سال سيزدهم، شماره دوم، پياپي 50، بهار 1401، ص7-22

نوع مقاله: پژوهشی

* مصطفي قاضي زاهدي / كارشناس ارشد اديان، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره    Alamdar205@gmail.com
حسين نقوي / استاديار گروه اديان و عرفان، مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني ره
دريافت: 29/06/1399 ـ پذيرش: 12/11/1399
چکیده
هر کدام از ادیان الهی در عصر خود شریعتی داشته‌اند که قوانین مورد نیاز مردم برای رسیدن به سعادت بوده است. از این‌رو شریعت در هر دینی مهم است و بررسی آن نيز اهمیت ویژه‌ای دارد. یکی از این ادیان الهی که بر پایة یکتاپرستی است، آیین زرتشت است و در این مقاله به مداقه دربارة شریعت آن و سير تحولاتی كه از سر گذرانده و جايگاه امروزين آن پرداخته شده است. شواهد تاریخی نشان می‌دهد که شریعت زرتشت در طول تاریخ، از بدو ظهورش فراز و نشیب زیادی داشته است و امروزه با توجه به تحقیقات انجام شده، دریافتیم که اثری از شریعت به‌معنای دقیق آن در متن این آیین نیست. شریعتی که در ادیان الهی همواره در متن دین است، در این آیین کم‌رنگ شده است و زرتشتیان شریعت و کتب شریعتشان را کنار گذاشته‌اند و این نقیصة مهمی است.
کلیدواژه‌ها: آيین زرتشت، شریعت، اوستا، تحول، وندیداد، خرد جمعی.
 

حسين نقوي / استاديار گروه اديان، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ره    naqavi@iki.ac.ir
دريافت: 29/08/1398 ـ پذيرش: 24/01/1399
چکیده
تاريخ زندگي پيامبران الهي، در برخي موارد دچار تحريف شده و روايات نادرست و افسانه‌هايي وارد آن شده است. اين نوشتار با رويکرد مجموعه‌نگري درصدد است تا عصمت حضرت يوسف علیه السلام را از منظر روايات اماميه بررسي کند و با عرضة آن به قرآن و نيز مقايسة آن با عهد عتيق، عصمت آن حضرت را اثبات ‌کند. اين نوشتار از اين جنبه و جنبه‌هاي ديگر ـ که در پيشينه بحث آمده ـ بديع و تازه بوده و از نوشته‌هاي مشابه متمايز است. ازآنجایی‌که براهين عقلي مقدم بر نقل هستند و عصمت پيامبران نيز با براهين عقلي اثبات مي‌شود، آيات و روايات متشابه که پندار عدم عصمت حضرت يوسف علیه السلام را به‌وجود آورده‌اند، بازبيني شدند. چهار لغزش به يوسف علیه السلام نسبت داده شده است که به‌ترتيب مربوط به آيات 23، 24، 42، 70، 99 و 100 است. مورد اول قصد زناي محصنه، مورد دوم توسل به غيرخدا، مورد سوم دروغ، و مورد چهارم کوتاهي در احترام به پدر است؛ که با بررسي تطبيقي در اين نوشتار، تمام اين موارد رد مي‌شوند و ساحت حضرت يوسف علیه السلام از اين اتهامات پاک مي‌شود. 
کليدواژه‌ها: عصمت، قرآن، روايات اماميه، عهد عتيق.
 

*سيد محمد حاجتي شورکي/ دانشجوي دکتری ادیان و عرفان، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره    Hajati65@chmail.ir
حسين نقوي / استاديار گروه اديان، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره
دريافت: 09/04/1398 ـ پذيرش: 07/09/1398
چکیده
آیات قرآن نشان از آن دارند که در تورات ذکر «معاد» آمده است؛ ولی در تورات موجود یادی از معاد نشده است. این نوشتار افزون بر بحث علمی که بررسی دیدگاه قرآن دربارة معادباوری یهودیت است، چرایی ذکر نشدن معاد در تورات فعلی را تحلیل می‌کند و آن به این شیوه است که تحلیل‌های مختلف دربارة توجیه عدم ذکر معاد در تورات را مطرح کرده، سپس دیدگاه برگزیدة خود را بیان می‌کند. دیدگاه برگزیده، تورات را عنوانی برای عهد عتیق و تمام کتاب‌هایی می‌داند که متن مقدس یهودی‌اند، ولی جزو عهد عتیق قرار نگرفته‌اند و با عنوان اپوکریفا و سوداپیگرافا، قانونی درجة اول اعلام نشده‌اند و با بررسی اجمالی برخی از این متون، ذکر معاد در آنها یافت شد. در نتيجة این دیدگاه برگزیده امید مي‌رود مطالبی را که قرآن به تورات نسبت داده است، ولی در عهد عتیق نیست، بتوان در کتب اپوکریفایی و سوداپیگرافایی یافت.
کلیدواژه‌ها: معاد، یهودیت، قرآن، تورات، اپوکریفا، سوداپیگرافا.
 

