سال سيزدهم، شماره دوم، پياپي 50، بهار 1401، ص7-22

نوع مقاله: پژوهشی

 سال دوازدهم، شماره چهارم، پياپي 48، پاييز 1400، ص25-42
 

نوع مقاله: پژوهشي
* زهره نريماني / استاديار گروه قرآن و تفسير، دانشگاه علوم و معارف قرآن كريم    zohrehnarimani92@yahoo.com
جعفر فيروزمندي بندپي / استاديار گروه زبان و ادبيات عرب، دانشگاه آزاد اسلامي، کرمانشاه، ايران
زينب شهسواري / كارشناس ارشد قرآن و تفسير، دانشگاه علوم و معارف قرآن كريم
دريافت: 1399/10/8 ـ پذيرش: 1400/2/20

*سيد محمد حاجتي شورکي/ دانشجوي دکتری ادیان و عرفان، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره    Hajati65@chmail.ir
حسين نقوي / استاديار گروه اديان، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره
دريافت: 09/04/1398 ـ پذيرش: 07/09/1398
چکیده
آیات قرآن نشان از آن دارند که در تورات ذکر «معاد» آمده است؛ ولی در تورات موجود یادی از معاد نشده است. این نوشتار افزون بر بحث علمی که بررسی دیدگاه قرآن دربارة معادباوری یهودیت است، چرایی ذکر نشدن معاد در تورات فعلی را تحلیل می‌کند و آن به این شیوه است که تحلیل‌های مختلف دربارة توجیه عدم ذکر معاد در تورات را مطرح کرده، سپس دیدگاه برگزیدة خود را بیان می‌کند. دیدگاه برگزیده، تورات را عنوانی برای عهد عتیق و تمام کتاب‌هایی می‌داند که متن مقدس یهودی‌اند، ولی جزو عهد عتیق قرار نگرفته‌اند و با عنوان اپوکریفا و سوداپیگرافا، قانونی درجة اول اعلام نشده‌اند و با بررسی اجمالی برخی از این متون، ذکر معاد در آنها یافت شد. در نتيجة این دیدگاه برگزیده امید مي‌رود مطالبی را که قرآن به تورات نسبت داده است، ولی در عهد عتیق نیست، بتوان در کتب اپوکریفایی و سوداپیگرافایی یافت.
کلیدواژه‌ها: معاد، یهودیت، قرآن، تورات، اپوکریفا، سوداپیگرافا.
 

سال نهم، شماره چهارم، پياپي 36، پاييز 1397

مرتضي آقاطهراني / استاديار مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ره    m.aghatehrani@gmail.com
دريافت: 28/04/1396 ـ پذيرش: 02/09/1396
چکیده
این نوشته «معرفی کابالا در عرفان یهود و نقد و بررسی آن» است؛ بنابراین، نخست به معرفی «عرفان»، «یهود» و «قبالا» پرداخته، سپس آن را نقد و بررسی كرده است. هدف این پژوهش شناخت «عرفان یهود» با اشاره به ظهور یهودیت و تحولات آن، و نقد و بررسی مکتب عرفانی یهود، یعنی «کابالا» است. در این راستا توقع بود که دین یهود و کتاب موسی و ایده‌های او، در عرفان قبالا اشراب شده باشد؛ لیکن آبشخور این عرفان از نظر فکری عقیدتی، به دوران قبل از موسی و کاهنان و ساحران مصری بازگشت داشته و این همانی است که موسای نبی آن را برنتابیده و رد کرده است. روش این تحقیق، کتابخانه‌ای و به شکل توصیفی ـ تحلیلی است.
کلیدواژه‌ها: کابالا، قبالا، عرفان، یهود، تورات، تلمود، زوهر.

