تناسخ

سال پنجم، شماره سوم، پياپي 19، تابستان 1393

      پيمان ابوالبشري / دانشجوي دكتري تاريخ ايران دوره اسلامي دانشگاه فردوسي مشهد                    peiman.ab@gmail.com

‌هادي وكيلي / دانشيار گروه تاريخ دانشگاه فردوسي مشهد                                                         Vakili355@yahoo.com

دريافت: 22/12/1392 ـ پذيرش: 8/6/1393

چكيده

در سده هشتم هجري، فرقه‌اي موسوم به «اهل حق» توسط سلطان اسحاق (سُحاك) در كردستان تأسيس شد. وي سنگ‌بناي ايدئولوژي خود را دُن به دُن (تناسخ) قرار داد. وي اين نظريه را از اديان هندو و بودايي اخذ كرده بود. سلطان اسحاق از اين طريق توانست مشهورترين داستان‌ها، اساطير اديان كهن ايراني و غيرايراني و تا حدودي مناسك ايشان را در فرقه تازه تأسيس خود جذب كند. هدف اين مقاله، نشان دادن شباهت‌هاي ساختاري تناسخ و تا حد ممكن، تعيينِ تأثيرپذيري اهل حق از اديان هندو و بودايي از طريق كشفِ مضامينِ پنهان در متون اهل حق است. روش پژوهش، رويكرد اسنادي و تاريخي است.

كليدواژه‌ها: اهل حق، دن به دن، بودايي گري، تناسخ، يارسان.

، سال دوم، شماره دوم، بهار 1390، ص 143 ـ 168
Ma'rifat-i Adyān, Vol.2. No.2, Spring 2011

مصطفي آزاديان*

چكيده

آيين بودا، آييني اخلاقي است كه دغدغه‌هاي عملي دارد تا نظري. دغدغة بودا، رهايي انسان از رنج و نيل به مقام نيروانه است. اين مقاله، پس از معرفي اجمالي آيين بودا، دربارة مباني، غايت، مراتب و قلمرو اخلاق بودايي بحث كرده و در پايان، برخي آموزه‌هاي آن را نقد و بررسي مي‌كند. مباني اخلاقي آيين بودا، عبارتند از: چهار حقيقت شريف، به اضافۀ قانون كرمه و اصل تناسخ. همة انسان‌ها نمي‌توانند به غناي كامل اخلاقي برسند؛ يك فرد بودايي بايد خود را از آز، كينه و فريب برهاند و در برخورد با ديگران، مهربان و غمخوار باشد. از ديدگاه بودا، شخص با رهايي از دلمشغولي‌هاي فردي، اجتماعي، خاموش كردن همة تمايلات و خواهش‌هاي نفساني، از رنج و تولّد مكرر در اين جهان نجات مي‌يابد و به آرامش و رستگاري ابدي مي‌رسد.

كليدواژه‌ها: رنج، تشنگي، كرمه، تناسخ، اخلاق فردي، اخلاقي اجتماعي، نيروانه.