ویل، تاریخ تمدن، ترجمه جمعی از مترجمان، ج 3و4، چاپ سوم، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، 1370 و 1371.

کلیسا، ترجمة فریدون رجایی، تهران، حیات ابدی، بی تا.

کونگ، هانس، تاریخ کلیسای کاتولیک، ترجمه حسن قنبری، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان ومذاهب، 1384.

کونگ،هانس، متفکران بزرگ مسیحی، گروه مترجمان، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، 1386.

گریدی، جوان اُ.، مسحیت و بدعتها، ترجمه عبدالرحیم سلیمانی، قم، طه، 1377.

لین، تونی، تاریخ تفکر مسیحی، ترجمه روبرت آسوریان، تهران، فرزان، 1380.

مک گراث، آلیستر، درسنامه الاهیات مسیحی: شاخصه ها، منابع و روش ها، ترجمه بهروز حدادی، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، 1384.

میشل، توماس، کلام مسیحی، ترجمه حسین توفیقی، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، 1377.

میلر، دانلر ج.، ماهیت و مأموریت کلیسا، ترجمه ط. میکائیلیان، شورای کلیسای انجیلی ایران، تهران، حیات ابدی، بی تا.

Bede The Venerable: The Commentary on the Seven Catholic Epistles, Translated by David Hurst, Kalamazoo, Michigan: Cistercian Publications,1985.

Bockmuehl, Markus and Thompson, Michel B., (eds), A Vision For The Church: Studies in Early Christian Ecclesiology in Honour of J. P. M. Sweet, Edinburgh: T&T Clark Ltd, 1997.

Catechism Of The Catholic Church, London: Geoffrey Chapman, 1999.

Cunningham, Lawrence S., An Introduction to Catholicism, New York: Cambridge University Press, 2009.

"Dogmatic Constitution On The Church", (Vatican II, Lumen Gentium, 21 November, 1964) in Vatican Council II: The Conciliar And Post Conciliar Documents, General Editor: Austin Flannery, O.P. (New York: Costello Publishing Company, 1992).

J.N.D. Kelly, Dictionary of popes, New York: Oxford University Press, 1996.

Kong, Hans, The Catholic Church: A Short History, Translated By: John Bowden, New York: A modern Library Chronicles Book, 2003.

Matthew Bunson, The pope Encyclopedia: An A to Z of the Holy See, New York: Crown Treade Paperbacks, 1995.

O'Collins, Gerald, and Farrugia, Mario, Catholicism: The Story of Catholic Christianity, New York: Oxford University Press Inc., 2003.

O’Collins, Gerald, Catholicism: A Very Short Introduction, New York: Oxford University Press Inc., 2008.

Walsh, Michael, Roman Catholicism: The Basics. London & New York: Routledge, by Taylor & Francis Inc., 2005.

* دانشجوی دکتری ادیان وعرفان و عضو هیأت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)

دریافت: 8/4/90 ـ پذیرش: 7/6/90 Taheri54@gmail.com

1. متی 16: 18.

2 . متی 28: 19-20

3 . دانلر ج. میلر، ماهیت و مأموریت کلیسا، ترجمه ط. میکائیلیان، ص 1-3

- Lawrence S. Cunningham, An Introduction to Catholicism, p 75-76 & 89-90; Michael Walsh, Roman Catholicism: The Basics, p 28-29.

4 .Catechism of the Catholic Church, No. 751, p 173; &- Lawrence S. Cunningham, Ibid, p 3;

همچنین ر.ک: سارو خاچیکی، اصول مسیحیت، ص 116؛ کلیسا، ترجمة فریدون رجایی، ص 44؛

5 .Hans Kong, The Catholic Church: A Short History, Translated By: John Bowden, p 5.

6 .Ibid.

7. What belongs to the Lord.

8. Catechism of the Catholic Church (CCC), No. 751, p 173

9. بهرام محمدیان و دیگران، دایرة المعارف کتاب مقدس، ص 469-470؛ همچنین ر.ک: سارو خاچیکی، پیشین، ص 116- 118؛

- Catechism of the Catholic Church, p 180-185; & -Markus Bockmuehl and Michel B. Thompson (eds), A Vision For The Church: Studies in Early Christian Ecclesiology in Honour of J.P.M. Sweet, p1-28.