سال نهم، شماره دوم، پياپي 34، بهار 1397

عباداله فضليان / دانش‌آموختة سطح 4 حوزه علميه قم
جواد باغباني آراني / استاديار موسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ره     Arani@Qabas.net
دريافت: 04/08/1396 ـ پذيرش: 15/01/1397
چكيده
رنج و مشقت از پیامدهای ناگوار عصیان حضرت آدم علیه السلام است که در قرآن کریم، با عبارت «فتشقی» و در تورات عربی «التعب» و در تورات انگلیسی «sorrow» و در برخی از ترجمه‌ها از آن، به «toil» یاد می‌کنند که وجه مشترک همه موارد، رنج و مشقت و سختی است. این پیامد در آیات 117، 118و119 سوره «طه» و در فقرات 17، 18و19 باب سوم «سفر پیدایش» آمده و در آنها وجوه مشترک و متفاوتی وجود دارد. این مقاله، در دو بخش قرآن کریم و تورات به مفهوم شناسی، تفسیر رنج و مشقت، مخاطب رنج و مشقت و رابطه میان آن و خوردن از درخت ممنوعه، با استناد به منابع معتبر خواهد پرداخت. اشتراکات و اختلافات و امتیازات آنها را بیان خواهد کرد. نتیجه برآمده از این پژوهش، گویای اين است که تعابیر به‌کاررفته در قرآن کریم، بسیار زیبا و دقیق و برای رساندن پیامی است؛ به‌ویژه اینکه عبارت «فتشقی»، همراه با توضیحات پیرامون آن تفسیرکننده «فَتَكُونَا مِنَ الظَّالِمِينَ» هست که یکی از مباحث عمیق در عصمت انبیاء است. همچنين اشتراکات دو کتاب، توجیه‌کننده تصدیق تورات توسط قرآن است.
کلیدواژه‌ها: تشقی، التعب، رنج و مشقت، قرآن کریم، تورات، سوره طه، سفر پیدایش.

سال ششم، شماره سوم، پياپي 23، تابستان 1394

احمد مقري / دانشجوی دکتری الهیات مسیحی دانشگاه ادیان و مذاهب                                                                          

رضا كاظمي راد / دانشجوی دکتری الهیات مسیحی دانشگاه ادیان و مذاهب                       r.kazemirad1365@gmail.com

محمدتقي انصاري پور / استاديار دانشگاه اديان و مذاهب

دريافت: 17/2/1394 ـ پذيرش: 21/7/1394

چكيده

ابراهيم به عنوان نياي مشترك اديان ابراهيمي، از جايگاهي ويژه در سنت ديني يهوديت، مسيحيت و اسلام برخوردار است. درحاليكه به باور برخي انديشمندان معاصر، اختلاف اين سه دين در مورد ابراهيم، از نقاط اشتراك آنها بيشتر است. مروري بر ادبيات تفسيري و مجادله اي پيرامون روايت ابراهيم در قرآن و كتاب مقدس، به ويژه تا پيش از شوراي دوم واتيكان و عطف نظر كليساي كاتوليك به اصل گفت وگو و تعامل اديان، شاهدي بر اين مسئله است. در اين ميان، ماجراي ذبح پسر ابراهيم علیه السلام ، از محوري ترين مسائل اختلافي است كه در اديان ابراهيمي تفاسير متفاوتي از آن ارائه شده و در هر سنت ديني نقطه ثقل متمايزي يافته است. اين مقاله درصدد است تا با بازخواني برداشت هاي مختلفي كه با تكيه بر روايت قرآن و عهدين از اين واقعه صورت گرفته است، جان مايه اصلي روايت ذبح فرزند ابراهيم در اديان ابراهيمي را مورد واكاوي قرار داده و اين موضوع را در سه سنت ديني اسلام، مسيحيت و يهوديت در روايت ماجرايي واحد (ذبح پسر ابراهيم) بازنمايي كند.

كليدواژه ها: ذبح، ابراهيم، اسحاق، اسماعيل، قرآن، تورات، اناجيل.

