قربان علمي / دانشيار دانشگاه تهران
سيده سوزان انجم‌روز/ دانشجوي دکتري اديان و عرفان تطبيقي، دانشگاه تهران su.anjomerooz@ut.ac.ir
مجتبي زرواني / دانشيار گروه اديان، دانشگاه تهران
دريافت: 20/12/1397 ـ پذيرش: 22/04/1398
چکیده
حکمت و شرارت در نماد «زن» در سنت یهود، بهویژه در موارد ارائة تصاویر زنانه در ادبیات حکمی همواره مطرح بوده است. این جستار با تمرکز بر یکی از متون قمران، یعنی 4قم184، به تحلیل برخی کارکردهای وجوه حکمت در اندیشۀ قمرانیان میپردازد. وجود قطعۀ 4قم184 در میان نسخههای خطی قمران، دال بر اهمیت این متن کنایی در میان انجمن قمران و بازتاب اوضاعی است که این فرقه با آن درگیر بودهاست. این قطعۀ طومارهای بحرالمیت، با شواهدی از کتاب مقدس در سه لایۀ معنایی واکاوی شده است: نخست، آموزههای اخلاقی که در سنت دیرپای یهود شکوفا شده بود. در لایۀ معنایی دوم، جنسیت حکمت، با در نظر داشتن ایزدبانوان حکمت بینالنهرین و پیش‌زمینۀ تاریخی عهد قدیم، انگیزۀ ادبی ـ الهیاتی دارد. با تحلیل زمینۀ تاریخی روشن میشود که این شعر در سطح سوم، استعارهای است از کهانت اورشلیم که همچون زنی شریر در حال اغواگری پرهیزگاران است. بر اساس همین باورِ قمرانیان به‌کهانت نادرست معبد و حکمت دروغین اورشلیم، آنان از اورشلیم کناره گرفتند.
کلیدواژه‌ها: یهودیت، حکمت، قمران، قطعۀ 4قم184، زن اغواگر، اورشلیم.
