بررسی مقایسه‌ای «انسان کامل» قونوی و «انسان روحانی» بوناونتوره (بر پایة رساله‌های مرآةالعارفین و سیر نفس به‌سوی خدا)

* محمدعلي دياني / دكتري اديان و عرفان تطبيقي، دانشگاه آزاد اسلامي واحد آيت‌الله آملي    m.alidayyani@yahoo.com
رضا اسدپور / استاديار گروه معارف اسلامي، دانشگاه آزاد اسلامي واحد قائمشهر
محمدعلي يوسفي / استاديار گروه اديان و عرفان تطبيقي، دانشگاه آزاد اسلامي واحد آيت‌الله آملي
دريافت: 17/11/1398 ـ پذيرش: 12/03/1399
چکیده
قونوی با نگاهی وحدت‌ وجودی، در رسالة «مرآةالعارفین»، انسان کامل را به‌مثابة آینه‌ای برای حق و حق را نیز به منزلة آینه‌ای برای انسان کامل معرفی مي‌كند. بوناونتوره نیز با دیدگاهی وحدت شهودی، در رسالة «سیر نفس به‌سوی خدا»، طرحی برای نائل.شدن به مقام انسان روحانی از طریق صلح و نقش قوای طبیعی انسان در ظهور تأمل روحانی خداوند ترسیم می‌کند. پرسش‌ این است که مبانی انسان‌شناسی عرفانی قونوی و بوناونتوره بر پایة رساله‌های یادشده چیست؟ مصادیق انسان کامل و انسان روحانی در همان رساله‌ها چه کسانی‌اند؟ نتیجة این پژوهش توصیفی‌تحلیلی این است که از دیدگاه قونوی، عصارة انسانی، همان انسان کامل است و او حلقة واسط میان ظهور وجود واحد و بطون وجود واحد است و از همین حیث، آینة هر دو به‌شمار می‌آید؛ و نیز انسان روحانی در اندیشة بوناونتوره کسی است که در مراتب سلوک عرفانی خود، خداوند را از طریق طبیعت، نفس خویش و لطف حق، به تأمل بنشیند و به صلح روحانی دست یابد. مصادیق انسان کامل قونوی حضرت محمد صلی الله علیه و آله وسلم و امام علی علیه السلام و مصادیق انسان روحانی بوناونتوره، حضرت مسیح علیه السلام، پولس رسول و فرانسیس قدیس هستند.
کلیدواژه‌ها: قونوی، بوناونتوره، انسان کامل، انسان روحانی ، مرآةالعارفین، سیر نفس به‌سوی خد، انسان‌شناسیِ عرفانی.