سال چهارم، شماره دوم، پياپي 14، بهار 1392، ص 25 ـ 38

بهروز افشار / استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل Afshar.1347@yahoo.com

دريافت: 10/ 7/ 1392 ـ پذيرش: 9/ 11/ 1392

چکيده

این مقاله درصدد بررسی ماهیت ده فرمان و تبیین ارزش آن از نظر محققانی همچون ابن‌تیمیه، ابن‌خلدون، سید قطب، ابو‌عبدالله قرطبی و فخررازی است. به گفته دانشمندان یهود، تورات مشتمل بر 613 حکم است. در میان این احکام، ده حکم اهمیتى ویژه دارند. این فرمان‌ها محور شریعت یهودند و همة احکام شریعت یهود در همین فرامین ریشه دارد. در‌واقع، قوم اسرائیل با پذیرفتنِ این فرمان‌ها با خدا هم‌پیمان شده است. تعبیر قرآن کریم از «الواح»، اشاره به دو لوح شامل ده فرمان از کتاب مقدس است که در آیه 145 سوره اعراف به آنها اشاره شده است. نظر به اهمیتی که ده فرمان در نزد عالمان یهود یافت و اشارات دقیق و لطیفی که قرآن کریم به آن دارد، پس از قرون وسطا، حکما و متکلمان و محققانی همچون سید قطب، خطیب تبریزی، ابن‌تیمیه، ابن‌خلدون و دیگران با دیدگاه‌های متفاوت، به نقد و بررسي در این‌باره پرداختند که تفصیل این بحث در اين مقاله مورد بررسی و ارزيابي قرار گرفته است.

کلید‌واژه‌ها: ده فرمان، تورات، قرآن، قرون وسطا.

سال سوم، شماره اول، زمستان 1390، ص 5-24

Ma'rifat-i Adyān, Vol.3. No.1, Winter 2012

حسين نقوي*

چكيده

تاريخ كتاب مقدس بر اين دلالت دارد كه تورات و انجيل كتاب هايي بوده اند كه به مرور زمان شكل گرفته اند و در آنها دخل و تصرف شده است. البته حضرت عيسي(ع) كتاب مدوّني از خود باقي نگذاشت؛ ولي بازتاب سفارش هاي وي در مجموعه اي گرد آمد كه عنوان انجيل بر آن ثبت شد. قرآن نيز بر همين مطلب صحّه مي گذارد و تورات و انجيل را كتاب هايي معرفي مي كند كه در طول تاريخ در آنها دخل و تصرف شده است؛ ولي با اين حال، دربردارندة معارف الهي اند و في الجمله قابل تصديق اند. اين نوشتار درصدد اثبات اين ديدگاه است كه ميان تاريخ كتاب مقدس و ديدگاه قرآن كريم در اين زمينه تناظر وجود دارد.

كليد واژه ها: تورات، انجيل، تدوين، اعتبار كتاب و قرآن كريم.

ابراهيم† و خاندانش در تورات و قرآن

محمدحسين طاهري*

چكيده:

اهميت حضرت ابراهيم‌عليه‌السلام و فرزندان ايشان در اديان ابراهيمي بر كسي پوشيده نيست. از اين‌روي، هر يك را اديان توحيدي يهوديت، مسيحيت و اسلام بر اساس كتاب آسماني خود، مي‌كوشد ارتباط خود با اين بزرگواران را نشان دهد. شناخت شخصيت اين انبيا در تورات و قرآن مي‌تواند بهترين ابزار براي آشنايي با اين اشخاص و آن اديان باشد و بهترين موضوع را در مطالعات بين ادياني ترسيم كند. اين مقاله با بررسي ويژگي‌هاي اين بزرگواران در تورات و قرآن، سعي دارد در اين راه قدمي بردارد و شباهت‌ها و تفاوت‌هاي نگاه تورات و قرآن به اين انبياي الهي را برشمارد.

كليدواژه‌ها: ابراهيم، آل‌ابراهيم، موسي، تورات، قرآن.