عرفان

بررسی تطبیقی زهد از نگاه خواجه عبدالله انصاری در «منازل السائرین» و بحیابن‌باقودا در «الهدایة الی فرائض القلوب»

*قدرت‌الله خیاطیان / دانشیار گروه ادیان و عرفان، دانشگاه سمنان     khayatian@semnan.ac.ir
عظیم حمزئیان / استادیار گروه ادیان و عرفان، دانشگاه سمنان
سیدعلی مستجاب الدعواتی / دانشجوی دکتری عرفان و تصوف، دانشگاه سمنان
دريافت: 18/01/1398 ـ پذيرش: 28/06/1398
چکیده
زهد، فضیلت اخلاقی و از اصول محوری و سرچشمه‌های تصوف است که خواجه عبدالله انصاری (396-481ق)، عارف مسلمان، در «منازل السائرین» و بحیابن‌باقودا، عارف یهودی معاصر وی، در «الهدایة الی فرائض القلوب»، آن‌ را از جمله ابواب سلوکی قرار داده‌اند. یافته‌های اين پژوهش که بر پایة مطالعات کتابخانه‌ای و با روش توصیفی ـ تطبیقی، مرتبة زهد را در نزد دو عارف بررسی کرده است، نشان می‌دهد که اين دو عارف با وجود اشتراک در تعریف زهد، دربارة جایگاه، شرح و تقسیم‌بندی آن اختلاف دارند. خواجه زهد را در جایگاه شانزدهم از منازل یک‌صدگانة سلوکی به‌سوی توحید قرار داده است؛ حال آنکه ابن‌باقودا آن را باب نهم از ابواب ده‌گانه به‌ محبت الهی معرفی کرده است. خواجه که بنیان سلوکی خود را بر نقل و کتاب استوار نموده، در بیان موجز خود، درجات زهد را بر اساس رتبة سالکان، به سه درجة شرعی، اخلاقی و عرفانی تقسیم کرده است؛ ولی بحیا با استفاده از عقل، نقل و کتاب و بهره‌گیری از منابع اسلامی، در قالب بیانی مبسوط، با نگاهی اخلاقی و با تأکید بر ملاک اعتدال شرعی، به تبیین و ارزیابی زهد در سالکان پرداخته است.
کلیدواژه‌ها: زهد، خواجه عبدالله انصاری، منازل السائرین، بحیابن‌باقودا، الهدایة الی فرائض القلوب، عرفان، یهود.
 


 

شماره مجله: 
42
شماره صفحه: 
43

معرفي كابالا در عرفان يهود و نقد و بررسي آن

سال نهم، شماره چهارم، پياپي 36، پاييز 1397

مرتضي آقاطهراني / استاديار مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ره    m.aghatehrani@gmail.com
دريافت: 28/04/1396 ـ پذيرش: 02/09/1396
چکیده
این نوشته «معرفی کابالا در عرفان یهود و نقد و بررسی آن» است؛ بنابراین، نخست به معرفی «عرفان»، «یهود» و «قبالا» پرداخته، سپس آن را نقد و بررسی كرده است. هدف این پژوهش شناخت «عرفان یهود» با اشاره به ظهور یهودیت و تحولات آن، و نقد و بررسی مکتب عرفانی یهود، یعنی «کابالا» است. در این راستا توقع بود که دین یهود و کتاب موسی و ایده‌های او، در عرفان قبالا اشراب شده باشد؛ لیکن آبشخور این عرفان از نظر فکری عقیدتی، به دوران قبل از موسی و کاهنان و ساحران مصری بازگشت داشته و این همانی است که موسای نبی آن را برنتابیده و رد کرده است. روش این تحقیق، کتابخانه‌ای و به شکل توصیفی ـ تحلیلی است.
کلیدواژه‌ها: کابالا، قبالا، عرفان، یهود، تورات، تلمود، زوهر.


