راه‌حلي مؤمنانه براي زيست در دنياي مدرن: تحليلي بر گفت‌وگوي اديان

سال دهم، شماره چهارم، پياپي 40، پاييز 1398

محمد حقاني فضل / دکتري مطالعات تطبيقي اديان، دانشگاه اديان و مذاهب    mohamadhaghani@gmail.com
مهراب صادق‌نيا / استاديار گروه اديان ابراهيمي، دانشگاه اديان و مذاهب
دريافت: 1398/01/26 ـ پذيرش: 1398/05/05
چکیده
در تاریخ روابط ادیان ابراهیمی، نمونه‌های فراوانی از تعاملات صلح‌آمیز و همراه با مسالمت‌جویی را می‌توان مشاهده کرد؛ اما بسیاری معتقدند گفت‌وگوی ادیان مسئله‌ای مدرن است و با نمونه‌هایی که در دنیای پیشامدرن اتفاق افتاده است، تفاوت بنیادین دارد. اينجا اين پرسش مطرح می‌شود که چه چیزی گفت‌وگوی ادیان را از تعاملات صلح‌آمیزِ ادیان در گذشته جدا می‌کند و به آن هویتی متمایز می‌بخشد. مقالة حاضر برای پاسخ به این پرسش، به تحلیلِ مؤلفه‌های گفت‌وگوی ادیان پرداخته است. تحلیل این مؤلفه‌ها سه ویژگی را برجسته می‌سازد: تسلط ارزش‌های مدرن؛ ارتقای جایگاه دیگری دینی؛ و داشتن رویکرد عمل‌گرایانه. عمل‌گرایی، گفت‌وگوی ادیان را به امری فراالهیاتی بدل کرده است که می‌تواند با مبانی الهیاتیِ متنوع و متفاوت سازگار شود. ارتقای جایگاه دیگری دینی نیز خصوصیتی است که گفت‌وگوی ادیان را از تاریخچة تعامل‌های مسالمت‌آمیزِ ادیان جدا می‌کند. این دو ویژگی و دیگر ارزش‌های مدرنی که گفت‌وگوی ادیان را جهت‌دهی می‌کنند، همان وجه تمایزی‌اند که به گفت‌وگوی ادیان تشخص می‌بخشند و آن را به راهی برای بازسازی تعاملات ادیان در دنیای مدرن تبدیل می‌کنند.
کلیدواژه‌ها: گفت‌وگوی ادیان، دین در دنیای مدرن، روابط اسلام و مسیحیت، نوسترا اتاته، کلمة سواء.