يحيي نورمحمدي نجف آبادي

سال سوم، شماره سوم، تابستان 1391، ص 105 ـ 120

Ma'rifat-i Adyān, Vol.3. No.3, Summer 2012

يحيي نورمحمدي‌نجف‌آبادي* / محمدرضا نورمحمدي‌نجف‌آبادي**

چكيده

سنت‌گرايان، تعدّد جوامع بشري با تمايزات بنيادين آن را يكي از عوامل كثرت اديان در عالم مي‌دانند، و بر اين باورند كه تمايزات ميانِ انسان‌ها، تمايزاتي واقعي و سودمند و داراي نقشي اساسي در ايجاد صورت‌هاي گوناگون دين در زمين هستند. ايشان دين را معلولِ دو عاملِ عُمده مي‌دانند: عنصر حقيقت مطلقِ نامشروط و ناب، و حاشيه‌اي از جوهر بشري كه حقيقتِ مطلق به درون آن راه پيدا مي‌كند. براساس اين دو عامل، هر ديني، محصول تجلي مثالِ آن در ميان جمعيت بشري و يا حاصل اتصال عنصر حقيقت مطلق با جامعة انساني است. ازآنجايي‌كه مثال‌هاي اديان ناهمگون هستند، و جمعيت انساني‌اي كه آن دين براي آنها مقدر شده، از حيثِ زبان، ظرفيت‌ها، گرايش‌ها و نيازهاي روحي و رواني متفاوت‌اند، اين امر سبب شده تا صورت‌هاي متعدد و متكثري از دين، كه هريك بر جنبه‌اي خاص از جوانب حقيقت مطلق تأكيد مي‌ورزند، و صورتي خاص از واقعيت را متجلي مي‌سازند، پديدار گردد. اين ديدگاه، اشكالات متعددي دارد كه به بررسي آنها مي‌پردازيم.

كليدواژه‌ها: سنت‌گرايي، كثرت‌گرايي ديني، مثال كلي دين، فريتيوف شووان، سيدحسين نصر.

سال سوم، شماره دوم، بهار 1391، ص 85 ـ 96
Ma'rifat-i Adyān, Vol.3. No.2, Spring 2012

يحيي نورمحمدي* / محمدرضا نورمحمدي**

چكيده
همواره در خصوص هر ديني اين سؤال مطرح است كه آيا از حقانيت برخوردار است و چه معيار و ملاكي براي ارزيابي و بازشناسي دين حق از دين باطل وجود دارد؟ از جمله معيارهايي كه در اين زمينه مطرح است، عبارتند از: قابليت فرجام‌شناسي، معيار اخلاقي، تجربه ديني‌، انسجام دروني، زنده بودن دين، تاريخ اعتبار الهي و مطابقت با واقع. در اين مقال، به تحليل و بررسي اين معيارها مي‌پردازيم. از جمع بين معيارها، معيار مورد قبول عبارت است از: ديني مي‌تواند حق باشد كه اولاً، همة معارف و احكام عملي و دستورات اخلاقي موجود در آن دين، مطابق با واقع و نفس‌الامرِ متناسب خودش باشد. ثانياً، اين مدعاي اديان كه خود را راهي مورد تأييد خداوند متعال براي رسيدن به كمال و سعادت معرفي مي‌كنند، مطابق با واقع باشد؛ يعني خداوند متعال نيز آن دين را به عنوان طريقي براي رسيدن به خود، و برنامه‌اي براي زندگي مورد رضايت خود مورد تأييد قرار داده باشد و هنوز ارادة الهي به اين امر تعلق گرفته باشد كه انسان‌ها از طريق پيروي از آن دين، به سعادت و قرب الهي نائل آيند. نكته مهم و در خور توجه اين است كه ادياني برخوردار از حقانيت هستند كه علاوه بر الهي بودن، اعتبار آنها سرنيامده و دچار تحريف نشده باشند، و همه آموزه‌هاي آن مطابق با واقع باشد.
كليدواژه‌ها: حق، دين، فرجام‌شناسي، انسجام دروني، تجربه ديني، مطابقت با واقع.