جایگاه «نفس» نزد سعدیا گائون

 محسن رحمانی­نژاد[1]

قربان علمی[2]

ناصر گذشته[3]

چکیده

مفهوم «نفس» از موضوعات مهمی است که بحث مفصلی دربارة آن در بین متفکران ادیان و مکاتب فلسفی مختلف مطرح شده است. به دلیل اهمیت آن، فیلسوفان و متألهان در ماهیت و خصوصیات نفس به نزاع و کشمکش پرداخته­اند. سعدیا گائون فیلسوف یهودی قرون میانه از جمله عالمان یهودی است که به این مسئله پرداخته است. دیدگاه وی در خصوص مسالة نفس یکی از مناقشه انگیزترین نظریات سعدیا است که اختلاف نظر را در بین پژوهشگران به وجود آورده است. وی پس از بیان دیدگاه­های فیلسوفان یونانی با استدلال عقلی و اشارات نقلی به رد نظریات ایشان می­پردازد و سپس نظریة خویش را دربارة نفس بیان می­کند. در نوشتار حاضر به بررسی آرای سعدیا گائون در زمینة نفس و بسترهای فکری او و همچنین میزان وام داری یا اصالت تفکر وی در موضوع مورد بحث می­پردازیم. آنچه به نظر می­رسد وی در مواجهه با مسالة نفس رویکرد تلفیقی (سنتتیک) دارد.

کلید واژه­ها: سعدیا گائون، نفس، جسم بسیط، جسم لطیف، افلاک، هوای دوم.