10 . اول قرنتیان 1: 2؛ 10: 32؛ اول پطرس 2: 4-10.

11. اول پطرس 1: 18-19

12. دوم قرنتیان 6: 16-18

13. اول قرنتیان 3: 16؛ دوم قرنتیان 6: 14-17؛ افسسیان 2: 11-22؛ اول پطرس 2: 4-10.

14. اول قرنتیان 6: 15؛ 10: 16-17؛ 12: 12-27.

15. دوم قرنتیان11: 2 ؛ افسسیان 5: 22-27؛ مکاشفه 19: 7-9؛ 21: 2؛و 22: 17.

16. دوم قرنتیان13: 14؛ فیلیپیان 2: 1

17 از واژة یونانی Koinonia

18. ر.ک: لوقا 11: 13، یوحنا 7: 37-39؛ 20: 22؛ 13: 34-35؛ افسسیان 4: 4؛ اعمال1: 5؛ 2: 4 و... .

19. رومیان 12: 6؛ 1قرنتیان1: 7؛ افسسیان 4: 11.

20 از واژة یونانی Diakonia

21. افسسیان 6: 17؛ اعمال 26: 18؛ عبرانیان4: 12؛ مکاشفه1: 16.

22. اول تیموتاؤس 3: 15؛ فیلیپیان 1: 16.

23. یوحنا 14: 3؛ اول تیموتاؤس6: 14؛ دوم تیموتاؤس 4: 8؛ تیطس2: 13؛ عبرانیان9: 28.

24. مکاشفه 2: 2 ، 5، 7، 11، 17و 26.

25. افسسیان 2: 19.

26 .Catechism of the Catholic Church (CCC), p 180-187.

27. متی 18: 17؛ اعمال رسولان 15: 4.

28. متی 16: 18؛ اعمال رسولان 9: 28؛ افسسیان2: 21-22.

29."Dogmatic Constitution On The Church",(Lumen Gentium) in Vatican Council II: The Conciliar And Post Conciliar Documents, General Editor: Austin Flannery, O.P., p 377-378, & … .

30. اول قرنتیان1: 2.

31. اول تسالونیکیان 1: 1(تسالونیکی نام شهری است)

32. غلاطیان 3: 28

33. سارو خاچیکی، اصول مسیحیت، ص 117؛ و کلیسا، ترجمة فریدون رجایی، ص 45 و 46؛

34. Catechism of the Catholic Church (CCC), No. 752, p 173.

35. I believe in the Holy Catholic Church. ("The Apostle Creed" in Catechism of the Catholic Church) p 48.

36 . Catechism of the Catholic Church (CCC), p 172; & - "Dogmatic Constitution On The Church", in Vatican Council II: The Conciliar And Post Conciliar Documents, p 350.

37. ر.ک: مرقس3: 13-19؛ متی: 10: 1-24

38. ر.ک: لوقا 6: 13

39. ر.ک: یوحنا 21: 15-17

40. ر.ک: رومیان 1: 16

41. ر.ک: متی 28: 16-20؛ مرقس16: 15؛ لوقا24: 45-48؛ یوحنا 20: 21-23

42. ر.ک: متی 28: 20

43. اعمال: 1: 8

44. ر.ک: اعمال 2: 1-26

45. ر.ک: مرقس 16: 20

46. مکاشفه 21: 14؛ متی 16: 18؛ افسسیان 2: 20

47."Dogmatic Constitution On The Church",in Vatican Council II, p 370-371.

48. Donatists؛ پیروان اسقف دناتیوس (Bishop Donatus) متوفای 355م.

49. جوان اُ. گریدی، مسحیت و بدعتها، ترجمه عبدالرحیم سلیمانی، ص 204؛ و

- Hans Kong, The Catholic Church: A Short History, p 46.

50. جوان اُ. گریدی، پیشین، ص 205.

