علي اسدي / استاديار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي AliAsadiZanjani1110@yahoo.com
چکيده
مهم‌ترين، مشهورترين و پذيرفته‌ترين نظرية مصادر قرآن در ميان خاورشناسان، نظرية اقتباس قرآن از منابع يهودي و مسيحي، به‌ويژه عهدين است. بر اساس اين ديدگاه که وحياني بودن قرآن و نبوت پيامبر اسلام را نفي مي‌کند، آن حضرت بسياري از آموزه‌هاي يهودي و مسيحي را از طريق برخي افراد و گروه‌هاي يهودي و مسيحي فراگرفته و در قالب قرآن سامان‌دهي کرده است. خاورشناسان از اين افراد و گروه‌ها با عنوان تعليم‌دهندگان پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم ياد مي‌کنند. هدف اين پژوهش نقدِ نسبتاً جامع و کامل اين ديدگاه و دفاع از وحياني بودن قرآن است و نگارنده تلاش کرده با بيان چالش‌هاي ديدگاه خاورشناسان، آن را نقد و رد کند. نخستين اشکال، استوار بودن ديدگاه خاورشناسان بر پيش‌داوري و پيش‌فرضِ مخدوشِ بشري بودن قرآن است. اشکال دوم و مهم‌تر، روش غيرعلمي آنان در استفاده از داده‌هاي تاريخي است. خاورشناسان کاملاً همسو با پيش‌فرض خود، داده‌هاي تاريخي را کاملاً به‌صورت گزينشي، جانبدارانه و يک‌جانبه مورد تأکيد، تحليل و نتيجه‌گيري قرار داده‌اند. فقدان هرگونه گزارشي دربارة تعليم پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم به‌وسيلة ديگران، کوتاه و غيرمستمر بودن ديدار با تعليم‌دهندگان ادعائي، بشارت و تأييد آنان دربارة پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم، مسلمان شدن گروهي از آنها، ناسازگاري فراگيري قرآن از ديگران و نسبت آن به خدا با شخصيت اخلاقي پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم، انتقاد شديد قرآن از رفتارها و عقايد ديني اهل کتاب، قطع، تأخير و انتظار نزول وحي، هماوردطلبي قرآن و تأکيد آن بر وحياني بودن خويش، ويژگي‌هاي فرابشري آن و امي بودن پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم، دلايل ديگري هستند که در نقد نظرية خاورشناسان به آنها استدلال شده است.
كليدواژه‌ها: تعليم‌دهندگان پيامبر، قرآن، عهدين، اقتباس، خاورشناسان، ورقة