تحليل و بررسي معيار حقانيت در اديان

سال سوم، شماره دوم، بهار 1391، ص 85 ـ 96
Ma'rifat-i Adyān, Vol.3. No.2, Spring 2012

يحيي نورمحمدي* / محمدرضا نورمحمدي**

چكيده
همواره در خصوص هر ديني اين سؤال مطرح است كه آيا از حقانيت برخوردار است و چه معيار و ملاكي براي ارزيابي و بازشناسي دين حق از دين باطل وجود دارد؟ از جمله معيارهايي كه در اين زمينه مطرح است، عبارتند از: قابليت فرجام‌شناسي، معيار اخلاقي، تجربه ديني‌، انسجام دروني، زنده بودن دين، تاريخ اعتبار الهي و مطابقت با واقع. در اين مقال، به تحليل و بررسي اين معيارها مي‌پردازيم. از جمع بين معيارها، معيار مورد قبول عبارت است از: ديني مي‌تواند حق باشد كه اولاً، همة معارف و احكام عملي و دستورات اخلاقي موجود در آن دين، مطابق با واقع و نفس‌الامرِ متناسب خودش باشد. ثانياً، اين مدعاي اديان كه خود را راهي مورد تأييد خداوند متعال براي رسيدن به كمال و سعادت معرفي مي‌كنند، مطابق با واقع باشد؛ يعني خداوند متعال نيز آن دين را به عنوان طريقي براي رسيدن به خود، و برنامه‌اي براي زندگي مورد رضايت خود مورد تأييد قرار داده باشد و هنوز ارادة الهي به اين امر تعلق گرفته باشد كه انسان‌ها از طريق پيروي از آن دين، به سعادت و قرب الهي نائل آيند. نكته مهم و در خور توجه اين است كه ادياني برخوردار از حقانيت هستند كه علاوه بر الهي بودن، اعتبار آنها سرنيامده و دچار تحريف نشده باشند، و همه آموزه‌هاي آن مطابق با واقع باشد.
كليدواژه‌ها: حق، دين، فرجام‌شناسي، انسجام دروني، تجربه ديني، مطابقت با واقع.

* دانش‌پژوه دكتري حكمت متعاليه مؤ‌سسة آموزشي و پژوهشي امام خميني              normohamadi2531@anjomedu.ir 
** دانشيار دانشگاه علوم پژشكي شهركرد    
دريافت: 5/7/1391 ـ پذيرش: 25/11/1391