51. آلیستر مک گراث، درسنامه الهیات مسیحی: شاخصه ها، منابع و روش ها، ترجمه بهروز حدادی، ص 62؛و هانس کونگ، متفکران بزرگ مسیحی، گروه مترجمان، ص95-99؛

52. see: Hans Kong, Ibid, p 3-5; & Gerald O'Collins and Mario Farrugia, Catholicism: The Story of Catholic Christianity, p 299-301;

53 آنان به برخی از عبارات کتاب مقدس استدلال می کنند. ر.ک: متی: 10: 1-15

(و دوازده شاگرد خود را طلبیده، ایشان را بر ارواح پلید قدرت داد که آنها را بیرون کنند و هر بیماری و رنجی را شفا دهند. و نام های دوازده رسول این است: اول شمعون معروف به پطرس و برادرش اندریاس؛ یعقوب بن زبدی و برادرش یوحنا؛ فیلپس و برتولما؛ توما و متای باجگیر؛ یعقوب بن حلفی و لبی معروف به تدی؛ شمعون قانوی و یهودای اسخریوطی که او را تسلیم نمود. این دوازده را عیسی فرستاده، به ایشان وصیت کرده، گفت: از راه امت ها مروید و در بلدی از سامریان داخل مشوید، بلکه نزد گوسفندان گم شدة اسرائیل بروید. و چون می روید، موعظه کرده، گویید که ملکوت آسمان نزدیک است. بیماران را شفا دهید، ابرصان را طاهر سازید، مردگان را زنده کنید، دیوها را بیرون نمایید. مفت یافتید، مفت بدهید. طلا یا نقره یا مس در کمرهای خود ذخیره مکنید. و برای سفر، توشه دان یا دو پیراهن با کفش ها و عصاها برندارید؛ زیرا که مزدور مستحق خوراک خود است. در هر شهری یا قریه ای که داخل شوید، بپرسید که در آنجا که لیاقت دارد؟ پس در آنجا بمانید تا بیرون روید و چون به خانه ای درآیید، بر آن سلام نمایید؛ پس اگر خانه لایق باشد، سلام شما بر آن واقع خواهد شد و اگر نالایق بود، سلام شما به شما برخواهد گشت. و هرکه شما را قبول نکند یا به سخن شما گوش ندهد، از آن خانه یا شهر بیرون شده، خاک پاهای خود را برافشانید.)

54. ر.ک: متی 16: 13-20. (... ایشان را گفت: شما مرا که می دانید؟ شمعون پطرس در جواب گفت که تویی مسیح، پسر خدای زنده! عیسی در جواب وی گفت: خوشا به حال تو ای شمعون بن یونا! زیرا جسم و خون این را بر تو کشف نکرده، بلکه پدر من که در آسمان است. و من نیز تو را می گویم که تویی پطرس و بر این صخره کلیسای خود را بنا می کنم و ابواب جهنم بر آن استیلا نخواهد یافت. و کلیدهای ملکوت آسمان را به تو می سپارم؛ و آنچه بر زمین ببندی، در آسمان بسته گردد و آنچه در زمین گشایی، در آسمان گشوده شود.)

55 . Lawrence S. Cunningham,Ibid , p 12.

56 . Ibid, p 25.

57. مانند رسالة اول به تیموتاؤس 3: 1-13. که در آن به این نام ها و شرایط اسقف، کشیش و شماس شدن اشاره دارد.

58. رابرت ای. وان وورست، مسیحیت از لابلای متون، ترجمه جواد باغبانی و عباس رسول زاده، ص 71-74؛ و

Hans Kong, The Catholic Church: A Short History, p. 20-21.

59. Hans Kong, Ibid, p 21.

60. عباراتی مانند «و من نیز تو را می گویم که تویی پطرس و بر این صخره کلیسای خود را بنا می کنم و ابواب جهنم بر آن استیلا نخواهد یافت.» متی 16: 18؛ «و کلیدهای ملکوت آسمان را به تو می سپارم؛ و آنچه بر زمین ببندی، در آسمان بسته گردد و آنچه در زمین گشایی، در آسمان گشوده شود» متی 16: 19؛ « ای شمعون، ای شمعون! اینک شیطان خواست شما را چون گندم غربال کند. لیکن من برای تو دعا کردم تا ایمانت تلف نشود و هنگامی که تو بازگشت کنی، برادران خود را استوار نما» لوقا22: 31-32؛ و یا عیسی سه بار به پطرس فرمود «گوسفندان مرا خوراک بده» یوحنا 21: 15-19.