سيدمحمد حاجتي شوركي / دانشجوي دكتري اديان، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ره    Hajati65@chmail.ir        
حسين نقوي / استاديار گروه اديان، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ره    Sadeqnaqavi@yahoo.com    
چکیده
جعل احکام و قوانین در ادیان، مقدمة رسیدن به تکامل و سعادت ابدی است. لازمة وصول به این مقصد، این است که خدای جهان‌آفرین و آگاه به مصالح انسانی، احکام الهی را از طریق پیامبران به بشر رسانده باشد. در گاهان (=گات‌ها) منسوب به زرتشت پیامبر و تنها متن آسمانی نزد زرتشتیان، سخنی از شریعت نیامده است؛ بلکه بیشترِ مباحث فقهی و حقوقی، در وندیداد اوستا و سایر متون دینی زرتشتیان آمده است. شریعت زرتشتی در دوره‌های مختلف دچار تغییر و تبدیل شده است و به‌‌‌ تصریح موبدان زرتشتی، این امر ـ یعنی تغییر و حذف برخی احکام حقوقی و شرعی ـ همچنان ادامه دارد. منشأ این‌همه دگرگونی در احکام و قوانین تا به امروز، بدین سبب بوده است که این امور ساخته و پرداخته بشر بوده‌اند، نه وحی و کلام الهی. مقالة حاضر نخست به توصیف شریعت و مباحث مرتبط با آن در آیین زرتشت پرداخته و ادامة مباحث به تحلیل و بررسی مباحث مطرح شده اختصاص یافته است.
كليدواژه‌ها: آیین زرتشت، شریعت، شریعت‌‌‌‌گریزی، وحی الهی، وندیداد.

سال پنجم، شماره سوم، پياپي 19، تابستان 1393

حسين نقوي / استاديار گروه اديان مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني€           Sadeqnaqavi@Yahoo.com

دريافت: 13/3/1393 ـ پذيرش: 23/7/1393

چكيده

يكي از مباحث مطرح در روايات اسلامي (شيعي و سني)، رواياتِ «تشابه اديان توحيدي» است. در اين روايات، مباحثي مانند شباهت اديان در افتراق و فرقه‌فرقه شدن و نيز بحث رجعت در اديان مطرح مي‌شود. اين روايات، از لحاظ سندي در حد تواتر اجمالي و يا مستفيض، بنابر قول برخي از انديشمندان هستند و از لحاظ دلالت نيز مورد تأييد آيات قرآن هستند؛ زيرا قرآن تأييد مي‌كند كه امت‌ها در سنن الهي اشتراك دارند و سنن خدا در امت‌‌هاي مختلف تكرار مي‌شود. برخي براي اثبات تحريف قرآن، از اين‌ روايات و آيات بهره برده‌اند و استدلال كرده‌اند كه با توجه به تشابه اديان توحيدي و با توجه به اينكه كتاب مقدس تحريف شده است، پس قرآن نيز تحريف شده است. در مقابل، متفكران شيعي تلاش زيادي انجام داده، به اين برداشت از اين‌ روايات پاسخ داده‌اند. به نظر مي‌رسد، با وجود قوّت برخي از اين پاسخ‌ها، پاسخ كامل‌تر و بهتري وجود دارد كه در جمع‌بندي اين نوشتار ارائه شده است.

كليدواژه‌ها: سنت خدا، تحريف كتاب آسماني، شباهت اديان توحيدي، معجزه بودن قرآن و روايات.

سال پنجم، شماره اول، پياپي 17، زمستان 1392

حسين نقوي / استاديار گروه اديان و عرفان مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني Sadeqnaqavi@Yahoo.com
دريافت: 10/12/1392ـ پذيرش: 10/3/1393
چكيده
آموزة الوهيت حضرت عيسي علیه السلام و آموزة تثليث در مسيحيت، موضوعي بسيار مهم هستند. البته اين آموزه‌ها، از جهات گوناگون قابل نقد مي‌باشند: از لحاظ عقلي، تاريخي، از ديد عهد جديد و نيز از منظر قرآن كريم. نكته مهم در اين ميان، اين است كه تثليثِ مشهور ميان مسيحيان، متشكل از پدر، پسر و روح‌القدس است، ولي قرآن در رد الوهيت حضرت عيسي و مادرش حضرت مريم، آيات بسياري را مطرح كرده است. اين امر موجب شده است كه برخي از مسيحيان گمان كنند كه قرآن، تثليث مسيحيان را درست درك نكرده و آن را متشكل از پدر، پسر و مادر (حضرت مريم) تلقي كرده است. اين مقاله بر آن است تا به اين تصور اشتباهِ برخي مسيحيان پاسخي درخور بدهد، هرچند از سوي برخي نويسندگان مسلمان، پاسخ‌هاي خوبي به آن داده شده است، ولي به نظر مي‌رسد اين پاسخ‌ها، كامل و جامع نيستند. پاسخ صحيح اين است كه قرآن هم تثليث روح‌القدسي و هم تثليث مريمي را رد كرده است؛ قرآن كاملاً آگاهانه و هوشمندانه عمل كرده و از تاريخ مسيحيت و باور مسيحيان كاملاً آگاه بوده است.
كليدواژه‌ها: مسيحيت، الوهيت، تثليث، اقانيم، توحيد و آيات قرآن.
 

سال سوم، شماره اول، زمستان 1390، ص 5-24

Ma'rifat-i Adyān, Vol.3. No.1, Winter 2012

حسين نقوي*

چكيده

تاريخ كتاب مقدس بر اين دلالت دارد كه تورات و انجيل كتاب هايي بوده اند كه به مرور زمان شكل گرفته اند و در آنها دخل و تصرف شده است. البته حضرت عيسي(ع) كتاب مدوّني از خود باقي نگذاشت؛ ولي بازتاب سفارش هاي وي در مجموعه اي گرد آمد كه عنوان انجيل بر آن ثبت شد. قرآن نيز بر همين مطلب صحّه مي گذارد و تورات و انجيل را كتاب هايي معرفي مي كند كه در طول تاريخ در آنها دخل و تصرف شده است؛ ولي با اين حال، دربردارندة معارف الهي اند و في الجمله قابل تصديق اند. اين نوشتار درصدد اثبات اين ديدگاه است كه ميان تاريخ كتاب مقدس و ديدگاه قرآن كريم در اين زمينه تناظر وجود دارد.

كليد واژه ها: تورات، انجيل، تدوين، اعتبار كتاب و قرآن كريم.