سال هفتم، شماره دوم، پياپي 26، بـهار 1395

جواد باغباني / استاديار گروه اديان مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ره                                      Arani@Qabas.net

دريافت: 02/10/1394 ـ پذيرش: 23/3/1395

چکيده

دانشمندان اديان ابراهيمي، به دو موضوع «خطاناپذيري» و «حجيت» متون مقدس خويش توجه داشته اند. يکي از دلايل اين توجه متن محور بودن اسلام، يهوديت و مسيحيت است. وقتي يک مسلمان، يهودي و مسيحي بداند که کتاب مقدسش خطا و اشتباهي ندارد، يا به گونه اي اطمينان يابد که خطاها و اشتباهات احتمالي کتابش، به اعتبار آن صدمه نمي زند، انديشه ها و اعمالش را مستند به آن مي کند و با آرامش زندگي ديني خويش را ادامه مي دهد.  
خطاناپذيري قرآن کريم نزد مسلمانان و هر انديشمند منصفي قطعي است؛ زيرا از سندي متواتر برخوردار است. تحدي مي کند و فاقد اختلاف دروني است. قطعي بودن خطاناپذيري قرآن، مسلم بودن حجيت آن را به دنبال دارد.    
يهوديان عهد عتيق را مقدس و آسماني مي شمارند. البته تلقي آنان از تقدس عهد عتيق، با تلقي ما مسلمانان از تقدس قرآن کريم متفاوت است. آنان بر اين باورند که نويسندگان بشري عهد عتيق، هنگام نگارش اين کتاب ها، از عنايت و توجه خدا برخوردار بوده اند و اين کتاب ها حجتند و مي توان بر آنها اعتماد کرد.           
مسيحيان نيز مؤلف نهايى كتاب مقدس را خدا مي دانند که اين عمل را از طريق مؤلفان بشرى به انجام رسانده است. ازاين رو، کتاب مقدس نزد آنان حجت است. اما اين حجيت از طريق اثبات خطاناپذيري آن دو متن مقدس به دست نيامده است؛ زيرا عهد عتيق و عهد جديد، از سندي متواتر بهره نمي برند، تحدي نمي کنند و مشتمل بر اختلافات و تناقضات فراوان دروني اند.

کليدواژه ها: قرآن، عهد عتيق، عهد جديد، خطاناپذيري، حجيت، عام و خاص مطلق.

، سال اول، شماره چهارم، پاييز 1389، ص 83 ـ 114

Ma'rifat-i Adyān, Vol.1. No.4, Fall 2010

جواد باغباني*

چكيده

مسيحيان برخلاف توصيه حضرت عيسي(ع) كه گفته بود كسي را «پدر» نخوانيد،1 اسقفان برجسته متكلم و صاحب‌قلم خود را در فاصله بين سال‏هاي 100ـ500 م. پدران كليسا ناميدند. كليسا به معناي جامعه مسيحي است. دورة پدران كليسا، به دلايل الاهياتي نزد هر سه فرقه بزرگ مسيحي داراي اهميت است. رشته‏اي كه به مطالعه پيرامون زندگي و آثار پدران كليسا مي‌پردازد، «پاترولوژي» نام دارد.

مورخان مسيحي، پدران كليسا را از جنبه‌هاي گوناگون تقسيم كرده‌اند. از جمله در رابطه با زباني كه آنان با آن سخن مي‌گفتند: از اين‌رو، پدران كليسا به آباي يوناني‌زبان و آباي لاتيني‌زبان تقسيم مي‌شوند. پدراني نيز بودهاند كه نه يوناني‌زبان محسوب مي‌شوند و نه لاتيني‌زبان. اين نوشتار به اين موضوع پرداخته است.

كليد واژه‌ها: پدران كليسا، پاترولوژي، پدران رسولي، دكترهاي كليسا.

 سال اول، شماره اول، زمستان 1388، ص 43 ـ 73

نهضت مكابيان

جواد باغباني*

چكيده

نهضت مكابيان حركتي بود كه يهوديان تحت حاكميت شهرياران سلوكي ـ جانشينان اسكندر مقدوني در سوريه- پديد آوردند. اسكندر تربيت‌شده ارسطو و تحت تأثير وي بود. او پيش از اين­كه عنصري نظامي باشد، عنصري فرهنگي بود. از اين رو، همزمان با فتوحات سرزمين‌هايي مانند ايران، آسياي صغير، هندوستان، سوريه و مصر به ترويج فرهنگ يونان اقدام كرد. در اين فرآيند عقايد و انديشه‌هاي قوم يهود مورد تهاجم تمدن يونان قرار گرفت.

گروهي از يكتاپرستان يهودي به نام «حسيديم» در مقابل اين تهاجم قيام كردند. اين مقاومت تا زمان مكابيان ادامه يافت. خاندان مكابي از متتياي كاهن و پسرانش يوحنا، يهوداي مكابي، اليعازار و يوناتان بودند. آنان در برابر حاكمان ستمگر سلوكي، كه فرهنگ يوناني را ترويج مي‌كردند، مقاومت يهوديان را رهبري كردند. قيام يهوديان يكتاپرست منجر به استقلال يهوديان شد. در اين دوره، يهوديان به دو فرقه فريسيان و صدوقيان تقسيم شدند.جنگ و نزاع بين اين دو گروه، حكومت صدساله مكابيان را ضعيف و زمينه را براي سلطه روميان مساعد كرد. سرانجام يكي از سرداران رومي به نام «پومپه» بخشي از سوريه را در سال 63 ق.م از حاكميت مكابيان درآورد. سال‌هاي 142 ق.م تا 63 ق.م،دوران استقلال يهود، دوره مكابيان نام دارد.

كليد واژه‌ها: هلنيسم، حسيديم، مكابيان، حشمونيان، سلوكيان، بطالسه، تهاجم فرهنگي.