سال دوم، شماره چهارم، پاييز 1390، ص 147 ـ 171
Ma'rifat-i Adyān, Vol.2. No.4, Fall 2011
سيدمحمد روحاني*
چكيده
اين مقاله به نظرية نجات در جنبش اُشو و ريشه‌يابي آن پرداخته است: نخست، پس از بررسي اجمالي زندگي و مهم‌ترين آموزه‌هاي اُشو، سه پرسش مهمِ نجات‌شناسي، يعني نجات از چه؟ با چه؟ و به سوي چه؟ چنين پاسخ داده شده است: از ديدگاه اُشو آنچه بايد از آن نجات يافت، گرايش‌هاي جنسي محدود و ناقصي است که مانع از مراقبة کامل ذهن انسان مي‌شوند؛ ولي براي کم کردن اميال جنسي نبايد با آنها مبارزه کرد، بلکه بايد با هدايت استادي ورزيده و بدون محدوديت‌هاي معمول به آنها پاسخ داد. همچنين با تشکيل مدار الکتريکي ويژه‌اي بين دو جنس مخالف و رسيدن دو طرف به اوج لذت جنسي کامل، اين اميال بسيار کاهش يابند، و زمينه براي پيمودن مراحل مراقبه فراهم آيد. محور مراقبه در آموزه‌هاي اُشو، تهي شدن ذهن است، که ثمرة آن آرامش مطلق مي‌باشد. سرانجام نيز با ريشه‌يابي آموزه‌هاي اُشو ثابت مي‌کنيم که او تنها با ترکيب آموزه‌هاي مکاتب باستاني شرقي، به‌ويژه تَنْتْرَه و کوندَليني يُگه، و همچنين آيين بوداي ذِن، و ارائة آنها در قالبي امروزي‌تر، عملاً برخلاف ادعايش، نجات‌شناسي منحصربه‌فردي ارائه نکرده است.
گفتني است گرچه خود اين آموزه‌ها در معرض نقدهاي جدي و مهلك قرار دارند به جهت اينكه غرض از نوشتار صرفاً تبين تقليدي بودن مكتب اُشو است، از آوردن نقدهاي مفصل پرهيز و در برخي قسمت‌ها اشاره‌اي به اندكي از آنها كرده‌ايم.
كليدواژه‌ها: نجات، خدا، خاموشي، عشق، هندو، مراقبه، روابط جنسي.