شماره مجله: 
36
شماره صفحه: 
111

خوانش عرفاني از امر سياسي در الهيات مسيحي معاصر؛ با تأكيد بر انديشه اريك وگلين

سال نهم، شماره دوم، پياپي 34، بهار 1397

سميه حميدي / استاديار علوم سياسي دانشگاه بیرجند، بیرجند      somaye.hamidi@Birjand.ac.ir
دريافت: 01/11/96 ـ پذيرش: 05/03/1397
چكيده
قرن اخیر، زمانة استیلای تفکر پست‌مدرن در ساحت فلسفه و الهیات غرب است. همان‌گونه كه در مدرنیته، مرجع حقیقت با انفصال از عالم متافیزیک در عقل خودبنیاد انسان قرار داده شد، بنیاد اندیشه و الهیات پست‌مدرن مسیحی، بر نفی وجود هرگونه حقیقتی در جهان و انفصال زندگی سیاسی ـ اجتماعی، از عرصه الهیات و عالم متافیزیکي صورت گرفت. طرح مفهوم «الهیات سیاسی» که با اشمیت آغاز شد، نشانی از توجه مجدد متألهان غرب، به نقش دین در عرصه سیاسی ـ اجتماعی است. اریک وگلین نیز با خوانش جدید از مفهوم «حقیقت»، به اندیشه‌ورزی در این زمینه پرداخته است. وگلین را می‌توان از قائلان به پیوند میان الهیات، عرفان و سیاست دانست. او مفهوم حقیقت را بنیاد فلسفه خویش قرار دارد. مسئله اين نوشتار، این است که وگلین، چه فهم تازه‌ای از نسبت میان الهیات و امر سیاسی ارائه می‌دهد؟ به نظر مي‌رسد، وگلین با نقد روایت مدرن و پست‌مدرن‌، بنیاد نظم سیاسی را در پیوند با حقیقتِ متکی بر وحی و اتصال متجدد به عالم متافیزیکي و عرفانی قرار می‌دهد.
كليدواژه‌ها: الهیات سیاسی مسیحیت، عرفان، حقیقت، امرسیاسی، مدرنیته، اریک وگلین.


شماره مجله: 
34
شماره صفحه: 
111

ساختار نظري و عملي عرفان مسيحي در انديشه آگوستين

سال هفتم، شماره دوم، پياپي 26، بـهار 1395

عليرضا کرماني / دانشيار گروه عرفان مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ره                      Kermania59@yahoo.com

دريافت: 6/11/1394 ـ پذيرش: 25/3/1395

چکيده

آگوستين متألهي است داراي حالات عرفاني و عارفي است صاحب انديشه هاي الهياتي. عقل با عرفان و زهد با تصدي مناصب ديني و اجتماعي در عرفان وي جمع شده اند. در بعد عملي، محور انديشة عرفاني وي عشق و محبت به خدا و مخلوقات اوست. از ديد وي، براي رسيدن به کمال در عشق، شرط مهم فروتني يعني عدم رضايت به مقام فعلي و نياز به حرکت به سمت کمال است. اين امر از رهگذر تهذيب نفس،  کسب فضايل ديني و دعا و نيايش قابل دستيابي است. سالک با اين امور سه گانه، مراتب نفس را از مرتبة نباتي،  حسي، عقلي (استدلالي)، آغاز کرده و با طي مرتبة اخلاق و طمأنينه، به هدف نهايي، که مرحله تأمل است، نائل مي آيد. آنان که اين مراحل را طي کنند، در بُعد ادراکي از ادراک حسي مادي و روحاني خيالي گذر کرده اند و با ادراکي عقلي، به معرفتِ نوري تغييرناپذير دست يافته اند. در اين مرحله، انسان خداوند را همه جا حاضر و ناظر مي داند و مي يابد که همه حقايق از او تغذيه مي کنند.

کليدواژه ها: آگوستين، عرفان، عرفان مسيحي، شهود، عشق و محبت، رهبانيت.

 


شماره مجله: 
26
شماره صفحه: 
35

عرفان و رهبانيت در مسيحيت

سال دوم، شماره سوم، تابستان 1390، ص 79 ـ 109
Ma'rifat-i Adyān, Vol.2. No.3, Summer 2011

عباس رسول‌زاده*

چكيده

عرفان براي درك حقايق اديان در برابر ظواهر ديني و تفكر عقلي طراحي شده و در حيات معنوي پيروان آنها تأثير فراواني داشته است. موضوع عرفان وجود، غايت آن اتصال به وجود نامحدود و زبان آن رمزي است. در مسيحيت الوهيت عيسي بر پايه مفهوم اتحاد و حلول توجيه مي‌شود و آگوستين به عرفان مسيحي رنگ فلسفي مي‌دهد. در تاريخ كليسا عرفان با رهبانيت به هم آميخته ‌است. مسيحيت نيز در آغاز گونه‌اي عرفان يهودي بود و در مسير خود از حكمت نوافلاطوني و عرفان هرمسي و غنوصي تأثير‌ پذيرفت. نظام‌هاي رهباني در تاريخ مسيحيت همواره بر عرفان عملي تأكيد داشته‌اند و با انحرافاتى نيز همراه بوده‌اند.

كليدواژه‌ها: عرفان، رهبانيت، مسيحيت.

شماره مجله: 
7
شماره صفحه: 
79
محتوای تغذیه