61 . رابرت ای. وان وورست، پیشین، ص140.

62 . برای آگاهی بیشتر ر.ک: اف، ئی، پیترز، یهودیت، مسیحیت و اسلام، ترجمه حسین توفیقی، ج1، ص462-489.

63. dogmatic constitution on the Church

64. Lawrence S. Cunningham, Ibid, p 67.

65. کتاب های بسیاری به طور تخصصی یا عمومی به این معنا از کلیسا (یعنی کلیسا همان نهاد کلیسایی با سلسله مراتب روحانی و زیرنظر پاپ است)، و یا بر این اساس به تاریخچه پاپ ها پرداخته اند. برخی از مهم ترین آنان عبارتند از:

- Hans Kong, The Catholic Church: A Short History; Michael Walsh, Roman Catholicism: The Basics; Lawrence S. Cunningham, An Introduction to Catholicism; Matthew Bunson, The pope Encyclopedia: An A to Z of the Holy See; J.N.D. Kelly, Dictionary of popes, &….

66 . see: Gerald O'Collins and Mario Farrugia, Ibid, p 313-331.

67 . اعمال رسولان 2: 42-46

68. See: Lawrence S. Cunningham, An Introduction to Catholicism, P 1-2, & 100 .

69 . توماس میشل، کلام مسیحی، ترجمه حسین توفیقی، ص 91.

70. See: Lawrence S. Cunningham, Ibid, p 75-88

71 . برای آشنایی با این معنا از کلیسا و بررسی سلسله مراتب روحانی در مسیحیت. رجوع شود به: توماس میشل، کلام مسیحی، ص 95، ویل دورانت، تاریخ تمدن، ج4، 1016- 1021؛ و

- Catechism of the Catholic Church (CCC), No. 1533-1600, p 343-358; Gerald O’Collins, Catholicism: A Very Short Introduction, p 84-85; Lawrence S. Cunningham, Ibid, p 115-116; Hans Kong, Ibid, p 21-22; Gerald O'Collins and Mario Farrugia, Ibid, p 283-288; Michael Walsh, Ibid, p 29& 55-61, 105-106.

72. Roman and Byzantine Catholics

73. “one, holy, catholic, and apostolic church.”

74. Lawrence S. Cunningham, An Introduction to Catholicism, p 1-2.

75. Michael Walsh, Roman Catholicism: The Basics, p 15.

76. of the whole

77. “broad,” “far ranging,” and the like

78 . Didache؛ تعالیم رسولان در حدود سال 100 میلادی که در کلیساهای سوریه و شرق رایج بود.

79. Ignatius؛ او اهل سوریه و اسقف انطاکیه بود.

80. Lawrence S. Cunningham, Ibid, p 4; &- Hans Kong, Ibid, p 17 ; Michael Walsh, Ibid, p 15-16;

81 . true or authentic

82. Irenaeus of Lyons؛ او اهل آسیای صغیر احتمالاً سمیرنا (ازمیر در ترکیه امروزی) بود که پس از تحصیل در رم به فرانسه امروزی و شهر لیون رفت و در حدود سال 178م، به مقام اسقفی رسید.

83. Marcions

84. Lawrence S. Cunningham, Ibid, p 5.

85. bishop Cyprian of Carthage ، سیپرین (متوفای 258م) اسقف کارتاژ (در شمال آفریقا) بود.

86. True Church

87. Saint Cyril of Jerusalem

88. monk theologian Vincent of Lerins

89. Ibid, p 6.

90. Ibid, p 7-8

91. Michael Walsh, Ibid, p 15.

92. universal

93.Bede the Venerable: The commentary on the seven Catholic Epistles, Translated by David Hurst, p3; & Catechism of the Catholic Church (CCC), No. 830-831, p 192-193;& Michael Walsh, Ibid, p15.

94. به این عمل در لاتین"ad limina visits" گویند:

95. Lawrence S. Cunningham, Ibid, p 17

96. Michael Walsh, Ibid, p16.

97. Lawrence S. Cunningham, Ibid, p 125-126.

98. Tillich

99. the Word of God

100. Ibid, p 19-22.

101. See: Michael Walsh, Ibid, p 1-4.

102. Ibid, p 9.