سال هشتم، شماره سوم، پياپي 31، تابستان 1396

امير خواص/ دانشيار گروه كلام و فلسفة دين مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ره                 amirkhavas@yahoo.com

دريافت: 06/05/1395 ـ پذيرش: 25/09/1395

چكيده

اين مقاله درصدد بررسي مسئلة خدا و تفسير وجودشناختي او در مكتب «ودانته» مي باشد. اين مكتب، مهم ترين و عميق ترين مكتب فلسفي ـ عرفاني آيين هندو است كه مبتني بر آخرين قسمت هاي «وده ها»، به عنوان مقدس ترين متون آيين هندو تلقي مي شود. گرچه در سرودهاي آغازين وده ها، سخن از ستايش خدايان است، اما در سرودهاي پاياني، خداي يگانه حضور مي يابد و گويي خدايان ديگر، جلوة اين خداي واحد بودند. مكتب ودانته نيز بر آخرين بخش هاي وده ها، كه گرايش به توحيد در آن آشكار است، مبتني شده است. متفكران اين مكتب، تفاسير متعددي در بارة خدا و مسئله وحدت وجود ارائه كرده  اند كه مهم ترين اين تفاسير، از سوي شنكره و رامانوجه ارائه شده است. شنكره مكتب «ادويته ودانته»، يعني عدم ثنويت مطلق را پايه گذاري و هرگونه دوگانگي ميان انسان و خدا را نفي كرده، و به وحدت وجود مطلق معتقد شد. در مقابل، رامانوجه عدم ثنويت را تعديل كرد كه به اين ديدگاه، آيين عدم ثنويت تعديل شده يا «وِيْشيْشته دِويته» مي گويند. رامانوجه، تمايز ميان انسان و خدا را پذيرفت و از وحدت وجود مطلق فاصله گرفت. به نظرية رامانوجه، «نظرية وحدت مُكيَّف» مي گويند.

كليدواژه ها: هند، وده ها، دورة كلاسيك، مكاتب فلسفي، آستيكه و ناستيكه.

سال هشتم، شماره اول، پياپي 29، زمستان 1395

مصطفي آزاديان / دانشجوي دكتري اديان و عرفان تطبيقي مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره         mustafaazadian@Gmail.com

امير خواص / استاديار گروه اديان مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ره sajed1362@yahoo.com

دريافت: 9/12/1393 ـ پذيرش: 28/4/1393

چكيده

در نگاه نخست، اكثر افراد هنگامي كه با نام هند و هندوستان مواجه مي شوند، ناخودآگاه در ذهن آنها مسائلي از قبيل خرافات، بت پرستي و مراسم گوناگون و مرتاضان و اموري از اين دست تداعي مي شود. درحالي كه در تاريخ پرفراز و نشيب اين سرزمين، با انديشمنداني مواجه مي شويم كه در حوزه هاي منطقي، فلسفي، الهياتي و عرفاني به تفكر پرداخته و مكاتب گوناگوني را به وجود آورده اند. با بررسي اجمالي، اين سرزمين كهن نيز از تفكرات الهياتي و فلسفي بهره مند بوده، همزمان با انديشوران يوناني و... برخي، نظريات درخوري عرضه كرده اند، كه اساس تفكرات اين مكاتب، بر محور وده هاي چهارگانه شكل گرفته است. البته برخي بر اساس قبول حجيت و مرجعيت وده ها و برخي بر اساس رد اين حجيت و مرجعيت. بنابراين، انديشه ها و آراي فلسفي در هند مبتني بر متون مقدس بوده و غايت اين مكاتب عموماً مبتني بر مدار دين است. اين مقاله، سه مكتب ناستيكه را بررسي مي كند.

كليدواژه ها: هند، وده ها، دورة كلاسيك، مكاتب فلسفي،آستيكه، ناستيكه.

سال پنجم، شماره چهارم، پياپي 20، پاييز 1393

امير خواص / استاديار مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ره                                            sajed1362@yahoo.com

دريافت: 23/4/1393 ـ پذيرش: 26/8/1393

چکيده

هرچند خاستگاه شکل گيري يهوديت در سرزمين اعراب نبوده است، اما حوادثي که بر بني اسرائيل گذشت موجب پراکندگي آنها گرديد. از جمله مکان هايي که يهوديان به آنجا مهاجرت کردند، شبه جزيرة عربستان بود. در اين پژوهش تاريخي، حضور و فعاليت ها و تأثير و تأثرات يهوديت در ميان اعراب در زمان جاهليت تا ظهور اسلام بررسي مي شود. در بحث  از جغرافياي اديان و خروج يک دين از خاستگاه اصلي خود، گاه اين خروج، به صورت اختياري است که پيروان آن دين تلاش مي کنند آيين خود را به سرزمين هاي ديگر انتقال داده و پيروان جديدي را جذب نمايند و گاه نيز اين خروج، به دليل عوامل غيراختياري است. خروج آيين يهود از خاستگاه سرزمين خود، از نوع اخير مي باشد؛ زيرا يهوديت آييني است که پس از حضرت موسي علیه السلام به مرور رنگ قومي به خود گرفت و پيروان اين آيين، اعتقادي به تبليغ و ترويج آيين خود ندارند. بنابراين، حضور آنها در ميان اعراب در عصر جاهليت، عواملي غيرارادي داشته است. اما اين حضور هم تأثيراتي بر اعراب داشته و هم از آنها تأثير پذيرفته است. اين مقاله، با رويکرد تاريخي به بررسي اين موضوع مي پردازد.

کليدواژه ها: عرب، يهوديت، بني اسرائيل، عهد عتيق، جاهليت، بررسي تاريخي.

سال چهارم، شماره دوم، پياپي 14، بهار 1392، ص 39 ـ 54

امیر خواص/ استاديار مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) sajed1362@yahoo.com

دريافت: 25/ 5/ 1392 ـ پذيرش: 3/ 10/ 1392

چکيده

داستان خلقت آدم و حوا به‌عنوان سرآغاز خلقت انسان در کتاب آسمانی قرآن و نیز در عهد عتیق بیان شده است. با توجه به اینکه دو دین ابراهیمی اسلام و یهودیت ریشه در وحی الهی دارند، نباید تفاوتی ميان روایت این دو کتاب از داستان خلقت آدم و حوا وجود داشته باشد، اما با بررسی حکایت این دو کتاب از داستان مزبور، اختلاف بسياري را شاهديم که نشان از راه یافتن دست تحریف در عهد عتیق دارد؛ چرا‌که دلایل متقنی وجود دارد که قرآن کریم از گزند تحریف مصون مانده است، اما در مورد عهد عتیق چنین نیست. گرچه یهودیان ارتدوکس معتقد به عدم تحریف کتاب خود هستند، اما شواهد بسياري از‌جمله در خود این داستان، خلاف آن را نشان می‌دهد. البته مشترکات متعددی نیز در روایت هر دو کتاب از این داستان یافت می‌شود.

کلید‌واژه‌ها: خلقت، آدم و حوا، قرآن، عهد عتیق.

سال دوم، شماره چهارم، پاييز 1390، ص 93 ـ 116

Ma'rifat-i Adyān, Vol.2. No.4, Fall 2011

امير خواص*

چكيده

آيين هندو از نظر تاريخي، تاكنون با پنج دورۀ دگرگوني روبه‌رو بوده است كه عبارتند از: 1. دورة پيش از تاريخ؛ 2. دورۀ وده‌اي؛ 3. دورۀ كلاسيك؛ 4. دورۀ ميانه؛ 5. دورۀ معاصر يا مدرن. اين نوشتار در پي بيان اين نكته است كه در پي اين ادوار پنج‌گانه كه سبب تحولاتي در آيين هندو شده است، نظام خدايان نيز ـ كه در بيشتر دوره‌ها، نظامي چندخدايي بوده است ـ دگرگوني‌هايي پذيرفته است كه مي‌توان آنرا نظام چندخدايي خاصي دانست كه ماكس مولر آن را هنوتئيسم ناميده است؛ به اين صورت كه جايگاه خدايان در اين آيين دگرگون شده است.

كليدواژه‌ها: آيين هندو، ادوار تاريخي، نظام خدايان، برهمن، برهما، ويشنو، شيوه و دوه.

سال دوم، شماره اول، زمستان 1389، ص 21 ـ 41

Ma'rifat-i Adyān, Vol.2. No.1, Winter 2011

امير خواص*

چكيده

، سال اول، شماره سوم، تابستان 1389، ص 83 ـ 115

Ma'rifat-i Ādyan, Vol.1. No.3, Summer 2010

نقد و بررسي ادبيات مكاشفه‌اي در آيين يهود

عبدالحسين ابراهيمي سروعليا*/ امير خواص**

چكيده

بحث «آينده» و مباحث مربوط به آن، به ويژه فرجام‌شناسي و آخرالزمان در آيين يهود از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. با نگاهي به مكاشفه انبياي يهود در كتاب مقدس، می‌بینیم بيشتر آنان درباره آينده قوم و سرزمين يهود مكاشفه و روياهايي دارند. هدف اين پژوهش نقد و بررسي مكاشفه‌هاي انبياي يهود درباره‌ آينده آنان و اورشليم و نجات آن قوم در آخرالزمان بر اساس متون مقدس است. ادبيات مكاشفه‌اي در ميان قوم يهود از اهميت والايي برخوردار است؛ زيرا هم‌اكنون فرقه‌هايي از يهود با مهم دانستن اين موضوع، درصدد تشكيل دولت و قوم بزرگ يهود هستند. پس از تعريف واژگان مرتبط، به برخي از مكاشفه‌هاي انبياي يهود و نوع مكاشفه آنان و پيش‌گويي سرنوشت بد يا آينده خوب قوم يهود اشاره شده است.

كليد واژه: مكاشفه، وحي، الهام، رؤيا، فرجام‌شناسي، پيش‌گويي، آيين يهود.

، سال اول، شماره دوم، بهار 1389، ص 97 ـ 116

پولس و الوهيت عيسي مسيح

امير خواص*

چكيده

الوهيت حضرت عيسي(ع) يكي از باورهاي رسمي مسيحيت است. سرآغاز اين انديشه به پولس برمي‌گردد كه رسول خودخواندة جهان مسيحيت است. او كه در ابتدا يهودي متعصّبي بود، سال‌ها پس از حيات زمينيِ آن حضرت، مدّعي شد كه حضرت عيسي(ع) را در مكاشفه‌اي ملاقات كرده و با دعوت آن حضرت، به آيين مسيحيت گرويده است. وي سال‌هاي متمادي در تبليغ مسيحيت كوشيد و در واقع، تفسيري از شخصيت مسيح و رسالت او ارائه كرد كه با آموزه‌هاي خود آن حضرت و نيز باورهاي مسيحيان اوليه در تعارض بود. امّا سرانجام، در قرون بعدي، ديدگاه‌هاي وي از سوي برخي از عالمان مسيحي مورد پذيرش قرار گرفت و هرچند مخالفاني نيز داشت، در شوراهاي مسيحي به تصويب رسيد. گفتني است كه اين آموزه‌ها، از جمله الوهيت آن حضرت، جزء باورهاي رسمي مسيحيان شد.

كليدواژه‌ها: عيسي(ع)، مسيح، گناه ذاتي، مرگ فديه‌وار، پولس، الوهيت، آيين گنوسي.

سال اول، شماره اول، زمستان 1388، ص 75 ـ 98

مسيح در آيين يهود

امير خواص*

چكيده

يكي از مدعاهاي مسيحيان اين است كه حضرت عيسي‌عليه‌السلام همان مسيحاي انبياي موعود بني‌اسرائيل است. در مقابل، يهوديان منكر اين امر هستند و مدعي‌اند مسيحاي موعود هنوز ظهور نكرده است و در انتظار اويند.

اين مقاله با رويكرد تحليلي و بررسي اسنادي به بررسي عهد عتيق، تلمود و عرفان قبالاي يهود پرداخته و تلاش مي‌كند تا مجموعه ويژگي‌هاي مسيحا در اين نوشته‌ها، و انطباق آن بر شخصيت آن حضرت را بررسي نبوده و نشان دهد آيا در اين منابع، نشان و يا قرينه‌اي از الوهيت مسيحا مي‌توان يافت يا خير؟

كليدواژه‌ها: بني‌اسرائيل، مسيحا، يهود، عهد عتيق، عهد جديد، تلمود، قبالا.